'Irak uçurumun kenarında'

Hürriyet Yazarı Verda Özer, bugünkü köşesinde "Irak uçurumun kenarında" başlıklı bir yazı kaleme aldı.

Yazısına "Irak bu duruma 2 kırılma noktasından sonra geldi" diyerek başlayan Özer şöyle devam etti:

IRAK'IN KIRILMA NOKTALARI

1'ncisi, 2003'te ABD'nin iÅŸgaliyle Saddam'ın devrilmesiydi. Böylelikle “intikam zamanı” diyen Åžiiler, ülkede mezhepçi bir siyaset izlemeye baÅŸladı. Yani 2006-2014 yılları arasında baÅŸbakan olan Maliki, ülkeye Åžii hakimiyeti getirdi.

2'nci aşama ise, DEAŞ'ın Haziran 2014'te Musul'u işgal edip ülkenin yüzde 40'ına hakim olmasıyla başladı. Bu dönemde ülkede İran'ın nüfuzu iyice pekişti. Irak'ın da 3 parçaya (Şii, Sünni, Kürt) bölüneceği neredeyse kesinleşti.

ŞİİLER BİLE BÖLÜNDÜ

"Åžu anki BaÅŸbakan Ä°badi, AÄŸustos 2014'te hükümeti kurarken Åžii dini lider Büyük Ayetullah Ali Sistani'nin desteÄŸini almıştı. Ancak buna raÄŸmen Åžiiler arasında cepheleÅŸme gitgide keskinleÅŸti. Ä°badi'nin de ait olduÄŸu, en büyük Åžii koalisyon olan Irak Ulusal Ä°ttifakı içinde 4 ayrı grup oluÅŸtu. Biri, Ä°badi cephesi. 2'ncisi; Ä°ran'a yakınlığıyla bilinen eski BaÅŸbakan Maliki'nin lideri olduÄŸu Kanun Devleti Koalisyonu. 3'üncüsü, Irak milliyetçisi diyebileceÄŸimiz Sadr'ın başını çektiÄŸi Sadr Hareketi. 4'üncüsü de, El Hekim'in baÅŸkanlığındaki Irak Ä°slami Yüksek Konseyi. Ki El Hekim, bu aktörler arasında en uzlaÅŸmacı olanı. Zira Sünnilerle ve Kürtlerle sık sık görüşerek, geniÅŸ bir taban oluÅŸturmaya çalışıyor. Ä°ÅŸte Ä°badi de, bu rekabetten ciddi yara almış durumda."

YENÄ° KABÄ°NENÄ°N SEBEBÄ° BUYDU

"İbadi zaten üzerindeki bu baskı yüzünden 1 yıl önce, Şubat 2016'da, teknokratlardan oluşan yeni bir kabine kuracağını açıklamıştı. Mart ayında yeni bir listeyi Parlamento'ya sundu. Ama diğer partilerin itirazı yüzünden, bu bakanlıklar bir türlü tamamen doldurulamadı. Bu da hükümeti iyice işlevsiz kıldı."

SADR YANLILARININ SOKAĞA İNİŞİ

"Bu yüzden Mukteda el Sadr, halkı daha önce de İbadi'ye karşı sokağa çağırdı. Ve Sadr yandaşları nisan ayında Bağdat'ta yine Yeşil Bölge'ye akın etti. Ancak gösteriler kısa zamanda kontrol altına alındı. Şimdi ise durum kontrolden çıkmış görünüyor."

"İRAN, MALİKİ'YE ALAN AÇIYOR"

İran'ın seçimleri manipüle ettiğini söyleyen Özer şöyle devam etti:

"İran'ın milis gücü Haşdi Şabi şu an Irak'ta DEAŞ'a karşı en etkin güç. Bu yüzden İran sahadaki dengeleri değiştirme gücüne sahip. Irak'taki kaynaklarım, İran'ın DEAŞ'tan aldığı bölgelere Şiileri yerleştirdiğini anlatıyor. Tahran bu şekilde buraların nüfus yapısını dönüştürüyor. Bu da ister istemez buralardan çıkan oyları da belirleyecek. Bununla birlikte; İran'ın ülkede güçlenmesi, Maliki'ye alan açıyor."

ABD'NÄ°N DURDUÄžU YER

"ABD ise –özellikle Trump'la birlikte- Ä°ran'ın buradaki nüfuzunu kırma derdinde. Bu yüzden Ä°ran yanlısı Maliki'yi deÄŸil, Ä°badi'yi destekliyor. Hatta Trump'ın baÅŸkan olur olmaz Ä°badi ile yaptığı telefon görüşmesinde verdiÄŸi mesaj Irak'ta, “Ä°ran'a karşı birlikte çalışalım” ÅŸeklinde algılanmış."

"ZEMÄ°N KAYGAN"

Seçimi etkileyecek 2'nci etken ise dini otoritelerin kimin yanında duracağı. Ä°lerleyen süreçte El Sadr ve Sistani, Maliki ya da Ä°badi'den yana tavır alabilirler. 3'üncü belirleyici de, Åžii grupların diÄŸer Åžii koalisyonlarla kuracağı ittifaklar. Mesela önümüzdeki aylarda Maliki ya da Ä°badi öne çıkarsa, El Hekim ve El Sadr ikisinden birine katılmayı seçebilir. Peki seçimi kim kazanır? DışiÅŸleri Bakanlığı'na baÄŸlı Stratejik AraÅŸtırmalar Merkezi (SAM) BaÅŸkanı Mesut Özcan'a göre; ne Ä°badi'nin, ne de bir baÅŸka liderin seçimi kazanması garanti deÄŸil. Özcan, “Zemin çok kaygan ve kırılgan. Dengeler daha çok deÄŸiÅŸir” diyor. Hatta seçim tarihlerinin ertelenebileceÄŸini bile söylüyor. Belli ki bu pilav daha çok su kaldırır. Ä°zlemeye devam.