Rusya ve Türkiye ilişkilerinde PYD/PKK çatlağı

CIA Direktörü Pompeo’nun 9 Åžubat’ta Ankara’ya yaptığı ziyarette, Türkiye’nin güvenli bölge önerisi de konuÅŸuldu. Ankara, güvenli bölge önerisini 2013’ten bu yana dile getirse de, Obama buna yanaÅŸmamıştı. Trump koltuÄŸa geldiÄŸi günden itibaren güvenli bölgeyi gündemine aldı. CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan da Trump’la yaptığı telefon görüşmesinde güvenli bölgenin hayata geçirilmesi gerektiÄŸini anlattı.

ABD’nin henüz net bir planı yok. Türkiye’nin önerisi, Fırat Kalkanı Operasyonu’nda IŞİD’den temizlenen yaklaşık 2 bin kilometrekarelik alanda bir güvenli bölge yaratmak ve buraları yeniden inÅŸa etmek.

Trump’ın güvenli bölge çıkışına Rusya’nın yanıtı da olumlu oldu. Rus DışiÅŸleri Bakanı Lavrov, güvenli bölgelerin oluÅŸturulabileceÄŸini ancak bunun rejimle iÅŸbirliÄŸi içinde yapılması gerektiÄŸini söylemiÅŸti.

Al Jazeera’nin görüşmeleri takip eden Türk yetkililerden aldığı bilgiye göre, Rusya ile Türkiye bu konuyu ortak gündemine aldı bile. Ancak ciddi bir görüş ayrılığı var. Rusya, Suriye’nin kuzeyinde IŞİD’den temizlenen tüm alanların güvenli bölge ilan edilebileceÄŸini ve BMGK kararıyla uçuÅŸa yasak bölge oluÅŸturulabileceÄŸini savunuyor.

Rusya’nın önerisi, PYD’nin tek taraflı ilan ettiÄŸi kantonları da kapsıyor. Rusya’nın bu yaklaşımıyla ‘Kürt kartı’nı Amerika’ya kaptırmak istemediÄŸi anlaşılıyor.

Türkiye için PKK’nın Suriye kolu olan PYD’nin kontrol ettiÄŸi alanların güvenli bölge kapsamına alınması kabul edilebilir deÄŸil. Ankara’ya göre böyle bir oluÅŸum, Suriye’de toprak bütünlüğünü de tehlikeye atar.

Moskova’yla görüş birliÄŸine varılamaması halinde Ankara’da konuÅŸulan olasılık, Fırat Kalkanı Operasyonu’yla IŞİD’den temizlenen bölgelerin yeniden inÅŸa edilmesi, yerel yönetimler oluÅŸturularak güvenliÄŸin saÄŸlanması, ardından hastane, okul gibi binaların yapılması. Ancak böyle bir durumda hem maddi olarak hem güvenlik kaygılarını ortadan kaldırmak için tüm yük Türkiye’nin sırtında olacağından, ÅŸimdilik Trump’ın yanıtı bekleniyor.

Trump da 16 Nisan’ı bekliyor

Aynı kaynaklar, Trump’ın Suriye ile ilgili Türkiye’yle iÅŸbirliÄŸi halinde bir adım atmak için de 16 Nisan'da yapılacak referandumu beklediÄŸini ifade ediyor. Washington, iki ülkenin verdiÄŸi sözler doÄŸrultusunda net bir plan yapabilmesi için Türkiye’deki kampanya sürecinin bitmesini bekliyor.

Güvenli bölge planları ve Rakka operasyonuna dâir nihai kararlar için de referandum sonrası beklenecek.

Washington referendum sürecinin bitmesini beklerken bir yandan da El Bâb’daki geliÅŸmeleri yakından takip ediyor. 2 bin kilometrekarelik alanda ÖSO’yla tahkim gücü kurulup kurulamayacağını izliyor. ÖSO’nun burada kuracağı hakimiyet hem güvenli bölge planlarını, hem Rakka operasyonunu etkileyecek.

Washington, Nisan’a kadar sahadaki geliÅŸmeleri yakından takip ediyor, Ankara’nın desteklediÄŸi Özgür Suriye Ordusu birliklerinin gücünü gözlemliyor. Bu sebeple TSK destekli ÖSO’yla yürütülen El Bâb operasyonu da hız kazandı.

Menbic’den çekilme görülmüyor

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan Ocak ayı sonunda Afrika seyahatinden dönerken uçakta gazetecilere konuÅŸmuÅŸ, “El Bâb’da iÅŸ bitirmek, daha derinliÄŸe gitmemek lazım” demiÅŸti.

Ardından 7 Åžubat’ta ErdoÄŸan, koltuÄŸa oturmasının ardından Trump’la ilk telefon görüşmesini yaptı. Bu görüşmede Trump Rakka operasyonu için Türkiye’nin önerilerini dinleyeceÄŸini söyledi. CIA Direktörü’nün Ankara ziyaretinin görüşmeden hemen sonra yapılmasına karar verildi.

Obama döneminde YPG ile birlikte Rakka operasyonunun ilk aÅŸaması baÅŸlamışken Trump’ın bu çıkışı, Ankara’daki beklentiyi de deÄŸiÅŸtirdi. ErdoÄŸan son olarak 13 Åžubat’ta Bahreyn’de, “Menbiç ve Rakka'da eÄŸer koalisyon güçleri ile müşterek adımı atarsak, bu müşterek adımla birlikte de oradaki belirli bir hedef- ki o da terörden arındırılmış bir güvenli bölge hedefidir- terörden arındırılmış bu güvenli bölgeye, özellikle ağırlıklı olarak Arap kardeÅŸlerimiz, Türkmenler yerleÅŸme imkanını bulacaktır" dedi.

Ancak görüşmeleri takip eden Türk yetkililerin Al Jazeera’ye verdiÄŸi bilgiye göre, Washington’dan henüz Menbic’de verdikleri sözlerin tutulması yönünde bir mesaj alınmadı. YPG Menbic’den çekilmek bir yana, ÅŸehrin çevresinde hendekler kazmaya baÅŸladı. Bu hendekler yetkiliye göre “Biz buradayız, gitmiyoruz” mesajı.

Washington YPG’nin çekilmesi doÄŸrultusunda bir atmazken, bir yandan da YPG’nin Rakka’nın çevresini kuÅŸatmak için baÅŸlattığı operasyon sürüyor. YPG, kuzey yönünden Rakka’ya 9 kilometre kadar yaklaÅŸtı. Ä°lerleyiÅŸ sürüyor. Ancak sahada görev yapan Pentagon ve CIA elemanları, Trump bir karar verene kadar bu konuda olumlu ya da olumsuz bir adım atmaktan çekiniyor.

Uzun vadeli Rakka planı

Ortak Rakka operasyonu için Pompeo’ya çok net bir mesaj verildi: Önce Tel Abyad’da demografik deÄŸiÅŸim yaÅŸanmasına izin verdiniz, ardından Menbic’de verdiÄŸiniz sözleri tutmadınız. YPG konusunda güvenimizi kaybettiniz. Rakka’da da YPG ile hareket ederseniz, bu kez Türkiye’den lojistik destek göremeyeceksiniz. YPG ile devam ederseniz Suriye’de Ankara’yı kaybedersiniz.

Ankara’nın önerisi, TSK ve Pentagon’a baÄŸlı özel kuvvetler öncülüğünde, sahadaki Arap unsurlarla Rakka’ya girilmesi. Arap unsurların eÄŸitilmesi, silahlandırılması, El Bâb üzerinden Rakka’ya ulaÅŸabileceÄŸi yaklaşık 200 kilometrelik yolun da IŞİD’den temizlenmesi uzun ve masraflı bir süreç. Bu sebeple Washington’da ÅŸu an her türlü seçenek deÄŸerlendiriliyor.

 

 

ABD ile işbirliğine Rusya sıcak bakmıyor

Ankara’nın önerdiÄŸi, El Bâb üzerinden Rakka’ya gitme planında Rusya’nın tutumu da önemli. Yapılan görüşmelerde Moskova’dan olumsuz bir mesaj alınmasa da sahada durum farklı.

El Bâb’ın güneyinde Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) ve TSK birlikleriyle sınır hattı oluÅŸturacak kadar ilerleyen rejim ordusu, ÅŸimdi de doÄŸuya Menbic’e doÄŸru ilerliyor. Her hafta birkaç kasaba alarak ilerlemesini sürdüren rejim, El Bâb’ın güneyindeki yolu ele geçiriyor. Bu durumda TSK ve ÖSO’nun bu yoldan Rakka’ya ilerlemesi için Rusya destekli Esed rejimiyle koordinasyon saÄŸlaması gerekecek.

TSK’nın rejimi durdurmak için herhangi bir çatışmaya girmesi ise, El Bâb operasyonun en kritik günlerinde Rusya’nın da desteÄŸine ihtiyaç varken söz konusu deÄŸil.

TSK, El Bâb’ın batısındaki Tel Rıfat’ta YPG ilerleyiÅŸini engellemek için her gün top atışları yaparken, Rusya ise Afrin kantonuna rejim bölgesi üzerinden desteÄŸini sürdürüyor. Moskova, Ankara ile Washington’ın ortak operasyonuna sahadaki dengeleri deÄŸiÅŸtirerek engel olmaya çalışırken aslında YPG’nin ilerleyiÅŸinin önünü açıyor.

Rusya'nın YPG ile ilgili dikkat çeken bir adımı da, 15 Şubat'ta, yani Astana'da İran-Türkiye-Rusya toplantısının yapılacağı gün, Moskova'da Suriyeli Kürt grupları bir araya getireceğini açıklaması oldu. PYD liderleri Salih Müslim ve Asya Abdullah'ın katılacağı toplantıda, Suriye'nin geleceği masaya yatırılacak.

Rusya daha önce de Moskova'da PYD'nin katıldığı toplantılar organize etmiÅŸti. Bu kez Türk yetkililerle Astana'da görüşülmesiyle eÅŸ zamanlı olarak, PYD liderleriyle Moskova'da bir araya gelecekler. 

Son olarak 8 Şubat'ta Rusya Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Aleksandr Botsan-Harçenko, PKK ile YPG'yi terör örgütleri olarak görmediklerini söyledi.