Merkel Ankara'da! Peki ziyaretin amacı ne?

Alman BaÅŸbakan Merkel, öğle saatlerinde Ankara’ya geldi. Önce CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan'la, ardından BaÅŸbakan Yıldırım'la görüşecek olan Merkel, Yıldırım'la düzenleyeceÄŸi ortak basın toplantısının ardından akÅŸam saatlerinde de Almanya BüyükelçiliÄŸi Rezidansı'nda CHP lideri KılıçdaroÄŸlu ile bir araya gelecek. 

15 Temmuz'da darbecilerin hedefi olan TBMM'yi de ziyaret edecek olan Merkel'in, CHP lideriyle burada görüşmesi planlanıyordu. Ancak Cumhurbaşkanlığı ziyaretin bir gece öncesine kadar randevu saatini bildirmediği için, CHP lideriyle görüşme daha ileri bir saate ertelendi. Erdoğan'ın 13.30'a randevı vermesinin ardından, Kılıçdaroğlu'yla görüşmenin 20.00'da TBMM yerine Rezidans'ta yapılması kararlaştırıldı.

Ankara Berlin'e tepkili. Tepkinin baÅŸlıca nedenleri, 15 Temmuz darbe giriÅŸimi sonrası beklenen desteÄŸin gelmemesi ile PKK ve Gülen örgütü mensuplarının Almanya tarafından iade edilmemesi. Mülteci anlaÅŸması gereÄŸi AB'nin 2016 için söz verdiÄŸi 3 milyar Euro'nun ise onda biri bile gönderilmedi.

Merkel’in gündemindeki öncelikli konular arasında göç sorunu, Geri Kabul AnlaÅŸması, güvenlik iÅŸbirliÄŸi ve ticari iliÅŸkiler var. Merkel, AB ile gerilen iliÅŸkiler kapsamında göç anlaÅŸmasının yürütülmesini istiyor. 

“Almanya, Türkiye aleyhtarlarını himaye ediyor”

Ankara’nın tepkisini, ziyaretten bir gün önce AA’nın sorularını yanıtlayan BaÅŸbakan Yardımcısı Veysi Kaynak da bir kez daha dile getirdi. "Almanya’da bizim dertlerimiz var" dedi:

"Almanya'da evet mülteci meselesi var, Almanya'da bizim başka dertlerimiz var. Almanya hem PKK teröristlerine hem DHKP-C teröristlerine, Türkiye'nin başına bela olan her türlü teröriste kucak açmış bir ülkedir. En son darbecilerin önemli aktörleri, yargı ayağı, Almanya'da misafir ediliyor."

Daha önce Adalet Bakanı Bekir BozdaÄŸ 11 Kasım’da AA’ya verdiÄŸi röportajda, PKK'nın, FETÖ’nün, DHKP-C'nin ve aşırı sol örgütlerin Almanya'da hem destek bulduÄŸunu hem de rahat bir ÅŸekilde faaliyetlerini yürüttüğünü ifade etmiÅŸti:

"Fetullahçı Terör Örgütü Almanya'da destek görüyor... Türkiye'nin aleyhine kim ne faaliyette bulunursa, Almanya o faaliyette bulunanları himaye eden bir yaklaşım içinde."

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan da, 3 Kasım’da yaptığı bir konuÅŸmada Almanya’yı aynı konuyla ilgili olarak eleÅŸtirmiÅŸti:

"Biz 35-40 yıldır terörizmle mücadele ediyoruz. Sayın Şansölye'ye 4 bin ismin yer aldığı dosya verdim. Şu an 4 bin 500 oldu. Sorduğumda yargı süreci devam ediyor deniyor. Geciken yargı süreci bir şeye yaramıyor. Dost ülkelerde bu mücadele yok ki. Almanya'da insanlar endişesiz, rahat bir şekilde hayatlarını sürdürebiliyor."

Bu eleÅŸtirilerin ardından 15 Kasım’da dönemin Alman DışiÅŸleri Bakanı Steinmeier Ankara’ya resmi bir ziyarette bulunmuÅŸ, aynı eleÅŸtiriler bu ziyarette de dile getirilmiÅŸti. Steinmeier, gerginliÄŸi azaltmak için yaptığı ziyaretin ardından, ‘gerilime raÄŸmen diyaloÄŸun sürmesi gerektiÄŸi’ ve Almanya’nın, terörle mücadelede Türkiye’nin yanında olduÄŸu mesajını vermiÅŸti.

Ancak o ziyaretten bu yana herhangi bir iade yapılmadı. Erdoğan ve Yıldırım, tepkilerini Merkel'le görüşmelerinde de dile getirecek.

Darbecilerin iadesiyle ilgili ilişkileri geren açıklamalar

15 Temmuz sonrasında Almanya’daki Gülen örgütü mensuplarının iadesiyle ilgili ilk açıklama, Almanimler BirliÄŸi’nden geldi.

DışiÅŸleri Bakanı ÇavuÅŸoÄŸlu’nun darbe giriÅŸiminin hemen arkasından ‘paralelin bazı hakim ve savcıları Almanya’da, onların da iade edilmesi gerekiyor’ ifadelerinin ardından 30 Temmuz’da AFP’ye konuÅŸan Alman Hakimler BirliÄŸi BaÅŸkanı Jens Gnisa, Türk hükümetinin çaÄŸrısının iade için tek başına yeterli olmadığını söyledi:

“Alman yargısı tüm iade taleplerini hukuk devletinin temel ilkeleri doÄŸrultusunda kapsamlı bir ÅŸekilde inceleyecektir. Ä°adenin söz konusu olabilmesi için Alman yargısının, Almanya'da yaÅŸayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaÅŸlarının Türkiye'deki darbe giriÅŸimine karıştığı yönünde somut, kanıtlanabilir dayanak noktalarına ihtiyacı vardır."

Kasım ayı başında da Alman Adalet Bakanı Heiko Maas, Ankara’nın tepkisini çeken bir açıklama yaptı:

"Siyasi nedenlerden dolayı gelen iade talepleri konusunda bunları işleme almama hakkını saklı tutuyoruz."

Türkiye’de gündeme gelen idam tartışmalarını da hatırlatan Maas “Türkiye’de idam cezasının gelmesi durumunda gelecekte daha da zorlaÅŸacağını" belirtti. Gülen örgütü için de "Bir örgüt olarak burada var olduklarına dair yeterince bilgi de yok" iddiasında bulundu.

Ankara’dan Geri Kabul AnlaÅŸması’nın iptali sinyalleri geldi

AB ile Türkiye’nin iliÅŸkilerinin gerildiÄŸi bir dönemde, birliÄŸin lideri konumundaki Almanya’dan yapılan bu ziyaret, Geri Kabul AnlaÅŸması’yla ilgili son yapılan açıklamaların ardından büyük önem taşıyor.

Türkiye’nin AB üyeliÄŸine her zaman mesafeli olan Merkel, 2015 yazından itibaren göçmen krizinin büyümesi ve milyonlarca göçmenin Avrupa’nın kapılarına dayanmasıyla birlikte, Ankara ile temaslarını sıklaÅŸtırmıştı. Ekim 2015’ten bu yana üç kez ikili görüşmeler için, iki kez de uluslararası zirveler kapsamında Türkiye’ye gelen Merkel’in giriÅŸimleriyle, Mart 2016’da AB-Türkiye mülteci anlaÅŸması imzalanmıştı. Bu süreçte Merkel, Türk liderlerle (CumhurbaÅŸkanı ve BaÅŸbakan düzeyinde) tam 13 kez ikili görüşme de yapmıştı.

Mayıs 2016’daki Ä°nsani Zirve’den bu yana Türkiye'ye ilk kez gelen Merkel için, yasadışı göçle mücadelede iÅŸbirliÄŸinin sürmesi büyük önem taşıyor.

ErdoÄŸan ve Merkel’in Eylül ayında Çin’deki G-20 zirvesi sırasında yaptığı son ikili görüşmede, vize muafiyeti konusunda çıkan sıkıntılar masadaydı. Ankara, vize muafiyeti için ÅŸart koÅŸulan terörle mücadele kanununun deÄŸiÅŸtirilmemesinde ısrarlı. AB ise bu durumda Schengen ülkelerine giriÅŸler için için vizeyi zorunlu tutmaya devam ediyor.

Ankara’dan bu süreçte sözlerin tutulmadığı gerekçesiyle Avrupa BirliÄŸi’ne yönelik sert açıklamalar gelse de, Merkel tonunu daha yumuÅŸak tuttu. Bugüne kadar yaÅŸanan tüm gerginliklere raÄŸmen Türkiye’nin göç krizi için krtik önemde olduÄŸunu söylemeye devam etti. Bir yandan da tüm kriterlerin yerine getirilmesi gerektiÄŸini vurgulamayı sürdürdü.

Ankara’nın tepkisinin sebeplerinden biri de, AB ile Türkiye arasında yapılan mülteci anlaÅŸmasına göre Türkiye’ye taahhüt edilen 3 milyar Euro’nun henüz onda birlik kısmının bile verilmemiÅŸ olması. 2017 sonuna kadar Türkiye’de Suriyeli mülteciler için mutabık kalınan projeler kapsamında 2 milyar 240 milyon Euro ödenmesi gerekirken, bugüne kadar bu projeler için sadece 222 milyon Euro yatırıldı.

Son olarak 26 Ocak’ta Yunanistan’ın Gülen Örgütü mensubu 8 darbeci askeri iade etmeme kararı vermesi, Ankara’dan tüm AB’yi ilgilendiren sert bir tepkinin gelmesine yol açtı. DışiÅŸleri Bakanı ÇavuÅŸoÄŸlu, “Yunanistan ile aramızdaki ikili Geri Kabul AnlaÅŸması'nın iptali dahil, gerekli adımları atacağız” açıklaması yaptı.

Yunanistan’la yapılan anlaÅŸmada en büyük rolü Merkel oynamıştı. Tüm bu gerilimlerin ardından Merkel, yaklaşık 9 ay aradan sonra yeniden Türkiye’de.

Merkel’in ziyaretinden bir gün önce konuyla ilgili konuÅŸan Veysi Kaynak, Yunanistan ile Almanya arasındaki iliÅŸkiye de deÄŸindi:

“Almanya, Yunanistan'la AB içerisinde en iyi iliÅŸkiler kurabilen, Yunanistan'a ekonomik açıdan büyük destekler verilmesini saÄŸlayan bir ülke.

Yunanistan'ın darbeci askerleri, bizzat darbeye katılan, bizzat helikopterimizi alıp Yunanistan'a o helikopterle kaçan darbeci askerleri vermemesiyle, Almanya'nın darbeci yargıçları ve savcıları, diğer PKK teröristleri vermemesi arasında bir fark yoktur."

ErdoÄŸan’a izin yok, Karayılan’a var

Almanya’yla kırılma noktalarından biri de yine 15 Temmuz sonrasında yaÅŸandı. Darbe giriÅŸimiyle ilgili Almanya’dan beklenen destek gelmezken Alman Anayasa Mahkemesi, Ankara’nın daha büyük tepki vermesine yol açacak bir ÅŸey yaptı. 31 Temmuz’da Köln’de darbe karşıtı Türk kökenlilerin düzenlediÄŸi ‘Darbeye Karşı Demokrasi Mitingi’ne CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın videokonferans aracılığıyla baÄŸlanmasına Köln polisi, ‘güvenlik gerekçesiyle’ izin vermedi.

Karar önce yerel, ardından üst mahkemeye taşındı. Mahkemeler Köln polisinin kararını onayınca karar Alman Anayasa Mahkemesi’ne taşındı. Anayasa Mahkemesi de baÄŸlantıya izin vermeyince, ErdoÄŸan miting için toplananlara planlandığı gibi hitap edemedi. Onun yerine, mesajı okundu.

Bu iznin verilmemesiyle ilgili CumhurbaÅŸkanlığı Sözcüsü Ä°brahim Kalın “kabul edilemez bir durum” açıklaması yaptı:

"Geçmişte bölücü terör örgütünün eylem ve gösterilerine sessiz kalan makamların, darbe karşıtı bir demokrasi mitingini 'şiddet olayları çıkabilir' gibi bir gerekçeyle zan altında bırakmaya ve engellemeye çalışması kabul edilemez. Güvenlik tedbirleri, demokrasi mitingini düzenleyenlere değil, terör örgütü yanlılarına ve demokrasi karşıtı provokatörlere karşı alınmalıdır."

Ankara’daki Alman Maslahatgüzar da DışiÅŸleri Bakanlığı’na çaÄŸrıldı ve tepki bir kez de bu ÅŸekilde ifade edildi.

Kalın’ın sözünü ettiÄŸi ‘geçmiÅŸte sessiz kalınan olay’ ise, birkaç gün sonra ortaya çıktı. PKK yöneticilerinden Murat Karayılan’ın, 3 Eylül 2011 tarihinde yine Köln’de yapılan 19. Kürt Kültür Festivali’ne Kandil’den gönderdiÄŸi görüntülü mesaj yasaklanmamıştı.

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan, Karayılan’la ilgili görüntülerin de ortaya çıkmasının ardından, Almanya’nın elindeki iade taleplerini de hatırlatarak Almanya’ya tepkisini şöyle dile getirdi:

“Pazar günü Almanya’daki STK’larımızın orada düzenlediÄŸi ‘Darbelere hayır demokrasiye evet’ mitingine Türkiye’den videokonferansla baÄŸlanmamı hazmedemediler. Belediye, yerel mahkeme ‘hayır’ dedi. Anında Anayasa Mahkemesi de ‘hayır’ kararı verdi. 4 bin terörist 4 bin 500 oldu. O dosya, ‘geciken adalet adalet deÄŸildir’ dediÄŸimde neden çalışıyor yargınız? Ama burada 2 saatte karar veriyor Anayasa Mahkemeniz. Nedir o karar? ErdoÄŸan konuÅŸmasın orada. GeçmiÅŸte terör örgütü PKK’nın lider kadrosundakini konuÅŸturuyorsun video konferansla.”

Ticari işbirliğini artırma hedefi

Merkel’in ziyaretinde, ayrıca, bir hafta önce Ankara’da olan Ä°ngiltere BaÅŸbakanı Theresa May’in da asıl gündem maddesi olan ticari iÅŸbirliÄŸi görüşülecek. Almanya, Türkiye’nin en büyük dış ticaret ortağı ve en fazla ihracatı gerçekleÅŸtirdiÄŸi ülke konumunda.

Ä°ki ülke arasındaki dış ticaret hacmi 2015’te 34,779 milyar dolarken, 2016’da bu rakam 35,479 milyar dolara yükseldi. Ancak 2015 öncesi rakamlar 37 milyar doların üzerindeydi. Hedef öncelikle bu rakamlara dönülmesi, ardından daha da yükseltilmesi.

Merkel’in ziyareti, Türkiye ile AB arasındaki Gümrük BirliÄŸi AnlaÅŸması’nın güncellenmesi için yapılacak olan resmi müzakerelerin de öncesine denk geliyor.

Müzakerelerin çerçevesini oluÅŸturan teknik görüşmeler 2016 yılının Nisan ayında tamamlanmıştı. 2017’nin ilk yarısında resmi müzakerelerin de baÅŸlaması öngörülüyor. Böylece Gümrük BirliÄŸi günün koÅŸullarına uyarlanacak, ABD-AB arasında görüşmeleri süren Serbest Ticaret AnlaÅŸması doÄŸrultusunda Türkiye’nin zararının önlenmesi için çalışılacak.

Savunma işbirliğinin artırılması için görüşecekler

NATO’nun güneydoÄŸu sınırında yer alan ve Irak ile Suriye krizlerinden büyük ölçüde etkilenen Türkiye’nin güvenliÄŸi, Avrupa için de kritik önemde. Bu sebeple Alman BaÅŸbakan bölgede yaÅŸanan krizleri ve güvenlik iÅŸbirliÄŸinin artırılması konusunu da Ankara’da Yıldırım ve ErdoÄŸan’la birlikte masaya yatıracak.

Özellikle yeni dönemde ABD’nin daha içine kapalı bir dış politika izleyeceÄŸi ve NATO içindeki Avrupa ülkelerinin rolünün artması gerektiÄŸi endiÅŸesi, Avrupa’nın en güçlü ülkesi olan Almanya’nın gündeminde. 20 Ocak’ta göreve gelen ABD BaÅŸkanı Trump’ın NATO’yla ilgili “Miadını doldurdu” açıklamasının ardından Beyaz Saray Sözcüsü Sean Spicer da, “BaÅŸkan Trump NATO’nun kuruluÅŸ amacına uygun hareket ettiÄŸini veya etkili etkili olduÄŸunu düşünmüyor” açıklaması yapmıştı. ABD’nin NATO’ya gerektiÄŸinden fazla para aktardığını düşündüğünü de belirtmiÅŸti.

Ankara’da bu kapsamda baÅŸta IŞİD olmak üzere terörle mücadele, Fırat Kalkanı Operasyonu, sığınmacılar, Astana ve Cenevre’de yapılan Suriye görüşmeleri de masaya yatırılacak.

Ankara ise güvenlik iÅŸbirliÄŸi konusuyla ilgili Almanya’ya tepkili. Zira Almanya, PKK’nın Suriye kolu olan PYD’nin bürosunun ülkesinde açılmasına izin verdi. Ankara aynı zamanda Berlin’i, Türkiye’nin iadesini talep ettiÄŸi bazı PKK’lıları iade etmemekle suçluyor.

Kaynak: Al Jazeera, AA