FITCH'in kararına piyasa nasıl tepki verdi?

Fitch Ratings, cuma günü Türkiye’nin kredi notunu ‘yatırım yapılabilir’ seviyesinin altına indirirken S&P ise görünümünü ‘duraÄŸan’dan ‘negatife’ indirdi. Not kararları sonrasında ilk iÅŸlem gününde korkulan ise olmadı. Fitch’in aldığı karar beklentiler dahilinde olsa da Borsa Ä°stanbul’un bir miktar satıcılı açılacağını düşünen ekonomistlerin aksine piyasalarda bahar havası hakimdi.

Gün içinde yüzde 2’nin üzerinde deÄŸer kazanarak 86.200 puanı aÅŸan Borsa Ä°stanbul’un, rallisini kredi derecelendirme kuruluÅŸları da sekteye uÄŸratamadı. Kapitalfx AraÅŸtırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, kredi derecelendirme kuruluÅŸlarının kararları sonrasında Borsa Ä°stanbul’da yaÅŸanan yükseliÅŸi şöyle özetledi: “BelirsizliÄŸin ortadan kalkmasıyla bir rahatlama havası görülüyor. Mevcut seviyelerde Borsa 18 Nisan 2016 zirvesi olan 86.300 direncini hedeflemektedir. Bu direnç seviyesi yakınlarından kar satışı gelebileceÄŸini düşünüyorum.” Öte yandan Fitch’in not indirimi sonrasında piyasalarda esen bahar havasına raÄŸmen temkinli olmakta fayda gören ekonomistler, önümüzdeki günlerde özel sektör üzerindeki maliyetlerin artacağı görüşünde. Ä°nternet sitesinde Fitch ve S&P’nin Türkiye’ye dair aldığı kararları deÄŸerlendiren Ekonomist Mahfi EÄŸilmez, büyüme ivmesinin kaybedilmesi, iÅŸsizliÄŸin yükselmesi, TL’nin hızlı deÄŸer yitirmesi, enflasyonun yükselmesi gibi birçok neden dolayı bunların yaÅŸandığını ifade etti. EÄŸilmez, “Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸinin getireceÄŸi sistem deÄŸiÅŸikliÄŸinin bir çeÅŸit tek adam yönetimi yaratarak Türkiye’yi Avrupa kültüründen iyice koparacağına iliÅŸkin endiÅŸelerin bu konuda ciddi etkisi olduÄŸu özellikle Fitch’in son raporundan açıkça anlaşılabiliyor.

Ekonomi alanında sayısal bozulmaların ötesinde, özellikle de para politikası uygulamasında, atılan karma karışık adımların ve yapılan açıklamaların not düşüşü konusunda ciddi etkisinin olduÄŸunu satır aralarından okumak mümkün” dedi. “Faizi açıkça 1 puan artırıp kuru denetleyebileceÄŸimiz halde bunu yapmayıp gizli faiz artışına gittiÄŸimizde yatırımcı Merkez Bankası’nın elinin serbest olmadığını ve ileride aynı sorunla karşılaÅŸtığında aynı dolambaçlı yollara sapacağını düşünüyor ve tereddüde düşüyor” deÄŸerlendirmesinde bulunan EÄŸilmez şöyle devam etti: “O zaman kur daha da yükseliyor. TL bu kadar deÄŸer kaybedince yatırımcıları yönlendirenler hesap yapmaya baÅŸlıyor. ”

KORUMAKTA ZORLANIYORUZ

Japan Credit Rating (JCR) Eurasia BaÅŸkanı Orhan Ökmen yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye’nin ÅŸu anda, usulün tekniÄŸin önünde olduÄŸu istisnai bir konjonktürden geçtiÄŸini ifade etti. Ökmen, Türkiye’nin teknik olarak not indirimi zeminine ulaÅŸtığı hususunda hiçbir tereddüt bulunmadığını ancak konjonktürün böylesine istisnai dönemlerinde, usulün teknikten önce gelmesi gerektiÄŸinin en açık ve en önemli tarafsızlık kuralı olduÄŸunu kaydetti. Gündem konularının netleÅŸmesini beklemeden not deÄŸiÅŸikliÄŸine gidilmesinin, gündem konularının bir kısmının sonuçları üzerinde lehte ve aleyhte pozisyon yarattığının bilindiÄŸini ifade eden Ökmen, “Not aksiyonlarının gerekçelerinde teknik olarak herhangi bir faktörel hatanın olmamış olması, usul hatasının varlığını yadsımaz” deÄŸerlendirmesinde bulundu.

KREDÄ° MALÄ°YETLERÄ° ARTABÄ°LÄ°R

Fitch’in not indirimi piyasalarda fiyatlandığı için Türk varlıklarında negatif bir tablo görülmediÄŸini vurgulayan Işıkfx BaÅŸanalisti Gizmen Nalbantlı ise şöyle konuÅŸtu: “Bankaların kredi maliyetleri artacak. Fitch’in kararı sonrasında 30-40 baz puanlık artış olabilir.“  

DOLARI MB’NÄ°N 2,5 PUANLIK FAÄ°Z ARTIÅžI SAKÄ°NLEÅžTÄ°RDÄ°

Donald Trump’ın ABD BaÅŸkanı seçilmesi sonrasında küresel piyasalarda dolar karşısında negatif ayrışan Türk Lirası (TL) 3,94’e kadar yükselerek tarihi zirvesini görmüştü. Bu tarihten sonra 2 PPK toplantısında faizlerde ufak artışlar yapan Merkez Bankası, asıl hamlesini 1 hafta vadeli repo ihalesi açmayarak yaptı. Piyasaları yüzde 11 faiz aldığı geç likidite penceresine (GLP) yönlendirerek faizi yüzde 2,5 puan artıran Merkez Bankası, buna raÄŸmen dolarda kalıcı düşüşü saÄŸlayamadı. Bu süre zarfında Fitch Ratings’in not düşürme ihtimalinin de fiyatlanmış olmasının etkisiyle 3,73’e kadar gerileyen dolar tekrar 3,80 seviyesinin üzerine çıkmıştı. Olumsuz hikayeler üzerine TL’deki negatif ayrışmanın önüne geçmek isteyen Merkez Bankası ise fonlama maliyetlerini yükseltti. BaÅŸta GLP olmak üzere piyasaya sadece maliyeti yüksek seçenekler sunan kurum, 27 Ocak itibariyle ortalama fonlama maliyetini yüzde 10,27’ye kadar yükseltti. Bu oran 30 Aralık’ta yüzde 8,31, 15 Kasım’da ise yüzde 7,82 seviyesindeydi. Merkez Bankasının dün açtığı döviz ihalesi ise piyasalarda dolara olan açlığın azaldığını gösterdi. 1 milyar dolarlık TL depo karşılığı döviz depo ihalesine 900 milyon dolarlık talep geldi. Talepteki düşüşün de etkisiyle dolar 3,79’un altını gördü.

YAPILMASI GEREKENLER

Kapitalfx AraÅŸtırma Müdür Yardımcısı Enver Erkan, bundan sonraki süreçte yatırım yapılabilir notunu tekrar kazanmak için yapılması gerekenleri şöyle özetledi: “En baÅŸta Türkiye’nin cari açık veren bir ülke olmasından dolayı dış finansman ihtiyacının neden olduÄŸu bir dışsal ÅŸoklara karşı duyarlılık durumu var. Yüksek enflasyon, yüksek cari açık gibi iç kaynaklı kırılganlık artırıcı faktörlerde yapısal reformlar kanalıyla kalıcı iyileÅŸmenin saÄŸlanması gerekiyor. Yapısal reformların birinci sıraya gelebilmesi için ise siyasal ve jeopolitik olumsuzlukları bir an önce halletmek gerekiyor. Ana odak noktamız ekonomimizdeki yapısal reformlar olabilirse, Türkiye atacağı adımlarla yeni bir ekonomik hikaye yazabilir.”

KIRIK NOTUN NEDENİ DÜŞÜK BÜYÜME VE SORGULANAN MERKEZ

Kredi derecelendirme kuruluÅŸlarının aldığı kararları deÄŸerlendiren Ä°stanbul Kültür Ãœniversitesi Ä°ktisadi ve Ä°dari Bilimler Fakültesi V. Dekanı Prof. Dr. DurmuÅŸ Dündar, not düşüşündeki birinci sebebin “2016 büyümesinin 31 Mart günü beklendiÄŸinden düşük açıklanacak olması” ÅŸeklinde açıkladı. “Ä°kinci önemli konu ise, Merkez Bankası bağımsızlığı konusunda halen kuÅŸkuların olmasıdır” diye konuÅŸan Dündar, şöyle devam etti: “Bankacılık sistemindeki yavaÅŸlama özellikle özel sektörün döviz borçlarının risk oluÅŸturması notun düşük olmasına neden oldu.

Not kararları çoÄŸu piyasalar tarafından bekleniyordu. Siyasi ve politik riskleri de göz önüne alındığında açıklamalar, pek fazla sürpriz sayılmamalı. Önümüzdeki dönem ekonomide yapısal reformlar gerçekleÅŸtirilir ve baÅŸkanlık sisteminde de baÅŸarılı olursa notların iyileÅŸtirilmesi de gündeme gelecektir.” Öte yandan Fitch Ratings’in Türkiye’nin yabancı para cinsinden uzun vadeli kredi notunu BB+’ya indirmesini deÄŸerlendiren Morgan Stanley, not indirimi kararında siyasi görünüm ve güvenlik durumunun ekonomik temel göstergelerden daha etkili olduÄŸunu düşündüklerini belirtti. Yatırım yapılabilir seviyede notu kaybeden ülkelerin bu notu geri kazanmalarının ortalama 6,1 yıl sürdüğünü tespit ettiklerini belirten Morgan Stanley, “Türkiye’nin büyüme ve mali disiplin alanında benzerlerinden genellikle daha iyi performans gösterdiÄŸi dikkate alındığında, yatırım yapılabilir statüsünü geri kazanması daha az sürebilir” dedi.

1 YILLIK NOT HÄ°KAYESÄ°

* 27 Åžubat 2016: Fitch, Türkiye’nin BBB- kredi notu ve duraÄŸan görünümünü teyit etti.

* 9 Nisan: Moody’s, Türkiye’nin ‘yatırım yapılabilir’ kredi notunu ve ‘negatif’ not görünümünü deÄŸiÅŸtirmedi.

* 6 Mayıs: S&P, Türkiye’nin ‘BB+’ olan kredi notunu teyit etti, not görünümünü ise ‘duraÄŸan’a yükseltti.

* 20 Temmuz: S&P, Türkiye’nin kredi notunu BB+’dan BB’ye, görünümünü ise ‘duraÄŸan’dan ‘negatif’e indirdi.

* 25 Temmuz: Türkiye’nin kredi notunu ve not görünümünü ‘negatif’ izlemeye alan kredi derecelendirme kuruluÅŸu Moody’s, 90 gün izleme kararı aldı.   

* 19 AÄŸustos: Fitch, Türkiye’nin kredi notunu ‘BBB-’ ile ‘yatırım yapılabilir’ olarak teyit etti. ‘DuraÄŸan’ olan not görünümünü ise negatife çevirdi.

* 24 Eylül: Moody’s Türkiye’nin kredi notunu yatırım yapılabilir seviyenin altına indirdi, görünümünün ise duraÄŸan olduÄŸunu kaydetti.

* 27 Ocak 2017: 20 Aralık 2016’da bu yılki takvimini açıklayan Fitch, Türkiye’nin notunu yatırım yapılabilir seviyesinin altına indirdi. S&P ise görünümü sürpriz ÅŸekilde ‘duraÄŸan’dan ‘negatif’e çevirdi.