Neden Astana?

Çok yönlü iliÅŸkiler kurmayı bağımsızlığını koruyabilmek için temel politika olarak benimseyen Kazakistan’ın, Suriye’de iç savaşı sona erdirmeyi amaçlayan, rejimle sahadaki silahlı muhalefeti aynı masada buluÅŸturacak toplantıya ev sahipliÄŸi yapacak. Suriye sorunu için daha önce de devreye girmeye çalışan Kazakistan’ın rejim ve muhalifler arasında yapılacak toplantının ev sahibi olarak seçilmesinin birçok nedeni var.

Kendisini uluslararası sorunlarda uzlaÅŸtırıcı ülke olarak konumlandıran Kazak lider Nazarbayev, ülkesinin etki alanını da geniÅŸletmek istiyor. Suriye krizine doÄŸrudan müdahil olan Ankara, Moskova ve Tahran ile de ikili iliÅŸkileri iyi olan Kazakistan’ın bir endiÅŸesi de, kendi ülkesi içinde yükselen radikal akımlar.

Kazakistan’ın Ä°ran, Türkiye ve Rusya ile iyi iliÅŸkileri var

Kazakistan ekonomik ve siyasi olarak Rusya ile iç içe girmiÅŸ iliÅŸkilere sahip olsa da, kendisi üzerindeki Rus etkisini bölgesel ve küresel diÄŸer ülkelerle iyi iliÅŸkiler kurarak ve uluslararası platformlarda güç kazanarak dengelemek istiyor. 

Astana ve Tahran ilişkileri de, hem ekonomik hem siyasi anlamda hızla gelişiyor. İki ülke arasındaki ticaret hacmi 1 milyar dolar civarında.

Kazak-Türk iliÅŸkileri de, Kazakistan’ın bağımsızlığını elde etmesinden bu yana iyi bir seyir izledi. Kazak lider Nursultan Nazarbayev, 15 Temmuz darbe giriÅŸiminden sonra Türkiye’yi ziyaret eden ilk devlet baÅŸkanı olmuÅŸtu.

Nazarbayev, Türkiye-Rusya krizinde arabulucuydu

24 Kasım 2015’te Suriye sınırından Türkiye hava sahasını ihlâl eden Rus SU-24 savaÅŸ uçağının düşürülmesi ve bir Rus pilotun hayatını kaybetmesi ile baÅŸlayan Ankara-Moskova arasındaki krizin çözülmesinde Kazakistan lideri Nursultan Nazarbayev arabuluculuk yaptı. Uçağın düşürülmesinin ardından devreye giren Nazarbayev, hem CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ı, hem de Rusya Devlet BaÅŸkanı Putin’i iliÅŸkilerin düzelmesi için ikna etti. ErdoÄŸan’ın krizi bitiren ve uçağın düşürülmesiyle ilgili üzüntülerini ifade eden mektubun Putin’e ulaÅŸtırılması için de Nazarbayev yoÄŸun çaba harcadı. CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan, Türkiye-Rusya krizinin çözülmesinde Kazakistan’ın hatırının unutulmasının mümkün olmadığını söyledi.

Kazakistan dünyada da kendisini arabulucu olarak konumlandırmak istiyor

Türkiye ve Rusya arasındaki krizin bitirilmesi, Kazak lider Nazarbayev’in yürüttüğü tek arabuluculuk giriÅŸimi deÄŸil. Nazarbayev, Ukrayna ve Rusya arasındaki krizde de uzlaÅŸtırıcı rolü üstlendi.  2013’te de Ä°ran ile BM Güvenlik Konseyi’nin beÅŸ daimi üyesi ve Almanya’nın katıldığı müzakerelere ev sahipliÄŸi yaptı.

Ä°ran DışiÅŸleri Bakanı Cevat Zarif, bu konuda Kazakistan’ın katkısının unutulmaz olduÄŸunu söyledi.

2017-2018 yılları için BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi geçici üyeliÄŸi de yapacak olan Kazakistan, bu koltuÄŸa aday olurken kendisini, “Herhangi bir küresel güçten ya da politikadan bağımsız hareket eden dürüst ve tarafsız bir arabulucu” olarak tanımlamıştı. Nazarbayev, kendisini ve ülkesini bu ÅŸekilde konumlandırarak, çok önem verdiÄŸi ulusal bağımsızlığa katkı yapacağını düşünüyor.

Kazakistan, Suriye sorununa uzak deÄŸil

Etki alanını geniÅŸletmek isteyen Kazakistan, OrtadoÄŸu’da Suriye’yi kilit önemde görüyor. Daha 2007’de, Suriye’deki enerji sektörüne yatırım yapmak için giriÅŸimlerde bulunan Kazakistan, iç savaşın çıkması yüzünden bu projelerini askıya almak zorunda kaldı. Suriye sorunu çıktığında da rejimle iliÅŸkilerini bitirmedi. Suriye iç savaşının başından beri sorunla ilgileniyor. Sorunun yalnızca siyasi görüşmelerle çözülebileceÄŸini vurguluyor.

Kazakistan, 2011 yılında Suriye ayaklanmasının hemen sonrasında, önemli bir kuruluÅŸ olarak gördüğü Ä°slâm Ä°ÅŸbirliÄŸi TeÅŸkilatı’nın sorununun çözümünde devreye girmesini istemiÅŸti. 2015’te de Suriye sorunun önemli aktörlerinden Katar’ı ziyaret eden Kazakistan DışiÅŸleri Bakanı Erlan Ä°drissov, Al Jazeera için kaleme aldığı yazıda sorunun çözümünde rol almaya hazır olduÄŸunu vurgulamış, bu amaçla Körfez ülkeleriyle iÅŸbirliÄŸine hazır olduÄŸunu belirtmiÅŸti. Kazakistan, 2015’te de, Suriyeli muhalifleri bir araya getirmeye çalışmış, bu amaçla düzenlenen toplantıya, çoÄŸu Suriye’de yaÅŸamaya devam eden 30’a yakın muhalif katılmıştı. Bu toplantının sonuç bildirgesinde, Suriye’nin toprak bütünlüğüne kuvvetli vurgu yapılmış ve ülkedeki bütün yabancı savaşçıların çekilmesi çaÄŸrısında bulunulmuÅŸtu.

Kazakistan kendi ülkesindeki radikallerden endişe ediyor

Kazakistan da, diÄŸer Orta Asya ülkeleri gibi, radikal örgütlerin yükseliÅŸinden ve yaygınlaÅŸmasından endiÅŸe ediyor. Suriye iç savaşıyla artan bu endiÅŸeden Kazakistan da payını alıyor ve IŞİD’i ulusal güvenliÄŸine bir tehdit olarak görüyor.

Her ne kadar Kazakistan’da terör saldırıları sık olmasa da, ülke 2011’de ilk kez bir intihar saldırısına sahne oldu. Kazakistan’ın Aktöbe eyaletinde de 2016 Mayıs ayı içinde güvenlik güçleriyle, bir grup silahlı saldırgan arasında çeÅŸitli yerlerde çatışmalar çıktı, saldırganlar da dâhil en az 18 kiÅŸi öldü. Kazak yetkililere göre saldırganlar, “Geleneksel olmayan dini hareketlere” mensuptu ve saldırı emrini Suriye’den almışlardı. Kazakistan Ulusal Güvenlik Komitesi’nin 2014’te açıkladığı verilere göre, en az 300 Kazakistan vatandaşı IŞİD’e katıldı.

Kaynak: Al Jazeera