16. madde kabul edildi

TBMM Genel Kurulu'nda, teklifin 16. maddesinin gizli oylamasına 482 milletvekili katıldı. Oylamada 341 kabul, 134 ret oyu kullanıldı, 3 oy boş, 3 oy geçersiz, 1 oy çekimser çıktı.

Teklifin 16. maddesiyle, önerilen hükümet sistemine uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştiriliyor ya da metinden çıkarılıyor.

Maddenin oylamasının tamamlanmasının ardından TBMM Başkanvekili Ahmet Aydın birleşime ara verdi. Ara sonrasında hükümet ve komisyonun yerine oturmaması üzerine Aydın, birleşimi saat 16.00'da toplanmak üzere kapattı.

Kesinhesapla ilgili 15. maddeye 341 kabul

Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi teklifinin, bütçe ve kesinhesapla ilgili 15. maddesine ise 341 kabul, 134 ret oyu verildi. 1 oy çekimser, 5 oy boÅŸ çıktı,  2 oy geçersiz sayıldı.

Teklifin 15. maddesine göre, kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılacak. Bütçe kanununa, bütçeyle ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamayacak. Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini, mali yılbaşından en az 75 gün önce TBMM'ye sunacak. Bütçe teklifi, Bütçe Komisyonu'nda görüşülecek. Komisyon'un 55 gün içinde kabul edeceği metin, Genel Kurul'da görüşülecek ve mali yılbaşına kadar karara bağlanacak.

Bütçe kanununun süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılacak. Geçici bütçe kanunu da çıkarılamazsa, yeni bütçe kanunu kabul edilinceye kadar bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacak. Milletvekilleri, Genel Kurul'da kamu idare bütçeleri hakkında düşüncelerini her bütçenin görüşülmesi sırasında açıklarken, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde bulunamayacak. Genel Kurul'da kamu idare bütçeleri ile değişiklik önergeleri, üzerinde ayrıca görüşme yapılmaksızın okunacak ve oylanacak. Merkezi yönetim bütçesiyle verilen ödenek, harcanabilecek tutarın sınırını gösterecek.

Harcanabilecek tutarın Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle aşılabileceğine dair bütçe kanununa hüküm konulamayacak. Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik teklifleriyle cari ve izleyen yılların bütçelerine mali yük getiren tekliflerde, öngörülen giderleri karşılayabilecek mali kaynak gösterilmesi zorunlu olacak.

Merkezi yönetim kesinhesap kanunu teklifi, ilgili olduğu mali yılın sonundan başlayarak en geç 6 ay sonra cumhurbaşkanı tarafından TBMM'ye sunulacak. Sayıştay genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu kesinhesap kanun teklifinin verilmesinden başlayarak en geç 75 gün içinde Meclis'e sunacak.

Kesinhesap kanunu teklifi ve genel uygunluk bildiriminin TBMM'ye verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılmamış denetim ve hesap yargılamasını önlemeyecek ve bunların karara bağlandığı anlamına gelmeyecek. Kesinhesap kanunu teklifi, yeni yıl bütçe kanunu teklifiyle birlikte görüşülecek ve karara bağlanacak.

[FotoÄŸraf: AA]

 

 

14. madde

Teklifin 1. turunda, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun (HSYK) yapısına ilişkin 14. maddesine de 341 kabul, 133 ret oyu verildi. TBMM Genel Kurulu'nda, teklifin 14. maddesinin gizli oylamasına 483 milletvekili katıldı. Oylamada 341 kabul, 133 ret oyu kullanıldı, 4 oy boş, 4 oy geçersiz, 1 oy çekimser çıktı.

Teklifin 14. maddesinde HSYK'nın yapısında değişikliğe gidiliyor. Maddeye göre, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu'nun adı, Hâkimler ve Savcılar Kurulu şeklinde değişecek. Kurulun üye sayısı 13, daire sayısı 2 olacak. Kurula Adalet Bakanı başkanlık edecek ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı da kurulun tabii üyesi olarak görev yapacak.

Kurulun 3 üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hâkim ve savcıları arasından, 1 üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hâkim ve savcıları arasından cumhurbaşkanınca; 3 üyesi Yargıtay üyeleri, 1 üyesi Danıştay üyeleri, 3 üyesi nitelikleri kanunda belirtilen yükseköğretim kurumlarının hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleriyle avukatlar arasından TBMM tarafından seçilecek.

Öğretim üyeleri ile avukatlar arasından seçilen üyelerden, en az birinin öğretim üyesi ve en az birinin de avukat olması gerekecek.

Kurul'un TBMM tarafından seçilecek üyeliklerine ilişkin başvurular, Meclis Başkanlığı'na yapılacak. Başkanlık, başvuruları Anayasa ve Adalet Komisyonları üyelerinden kurulu Karma Komisyona gönderecek. Komisyon, her bir üyelik için 3 adayı, üye tam sayısının 3'te 2 çoğunluğuyla belirleyecek. Birinci oylamada aday belirleme işleminin sonuçlandırılamaması halinde ikinci oylamada üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu aranacak. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde her bir üyelik için en çok oyu alan 2 aday arasında ad çekme usûlüyle aday belirleme işlemi tamamlanacak.

TBMM, Komisyon tarafından belirlenen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapacak. Birinci oylamada üye tam sayısının 3'te 2 çoğunluğu; bu oylamada seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci oylamada üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu aranacak. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu alan iki aday arasında ad çekme usulüyle üye seçimi tamamlanacak.

Üyeler, 4 yıl için seçilecek. Süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilecek.

Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 30 gün içinde yapılacak. Seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan kurul üyeliğinin boşalması durumunda, bunu takip eden 30 gün içinde yeni üyelerin seçimi yapılacak.

13. madde

13. madde şöyle:

"2709 sayılı Kanunun 142 nci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir:

Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamaz. Ancak savaş halinde, asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilir."

12. madde

Teklifin 12. maddesi, "olağanüstü hâl yönetimi" başlığı altında, cumhurbaşkanın olağanüstü hâl ilânını düzenliyor:

"CumhurbaÅŸkanı; savaÅŸ, savaşı gerektirecek bir durumun baÅŸ göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliÄŸini içten veya dıştan tehlikeye düşüren ÅŸiddet hareketlerinin yaygınlaÅŸması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın ÅŸiddet hareketlerinin ortaya çıkması, ÅŸiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî ÅŸekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hâllerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olaÄŸanüstü hâl ilân edebilir. OlaÄŸanüstü hâl ilânı kararı verildiÄŸi gün Resmî Gazetede yayımlanır ve aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisinin onayına sunulur. Türkiye Büyük Millet Meclisi tatilde ise derhâl toplantıya çağırılır; Meclis gerekli gördüğü takdirde olaÄŸanüstü hâlin süresini kısaltabilir, uzatabilir veya olaÄŸanüstü hâli kaldırabilir. CumhurbaÅŸkanının talebiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi her defasında dört ayı geçmemek üzere süreyi uzatabilir. SavaÅŸ hâllerinde bu dört aylık süre aranmaz. OlaÄŸanüstü hâllerde vatandaÅŸlar için getirilecek para, mal ve çalışma yükümlülükleri ile 15 inci maddedeki ilkeler doÄŸrultusunda temel hak ve hürriyetlerin nasıl sınırlanacağı veya geçici olarak durdurulacağı, hangi hükümlerin uygulanacağı ve iÅŸlemlerin nasıl yürütüleceÄŸi kanunla düzenlenir. OlaÄŸanüstü hâllerde CumhurbaÅŸkanı, olaÄŸanüstü hâlin gerekli kıldığı konularda, 104 üncü maddenin onyedinci fıkrasının ikinci cümlesinde belirtilen sınırlamalara tabi olmaksızın CumhurbaÅŸkanlığı kararnamesi çıkarabilir. Kanun hükmündeki bu kararnameler Resmî Gazetede yayımlanır, aynı gün Meclis onayına sunulur.

İlk 4 madde tartışması

AKP Milletvekili İsmail Aydın

 

[[Fotoğraf: Zahidin Köşüş / Al Jazeera Türk]]

12. madde ile ilgili görüşmeler sırasında kürsüye çıkan AKP Milletvekili Ä°smail Aydın konuÅŸması sırasında bir hukukçu olarak Anayasa'nın ilk dört maddesinin de deÄŸiÅŸtirilebileceÄŸine inandığını söyledi. 

MHP Grup BaÅŸkanvekili Erhan Usta, bunun tehlikeli bir görüş olduÄŸunu, MHP'nin bu konuda çok hassas olduÄŸunu söyledi ve "Öyle bir görüşünüz varsa bunu bu aÅŸamada öğrenelim" dedi. 

İsmail Aydın yeniden söz alıp bunun şahsi görüşü olduğunu, partisinin ilk dört maddenin arkasında olduğunu söylese de MHP ve CHP milletvekilleri tepki göstermeye devam etti.

AK Parti Siyaset ve Hukuk Ä°ÅŸlerinden Sorumlu Genel BaÅŸkan Yardımcısı Hayati Yazıcı bu tartışmalar üzerine Ä°smail Aydın'ı salonun arkasına götürerek onunla konuÅŸtu.

AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı, tartışmalar üzerine İsmail Aydın'ı salonun arkasına götürerek onunla konuşmuştu.

 

[Fotoğraf: Zahidin Köşüş / Al Jazeera Türk]

Kaynak: Al Jazeera, AA, DHA