BaÄŸdat ziyareti ne getirdi?

BaÄŸdat-Ankara iliÅŸkileri, öncelikle Ä°ran'ın Irak üzerindeki etkisi ve Tahran ile Ankara’nın bölge politikalarındaki taban tabana zıt politikaları sebebiyle uzunca bir süredir gergindi. Bu gerginlik, Aralık 2015’te BaÅŸika Kampı’ndaki Türk askeri varlığının artırılmasıyla birlikte iyice su yüzüne çıktı. Ä°ki ülke liderleri arasında BaÅŸika krizi üzerinden sert atışmalar yaÅŸandı.

Yaz aylarından bu yana iliÅŸkilerin düzeltilmesi için çabalar yoÄŸunlaÅŸtı. Son olarak 17 Ekim’de DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarı Ãœmit Yalçın ve beraberindeki heyet BaÄŸdat’a giderek istihbarat, dışiÅŸleri ve güvenlik birimlerinden yetkililerle görüştü. Bu ziyarette saÄŸlanan uzlaÅŸma önce CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’la Irak BaÅŸbakanı Ä°badi’nin telefon görüşmesini saÄŸladı, ardından 7 Ocak’ta BaÅŸbakan Binali Yıldırım’ın beraberinde kalabalık bir heyetle BaÄŸdat’a gidiÅŸinin yolunu açtı.

17 Ekim’de yapılan görüşmelerin ilerisine geçilmedi

Bu ziyaret, sadece gerçekleÅŸtiÄŸi için bile iki ülke iliÅŸkileri açısından önem taşıyor. Ä°ki yıl sonra bir Türk BaÅŸbakan’ın BaÄŸdat’a gidiÅŸi, iliÅŸkilerin olumlu yönde seyretmesi için önemli bir adım oldu.

Ancak Yıldırım’ın ziyaretinde, 17 Ekim’de Ãœmit Yalçın baÅŸkanlığında yapılan görüşmelerde saÄŸlanan uzlaÅŸmanın ilerisine geçilemedi.

17 Ekim’de Iraklı yetkililerle Türk yetkililer BaÅŸika kampının Musul operasyonu sonuna kadar kalması, sonrasında ise Türk askerinin Irak’tan çekilmesi konusunda anlaÅŸma saÄŸlanmıştı. Iraklı yetkililer, Türkiye’nin Musul operasyonuyla ilgili üç hassasiyetini anladığını belirtmiÅŸ, operasyon sonuna kadar BaÅŸika kampı için olumsuz bir giriÅŸimde bulunmayacağını teyit etmiÅŸti. Bu hassas konular; Musul’a ve Telafer’e Åžii milislerin girmemesi ile PKK’nın Sincar’daki yapılanmasının büyümemesi…

Ãœmit Yalçın da Türkiye’nin sadece bu hassasiyetler gerekçesiyle orada olduÄŸunu, Irak topraklarında Ankara’nın farklı bir emeli olmadığını belirtmiÅŸti. Ä°ki taraf hâlâ aynı görüşte olmasa da birbirinin pozisyonu anlamış, böylece gerginlik büyük ölçüde giderilmiÅŸti.

Ankara, varılan bu uzlaşmayı kağıda dökmeyi, böylece ileride yaşanacak olası gerginlikleri engellemeyi hedefliyordu.

Yıldırım, BaÄŸdat'ta Ankara’nın Musul operasyonuyla ilgili hassasiyetlerini tekrar dile getirdi, Ä°badi bu hassasiyetleri anladığını bir kez daha tekrarladı. Iraklıların BaÅŸika Kampı’ndan Türk askerinin çekilmesi talebi bu görüşmede de yinelendi. Yıldırım da Ä°badi’ye, Türk askerinin Irak toprakları üzerinde farklı bir emeli olmadığını, Musul operasyonu sonrası Türk askerinin çekileceÄŸini söyledi.

BaÅŸika’dan çekilme konusunda uzlaşı kağıda dökülmedi

Yıldırım’ın ziyaretinde ortaya çıkan metinde BaÅŸika’yla ilgili iki madde dikkat çekti:

-Ä°ki taraf, BaÅŸika Kampı’nın bir Irak kampı olduÄŸunu vurguladı.

-Irak tarafı, BaÅŸika kampı hususundaki tutumunun sabit olduÄŸunu belirterek, Türk tarafının kuvvetlerini çekmeye yönelik süreci baÅŸlatması ve bu meselenin sona erdirilmesi gerekliliÄŸini vurguladı.Türk tarafı, Irak’ın toprak bütünlüğüne ve egemenliÄŸine saygı duyduÄŸunu yineledi.

Metne giren “BaÅŸika, Irak kampıdır” ifadesiyle, Ankara’nın Irak toprakları üzerinde baÅŸka hedefleri olmadığı ortaya konulmuÅŸ ve BaÄŸdat’ın hassasiyetleri giderilmiÅŸ oldu. DiÄŸer maddede de aslında bir uzlaşıya varılmadığı, iki tarafın farklı pozisyonlarını koruduÄŸu ve bu pozisyonları iki tarafın da anladığı ortaya konuldu. Musul operasyonu sonrası Türkiye’nin de endiÅŸeleri giderilmiÅŸ olursa Türk askerinin kamptan çekileceÄŸi konusunda sözlü olarak uzlaşıya varıldı, bu uzlaşı metinde yer almadı.

Ankara’nın en önemli hassasiyeti olan Sincar’daki PKK varlığıyla ilgili de Ä°badi bir adım attı. Ziyaret öncesi “PKK’nın Irak topraklarını kullanarak Türkiye’ye saldırıda bulunmasını kabul edemeyiz” açıklaması yapan Irak BaÅŸbakanı, Yıldırım’la düzenlediÄŸi ortak basın toplantısında da PKK ile ilgili soruya "Anayasamız, ne olursa olsun kimsenin komÅŸu ülkelere saldırmasına izin vermiyor" diye yanıt verdi.

Türkiye’nin hedefi, Musul operasyonu sırasında PKK'nın Sincar’da daha fazla güçlenmesinin ve daha fazla alanı ele geçirmesinin önüne geçmek.

İran'daki iki siyasi güçten iki farklı yaklaşım

Irak üzerinden doÄŸrudan etkisi bulunan Tahran da, Ankara ile BaÄŸdat'ın yakınlaÅŸmasını yakından takip ediyor. BaÄŸdat ziyaretinin, Türkiye ile Ä°ran’ın Suriye’de ateÅŸkes konusunda iÅŸbirliÄŸine gittiÄŸi bir dönemde yapılması tesadüf deÄŸil. Al Jazeera’ye konuÅŸan Türk yetkililer Tahran’ın yaklaşımının ikiye ayrıldığını, Ä°ran'da etkili iki siyasi gücün iki farklı yaklaşımı olduÄŸunu söylüyor.

Türk yetkililere göre, Ruhani’ye yakın ılımlı kesim Ä°ran’ın etkisini tehdit eden bir durum olmadığı sürece, yakınlaÅŸmadan rahatsız deÄŸil. BaÅŸika’daki yaklaşık 500 Türk askeri, Irak topraklarına doÄŸrudan bir müdahalede bulunmadığı sürece bu gruplar için sorun teÅŸkil etmiyor. Ancak, Devrim Muhafızları ve ona yakın kesimlerde BaÅŸbakan'ın BaÄŸdat ziyareti bir rahatsızlık yarattı.