Sırpların 'Trol' ordusu

Sırbistan’da giderek otoriterleÅŸtiÄŸi eleÅŸtirileri ile karşı karşıya olan iktidardaki Ä°lerleme Partisi sanal ortamda sistemli bir trol mekanizması oluÅŸturdu.

Haber dergisi "Newsweek"e itiraflarda bulunan “Marija“ kod adlı kadının anlattıkları, siyasi bir trolün çalışmalarına dair önemli bilgiler içeriyor. Sosyal aÄŸlarda ve internet forumlarında sıradan bir vatandaÅŸ gibi profil oluÅŸturan troller, her fırsatta hükümeti alkışlarken, muhaliflere ise yoÄŸun ÅŸekilde saldırıyor. Marija, "Skandallar üretmek ilk baÅŸlarda bana çok zor geldi. Çünkü bunların yalan olduÄŸunu biliyordum" diyor.

Bugün yurtdışında yaÅŸayan Marija, Sırbistan’nın ilk trol itirafçısı. Pek çok ÅŸehirde organize trol birimleri kurulduÄŸunu anlatan Marija, gizli bürolarda vardiya usulü çalıştıklarını, tüm trollerin kameralarla denetlendiÄŸini belirtiyor ve ekliyor: “Kağıt üzerinde hepimiz farklı kamu kurumlarında memur olarak görünüyorduk. MaaÅŸlar, ülkedeki ortalama gelir olan 370 Euro’dan baÅŸlayıp, tecrübe kazandıkça artıyordu. Trollük, benim hayatta kalmamı saÄŸlıyordu. Çünkü baÅŸka bir gelir kaynağım yoktu.“

SANAL DÜNYADA VUCİC TAKTİĞİ

Deutsche Welle Türkçe'de yer alan habere göre, beÅŸ yıl önce iktidara gelen Ä°lerleme Partisisi’nin lideri Aleksandar Vuçiç, girdiÄŸi tüm seçimlerde ezici zaferler elde ediyor. MiloÅŸeviç döneminde Enformasyon Bakanlığı da yapan Vuçiç, Kosova savaşı sırasında propaganda ve sansür konusunda büyük bir deneyim kazandı. “DeÄŸiÅŸtim“ diyerek eski gömleÄŸini çıkarttığını ve artık Avrupa yanlısı olduÄŸunu söyleyen Vuçiç, gerçekten de Avrupa BirliÄŸi’nin istediÄŸi reformları büyük bir kararlılıkla yerine getirmeye çalışıyor.

Giderek artan baskıcı bir yönetim tarzı, basının neredeyse tümüyle kontrol altına alınması ve adam kayırma gibi olumsuzluklar had safhada. DW’ye konuÅŸan pazarlama uzmanı ve blog yazarı Mihailo TeÅŸiç’e göre, BaÅŸbakan Vuçiç’in baÅŸarısının anahtarı, ulusal yayın yapan televizyon kanallarında sık sık ve uzun sürelerle boy göstermesi. TeÅŸiç, bir Sırp vatandaşının günde ortalama beÅŸ saat televizyon izlediÄŸni hatırlatarak sözlerini şöyle sürdürüyor: “Reklam piyasasındaki düzenlemeler sayesinde, tüm önemli televizyon kanalları hükümetle aynı çizgiye çekilmiÅŸ durumda."

DiÄŸer yandan vatandaÅŸların yaklaşık yarısı düzenli olarak internet kullanırken, bunların ancak dörtte bir haberleri sanal dünyadan takip ediyor. Mihailo TeÅŸiç, buna raÄŸmen hükümet için interneti yönlendirmenin de çok önemli olduÄŸunu söyleyerek sözlerini şöyle sürdürüyor: “Büyük trol ordusu sayesinde, internet ortamında siyasi muhalifler ve farklı düşünenler çoktan ekarte edildi bile. En popüler portallarda sürekli olarak olumlu yorumlar yazarak, hükümetin politikalarından tüm vatandaÅŸların memnun olduÄŸu izlenimi uyandırılmak isteniyor. DiÄŸerleri ise hayal kırıklığına uÄŸrayarak yerinde sayıyor."

Sırbistan’ın en faal Twitter kullanıcılarından biri de “AstroG“ adlı kullanıcı. Her fırsatta sanal âlemdeki sahte hesapları ifÅŸa ederek trollerin maskesini düşürüyor. AstroG, ÅŸunları söylüyor: “Hükümetin trol ordusu yüzlerce kiÅŸiden oluÅŸuyor. Bunlar binlerce sahte hesabı yönetiyor. Patronlarından her gün farklı emirler geliyor: Bugünkü ana düşman kim ya da kimler? Bunlara nasıl saldırmak gerekiyor? Pohpohlanacak sahte kahramanlar kimler? Neler gizlenecek ve nelerin çığırtkanlığı yapılacak? Herbirinin farklı görev alanları var. Kimileri daha ziyade haberlerin altına yorum yazarken, kimileri ise Twitter ve Facebook ağırlıklı çalışıyor.“

Böylece güncel olaylarla ilgili fazla bilgisi bulunmayan sıradan vatandaÅŸları kolayca manipüle etmelerinin mümkün olduÄŸunu belirten AstroG, "Aldıkları talimatlar doÄŸrultusunda sanal gündemi belirleyen troller, kimi zaman muhalif gazetecilereke karşı ‘darbe planlı yapan dış devletlerin ajanı‘ türünden sanal saldırı kampanyası baÅŸlatıyor ya da muhalif belediyelerin projelerini, protesto kampanyalarıyla engellemeye çalışıyorlar“ diyor.

Yeni medya alanında araÅŸtırmalar yapan Belgrad merkezli SHARE Vakfı Yöneticisi Dorde Krivokapiç, son yıllarda sosyal medyada yer alan yalan, iftira ve hakaretlerin uzunca bir listesini yaptıklarını belirtiyor ve ÅŸu üzücü saptamayı yapıyor: “Ä°lk baÅŸlarda, sosyal medyadaki özgürlüklerin, demokrasinin temel taÅŸlarından biri olabileceÄŸini düşünmüştük. Çünkü kamuoyunu, habercilik tekelinden kurtarabileceÄŸini varsaymıştık. Ancak bunun çok büyük bir yanılğı olduÄŸunu gördük. EÄŸer gerçek hayatta özgür olamazsak, dijital dünyanın özgürleÅŸmesi de mümkün olmaz.“