Dünya basını şaşkın ilişkiler niçin bozulmadı?

Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov'un silahlı saldırı sonucu öldürülmesi, uluslararası medyada geniş yer buldu. Dünya basını, suikast ve ardından yaşanan gelişmeleri manşetten duyururken, olayın Türk-Rus ilişkilerinin geleceğinin yanı sıra bölgesel ve küresel ölçekteki muhtemel sonuçlarına ilişkin değerlendirmelere de yer verdi.

Pek çok gazete Karlov’un öldürülmesini, 1. Dünya Savaşı’nı tetikleyen Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand’ın 28 Haziran 1914’te Saraybosna’da uÄŸradığı suikaste benzetirken, bunun en azından bölgesel bir savaşı baÅŸlatma potansiyeli olan bir “hamle” niteliÄŸi taşıdığını ima etti.

İngiliz basını, Karlov'a düzenlenen saldırının ardından Ankara ve Moskova arasındaki bağın kopmak bir yana, daha da güçleneceği yönünde işaretlerin görünmesini öne çıkardı. Ancak saldırının böyle bir sonucu doğurmaktan uzak olduğunun ortaya çıkmasının belirgin bir şaşkınlığa yol açtığı da görüldü.

"Ä°LÄ°ÅžKÄ°LER NEDEN BOZULMADI?" SORUSU

The Guardian gazetesinde yer alan bir analizde, Karlov’un öldürülmesinin iki ülkeyi nasıl olup da daha da yakınlaÅŸtırabildiÄŸini anlama isteÄŸi dikkat çekti. “Rus diplomatın öldürülmesi Rusya ve Türkiye’yi niçin daha da yakınlaÅŸtırır” baÅŸlıklı yazının da Franz Ferdinand suikastine gönderme yaparak baÅŸladığı görüldü.

The Guardian, Vladimir Putin ve Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın bu olayın iliÅŸkilere verebileceÄŸi zararın önüne geçmek için hızla hareket ettiÄŸini kaydetti ancak bunu, saldırının sorumluluÄŸunu “üçüncü taraflara” yıkarak yaptıklarını ileri sürdü. Gazete, Rusya ve Türkiye’nin Suriye’deki iÅŸbirliÄŸini “gevÅŸek uyum” ifadesiyle tanımlarken, Ankara ve Moskova’nın saldırıyla ilgili deÄŸerlendirmelerini “komplo teorisi” olarak nitelendirdi.

The Guardian, düşünce kuruluÅŸu Atlantic Council uzmanlarından Aaron Stein’ın, saldırının Türkiye ile Rusya’nın iliÅŸkilerini daha da asimetrik bir hale getireceÄŸi ve bundan sonra iliÅŸkilerde Rusya’nın elinin daha da güçleneceÄŸi görüşüne de yer verdi.

Gazetenin görüşlerine yer verdiÄŸi bir diÄŸer uzman, Rus Uluslararası Ä°liÅŸkiler Konseyi’nden Maxim Suckhov ise iki ülkenin yakın dönemde kurdukları üst düzey siyasi ve askeri iliÅŸkilere dikkat çekti ve “ErdoÄŸan vakitli ve etkin bir kriz diplomasisi yürütürse bu saldırı ikili iliÅŸkilerin durumunu ciddi ÅŸekilde etkilemez. Hem Moskova hem de Ankara için riske atılamayacak pek çok konu var” yorumunu yaptı.

SALDIRIYI RUSYA PROTESTOLARIYLA Ä°LÄ°ÅžKÄ°LENDÄ°RME GAYRETÄ°

Daily Mail Putin’in saldırıyı Türkiye ile Rusya arasındaki iliÅŸkileri ve Suriye’deki barış sürecini hedef alan “provokasyon” olarak nitelendirmesini öne çıkartırken, Rus siyasetçi Vladimir Zhirinovsky'nin saldırıyla ilgili olarak Ä°ngiltere’yi suçladığına da dikkat çekildi. Zhirinovsky’nin saldırının ErdoÄŸan’ın Moskova ziyaretini engellemeyi hedeflediÄŸi görüşünü aktaran gazete, Rus siyasetçinin “Batı aramızı bozmaya çalışıyor. Bütün ihtilafları çıkaran Ä°ngiltere” sözlerine yer verdi.

Ancak Daily Mail’in Karlov’a saldırıyı Türkiye’de Rusya’ya karşı sokak protestoları baÄŸlamına oturtmayı seçmesi dikkat çekti.

Ä°ngiliz devlet televizyonu BBC de saldırıyı Rusya karşıtı gösteriler baÄŸlamına yerleÅŸtirirken, Karlov’un öldürülmesinin Rusya, Türkiye ve Ä°ran’ın Suriye’yi görüşmek üzere bir araya gelmesinden bir gün önce gerçekleÅŸtiÄŸine iÅŸaret etti.

Sky News televizyonu ise internet sitesinde yayımladığı analizde Türkiye ile Rusya’nın Suriye konusunda “karşıt taraflarda” yer aldığını ancak Suriye konusunun dışında bağımsız olarak iyi iliÅŸkiler geliÅŸtirme ihtiyacı duydukları görüşüne yer verdi. Türkiye ile Rusya arasındaki iliÅŸkilerin geçen yıl yaÅŸanan uçak düşürülmesi olayından bu yana gergin olduÄŸunu savunan Sky News, Rusya’nın Suriye’deki politikasının Türkiye’de huzursuzluÄŸa yol açmasını öne çıkardı.

Sky News de saldırıyı Rusya karşıtı sokak gösterileri baÄŸlamına yerleÅŸtirmeyi tercih ederken, “siyasetçilerin olayları sakinleÅŸtirmeye dönük bütün gayretlerine raÄŸmen” iki ülke arasındaki “zaten kırılgan iliÅŸkilerin yeniden sallanmaya baÅŸladığını” iddia etti.

“Rus büyükelçinin öldürülmesi tek başına iki ülke arasında askeri çatışmayı beraberinde getirecek gibi durmuyor. Ancak Rusya karşıtı gösteriler büyürse ve Suriye’deki olaylar iki ülke arasındaki düşmanlığı ÅŸekillendirirse, tarih, kırılgan iliÅŸkilerin ne kadar hızlı bir ÅŸekilde çözüleceÄŸini gösteriyor” ifadelerini kullanan Sky News, Karlov’un öldürülmesi ile iki ülke arasında “savaÅŸ” ihtimalini bir araya getirmiÅŸ oldu.

Sky News’ın televizyon yayınında söz verdiÄŸi analistlerin sık sık Rusya ile Türkiye arasındaki tarihi rekabeti vurgulamaları da dikkat çekti.

FRANZ FERDÄ°NAND BENZETMESÄ°

Karlov saldırısını Franz Ferdinand suikastiyle ve bir “savaÅŸ” ihtimaliyle en ısrarlı ÅŸekilde iliÅŸkilendirenin ise Express gazetesi olduÄŸu görüldü.

Ä°ki olay arasında pek çok benzerlik olduÄŸunu savunan gazete, “Türkiye NATO’nun kilit bir üyesi ve Rusya ile NATO arasındaki iliÅŸkiler zaten gergin” ifadelerini kullandı. Rusya ve NATO arasında son dönemde yaÅŸanan askeri satranca iliÅŸkin örnekleri sıralayan Express, NATO’nun 5. maddesine atıf yaparak, Ankara’daki saldırıyı Rusya ve NATO arasındaki daha büyük fay hattına oturtmayı tercih etti.

The Telegraph gazetesinde yer alan bir köşe yazısında da Karlov saldırısının planlı bir eylem gibi göründüğü ve Türk-Rus iliÅŸkilerini bozmayı hedeflemiÅŸ olabileceÄŸi belirtilirken, “BaÅŸarılı olduklarında bile suikastçiler arzu ettikleri sonucu her zaman elde edemezler. Fakat üst düzey siyasi cinayetlerin daima büyük sonuçları olur” deÄŸerlendirmesi yapıldı.

Telegraph da Franz Ferdinand suikastine gönderme yaparak, “O zaman da Büyük Güçler bu olayı bir terör eylemi olarak kınama konusunda birleÅŸtiler fakat üzerinden 6 hafta geçmeden Viyana’nın tepikisi nedeniyle birbirleriyle savaÅŸa tutuÅŸtular” ifadelerini kullandı. Telegraph, Karlov’un öldürülemesini kınamaya yönelik ortak tutumun, Rusya ve Türkiye’ni seçeceÄŸi hareket tarzına baÄŸlı olarak dağılabileceÄŸini ileri sürdü.

BATIYA MALÄ°YETÄ°

Saldırının Rusya’nın Suriye politikası kadar, Türkiye’nin Rusya ve Ä°ran ile Suriye konusunda masaya oturmasını da hedeflemiÅŸ olabileceÄŸini savunan Telegraph, NATO ve Körfez ülkelerinin üç ülke arasında bugün gerçekleÅŸen görüşmenin dışında kalmasına dikkat çekti.

Karlov cinayetinin Batı için doÄŸurabileceÄŸi en kötü sonucun Rusya ile Türkiye arasında silahlı bir çatışma olabileceÄŸini savunan gazetenin, “Türkiye herÅŸeye raÄŸmen bir NATO üyesi” ifadesini kullandığı görüldü.

Ancak Telegraph, Türkiye ile Rusya arasındaki yakınlaÅŸmanın bu “suikastten saÄŸ çıkmasının” Batı için iyi bir seçenek olmadığına iÅŸaret etti. “Bir krizin eÅŸiÄŸinden dönmenin Batıya aldırdığı rahat nefes, ErdoÄŸan’ın Batıdan uzaklaşıp bir Avrasya ittifakına doÄŸru kaymasının doÄŸuracağı endiÅŸelerle karışabilir” ifadesini kullanan gazete, “Suikast ErdoÄŸan ile Putin’i vahÅŸi bir karşılıklı suçlama sarmalına düşüremese bile büyük sonuçlar doÄŸuracaktır” deÄŸerlendirmesini yaptı.

Ankara’daki saldırının Batı için bedeline odaklandığı görülen Telegraph makalesinde, ÅŸu ifadelere yer verildi:

“Ankara, Kremlin ve Tahran arasında havada birÅŸeyler vardı. NATO’nun Rusya ve Ä°ran ile olduÄŸu kadar DEAÅž ile de buluÅŸtuÄŸu tektonik katmanlar dramatik ÅŸekilde kaymak üzere görünüyor. Büyükelçi Karlov’un öldürülmesi bu süreci hızlandırabilir. Bu, jeopolitik bir deprem yaratmasa bile, zeminin Batının ayakları altında kaymakta olduÄŸunun bir emaresi.”

RUS BASINI

Ä°ngiliz basınında ifade edilen kaygılar, Karlov saldırısının Rusya’daki yansımalarınca de doÄŸrulanmış görünüyor.

Kommersant gazetesinde yayımlanan Maksim Yusin imzalı deÄŸerlendirmede saldırının “Ankara ve Moskova arasında son dönemde yaÅŸanan yakınlaÅŸma nedeniyle memnun olmayan taraflardan bir mesaj” olabileceÄŸi yorumu yapıldı.

Ä°zvestiya gazetesi yazarı Anton Khashchenko da “Ä°lk akla gelen, bu saldırının Türk - Rus iliÅŸkilerine yönelik olduÄŸu” ifadesini kullanarak ÅŸu deÄŸelendirmeyi yaptı:

“Fakat saldırı sonrasında iÅŸbirliÄŸini arttırmaya yönelik yapılan açıklamalar nedeniyle, bu amacın mantığında bazı sıkıntılar olduÄŸu görülüyor. Ä°kinci ihtimal ise saldırının ErdoÄŸan ve onun temsil ettiÄŸi Türkiye’ye yönelik olduÄŸu. Böyle bir saldırının bir ülkeyi turizm ve ticaret açısından tehlikeli göstereceÄŸi aÅŸikardır.”

Moskovsky Komsomolets gazetesinden Mikhail Rostovsky ise Rusya’nın artık yeni tür bir savaÅŸa girdiÄŸini belirterek ÅŸu ifadeleri kullandı:

“Rusya’nın savaşında artık net sınırlar yok. Bu savaÅŸta düşmanlar herhangi bir zaman diliminde, bölgede veya açıdan saldırabilirler. Saldırı ErdoÄŸan’ın itibarına zarar verecektir. Ancak, bu saldırı için ErdoÄŸan’ı sorumlu tutmak doÄŸru deÄŸil. Moskova’yı Suriye’ye girmesi için davet eden ErdoÄŸan deÄŸildi. Saldırının nedeni ne olursa olsun, Rusya ve Ruslar, Suriye krizi öncesinde de saldırıların hedefi oluyordu. Suriye sonrasında artık daha olası bir hedef haline geldiler. ‘En kötünün’ artık geride kaldığı düşüncesinde deÄŸilim. Hala bitmekten çok uzak bir savaşın içerisindeyiz.”