Halep'te son 5 yılda neler yaşandı?

2011 yılından beri devam etmekte olan Suriye'deki iç savaşta şimdiye kadar yüz binlerce kişi öldü. Milyonlarca Suriyeli toprağını terk ederek başka ülkelere sığınmak zorunda kaldı. Uluslararası alanda Suriye'ye barış getirme çabaları sürerken, söz sahibi ülkeler arasındaki görüş ayrılıkları ortak girişimlerde bulunmayı zorlaştırıyor.

Mart 2011: Arap Baharı olaylarının Suriye'deki ilk fiÅŸeÄŸi tam bu tarihte atıldı. Suriye'nin güneyindeki Dera’nın sakinleri, güvenlik güçlerinin üç protestocuyu öldürdüğünü söyledi. Göstericiler, siyasi özgürlük ve Suriye’deki yolsuzlukların sona ermesini talep eden barışçıl bir protestoya katılmışlardı. Protestoyu, hükümet karşıtı duvar yazıları yazan bir grup gencin tutuklanması tetiklemiÅŸti. 

Nisan 2011: Åžam’da en az 200 kiÅŸi yürüdü ve ülke genelinde, biri ilk defa Åžam’da olmak üzere, 23 kiÅŸinin öldüğü bildirildi. Esad, protestolar baÅŸladıktan sonra ilk kez bir konuÅŸma yaptı. Ãœlkedeki huzursuzluk konusunda yurt dışındaki komplo tertipçilerini suçlayan Esed, büyük reformların ayrıntılarına girmedi. Hükümet istifa etti. Esed, istifa eden hükümetin başına, geçici baÅŸbakan olarak Muhammed Naci El Ot Ari’yi atadı.

Mayıs 2011: BirleÅŸmiÅŸ Milletler Güvenlik Konseyi, Suriye’nin protestocular üzerindeki amansız baskısını kınayan taslak bildiri üzerinde anlaÅŸamadı. Protestolar daha da büyüdü ve 'Hesap Sorma Günü'nde, Cuma namazından sonra binlerce kiÅŸi sokaklara döküldü. Humus ve Hama’da ölümler olduÄŸu bildirildi. ABD, insan hakları ihlallerini ve protestoculara uygulanan baskıya atıfta bulunarak Suriye CumhurbaÅŸkanı BeÅŸar Esad ve altı Suriyeli devlet adamına yaptırım uygulamaya karar verdi.

Temmuz 2011: Küresel aktivistler grubu Avaaz, 15 Mart’tan sonra güvenlik kuvvetlerince öldürülenlerin sayısının 1634, kaybolanların ise en az 2918 olduÄŸunu bildirdi. 26 bin kiÅŸinin tutuklandığını ve bunların 12 bin 617’sinin gözaltında olduÄŸunu da ekledi. CumhurbaÅŸkanı Esed, ‘devletin görevi kanunlara uymayanların’ karşısına çıkmaktır diyerek güvenlik güçlerinin eylemlerini savundu.

AÄŸustos 2011: Türkiye DışiÅŸleri Bakanı Ahmet DavutoÄŸlu akan kanı durdurma çaÄŸrısıyla Åžam’da Esed’le buluÅŸtu. ABD BaÅŸkanı Barack Obama ve AB Esad’e görevi bırakma çaÄŸrısında bulundu. Devlet televizyonunda yayınlanan bir röportajında Esad, "Suriye’ye karşı herhangi bir eyleme kalkışanların eylemin kendisinden daha büyük sonuçlarla karşılaÅŸacağını" söyleyerek ülkesine karşı uluslararası askeri bir müdahale ihtimaline karşı uyarıda bulundu.

Eylül 2011: BM Genel Sekreteri Ban ki-Mun, CumhurbaÅŸkanı BeÅŸÅŸar Esed’in reform sözünü tekrar tekrar tutmamasından dolayı ÅŸiddeti durdurmak üzere uluslararası eylem çaÄŸrısı yaptı.

Ekim 2011: BirleÅŸmiÅŸ Milletler'in Suriye Devlet BaÅŸkanı BeÅŸar Esad'ı kınama kararı Rusya ve Çin tarafından veto edildi. Ä°ki ülke ileri ki aylarda da Güvenlik Konseyi'nin kınama kararı çıkarmasını engelledi. Arap BirliÄŸi Suriye'deki ÅŸiddeti durdurmak için hükümet ve karşıtlarını bir araya getirecek bir plan yaptığını açıkladı. Siyasi huzursuzluÄŸa karşı ordunun ÅŸiddetli müdahalesinin giderek kötüleÅŸmesinden dolayı Suriye'nin bölgesel oluÅŸum üyeliÄŸinin dondurulma çaÄŸrılarına karşı koyarken, Birlik, hükümet ve karşıtları arasında diyalog oluÅŸturacak bir komite kurma kararı aldı.

Kasım 2011: NATO, Suriye'ye askeri bir müdahalede bulunmayacağını söyledi. Libya'nın baÅŸkenti Trablus'u ziyaretinde Genel Sekreter Anders Fogh Rasmussen, Suriye'ye karşı askeri bir harekatın söz konusu bile olmadığını belirtti. BM Genel Kurul Ä°nsan Hakları Komitesi, protestoları ÅŸiddetle bastıran Suriye'yi 122 olumlu oya karşı 13 olumsuz ve 41 çekimser oyla kınadı

Haziran 2012: BM Güvenlik Konseyi'nin veto yetkisine haiz devletleri ile Ortadoğu ülkeleri Suriye'deki geçiş sürecinin yol haritası üzerinde anlaştı. Geçiş dönemi için hükümet kurulamadı ve iç savaş bütün şiddetiyle devam etti.

Eylül 2014: ABD ve müttefikleri Şam hükümetinin onayını almadan ilk kez DEAŞ'ın Suriye'deki mevzilerini bombaladı.

Eylül 2015: Åžam rejiminin müttefiki Rusya, Suriye'de hava saldırılarına baÅŸladı. Rusya çoÄŸunlukla DEAÅž'ın bombalandığını iddia ederken Batılı kaynaklara göre ise Rusya'nın bombalarına en çok ılımlı rejim muhalifi gruplar hedef oluyordu.

Ä°DLÄ°B'TE DÃœZENLENEN BÄ°R SALDIRI SONRASI

Kasım 2015: Viyana'daki Suriye Konferansı'na katılan ve aralarında Rusya, ABD ve İran'ın da bulunduğu devletler, geçiş hükümeti kurulmasını öngören barış planı üzerinde anlaştı.

Aralık 2015: BM Güvenlik Konseyi barış planını onaylamakla birlikte, Esad'ın geleceÄŸi ve barış görüşmelerinde kimin muhatap alınacağı sorularını yanıtsız bıraktı.

Ocak 2016: Cenevre'de baÅŸlayan barış görüşmeleri önce muhalefetin önemli temsilcileri tarafından boykot edildi. BM Suriye özel temsilcisi Staffan de Mistura heyetlerle ayrı ayrı görüştü. Rejim muhalifleri Suriye hükümetiyle doÄŸrudan görüşmeyi ret ettiler.

Åžubat 2016: ABD, Rusya ve bölgenin önde gelen ülkelerinin Münih'te kararlaÅŸtırdıkları ateÅŸkes Halep'te ihlal edildi. AteÅŸkes DEAÅž ve El Nusra Cephesi ile mücadele için geçerli olmayacaktı.

Mart 2016: Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin Rus birliklerinin Suriye'den kısmen çekilmesi için direktif verdi.

Nisan 2016: Cenevre barış görüşmeleri taraflar arasında yakınlaÅŸma saÄŸlanmaksızın askıya alındı.

Mayıs 2016: ABD ve Rusya DışiÅŸleri Bakanları John Kerry ve Sergey Lavrov taraflara ateÅŸkese uymaları için çaÄŸrıda bulundular. AteÅŸkes için yapılan baskılar sonuçsuz kaldı.

VİYANA'DAKİ SURİYE BARIŞ GÖRÜŞMELERİNDEN BİR KARE

AÄŸustos 2016: Kerry ve Lavrov Cenevre buluÅŸmasında ateÅŸkes için prensip anlaÅŸmasına vardılar. Bu hedefe nasıl varılacağının ayrıntıları açık kaldı.

Eylül 2016: Uzun ve zahmetli görüşmelerden sonra ABD ile Rusya arasında ateÅŸkesi uygulatma ve anlaÅŸmazlığı siyasi çözüme kavuÅŸturma planı üzerinde mutabakat saÄŸlandı. Aynı zamanda Suriye'deki DEAÅž ve El-Nusra gibi bazı örgütlerle birlikte mücadele edilmesi de kararlaÅŸtırıldı.

Ekim 2016: Rusya'nın Suriye'ye yerleÅŸmesinden sonra muhaliflere yönelik saldırılarını artıran Esad rejimi, Ä°ran ve Rusya'nın da desteÄŸi ile Halep'i kuÅŸatmaya aldı. Muhalif birlikler ise Halep kuÅŸatmasını kırmak için büyük bir operasyon baÅŸlattı. 5 binden fazla muhalifin katıldığı operasyonun adı "Büyük SavaÅŸ" olarak açıklandı.

Kasım 2016: Büyük Halep Operasyonu'nun etkileri çok kritik bir süreci ifade ediyordu. Binlerce muhalif, Halep'teki kuÅŸatmayı kırmak için baÅŸlattığı operasyonlar baÅŸarısız oldu. Esad ordusu ve binlerce Åžii milis bölgede büyük katliamlara imza attılar. Kasım ayı sonu itibariyle, muhalifler kazandıkları birçok bölgeyi kaybetmeye baÅŸlamışlardı.

Aralık 2016: Halep'te Esad ordusunun ilerleyiÅŸine damga vuran bir ay olarak devam ediyor. Suriye ordusu ve binlerce milisin operasyonu devam ederken, ÅŸehirdeki siviller ve muhalifler tahliye ediliyor. 2017 itibariyle tamamının Suriye ordusuna geçmesi beklenen Halep, tarihin az ÅŸahit olduÄŸu katliamlarından birini yaşıyor.