'Kapak' ile özgürleşen hayatlar

Dün, 'bekleyen' taraftaydı; bugünse arkadaÅŸları için 'saha'da. Bizzat iÅŸin içinde. Akülü tekerlekli sandalyesiyle her adrese gidebiliyor. Kucağında, boyunca geri dönüşüm kutusu... Toplanan plastik kapakları alıyor. Görevini elinden geldiÄŸince yerine getirmeye baÅŸlıyor. Bu da ona yetiyor.  

Ali Ekber AÄŸkoyun, doÄŸuÅŸtan omurilik felçlisi. ÇocukluÄŸundan bu yana dört gözle beklediÄŸi akülü tekerlekli sandalyesine üç yıl önce kavuÅŸabildi. Türkiye Omurilik Felçlileri DerneÄŸi'nin (TOFD) baÅŸlattığı plastik kapak kampanyasından kendi payına düşen akülü tekerlekli sandalyesiyle çok mutlu. AÄŸkoyun’a göre akülü tekerlekli sandalye özgürlük demek; kimseye baÄŸlı kalmadan gezmek, dolaÅŸmak demek. "Ufacık bir plastik kapak, nasıl olur da bir hayatı özgürleÅŸtirir?" diye sormadan önce onun hikâyesini dinlemek gerek.

19 yaşındaki Ali Ekber Ağkoyun, derneğin yeni başlattığı plastik kapak toplama kampanyasında artık sahada görevli. Akülü tekerlekli sandalyesiyle arkadaşları için ter döküyor.

Ağkoyun: Akülü olduğu için pahalı bir araç. Devlet de bunun belli bir kısmını karşılıyor. Bu yüzden bu kampanya çok önemli.

 

[[Fotoğraf: Al Jazeera Türk]]

"Kişileri, örgürlüğüne kavuşturuyor"

Akülü tekerlekli sandalye, engelli birey için sosyalleÅŸme aracı. Manuel yani elle tekerlekleri çevrilen sandalyeleri kullanmak zor. Ä°ÅŸte bu nedenle akülü tekerlekli sandalye büyük rahatlık saÄŸlıyor. Ali Ekber AÄŸkoyun, bu özgürlüğe üç yıl kavuÅŸtu. Onun öncesinde sınırlı ve bağımlı bir hayatı vardı.     

“Manuel tekerlekli sandalyenin şöyle bir zorluÄŸu var. Tek başınıza gittiÄŸiniz bir yerde, bir yokuÅŸ çıkarken veya bir rampadan inerken kendinizi kontrol edemeyebiliyorsunuz. Ä°llâ bir destek, bir yardım almanız gerekiyor. Akülü sandalyede hiçbir ÅŸekilde kimseye baÄŸlı kalmadan, özgür bir ÅŸekilde istediÄŸiniz yere, istediÄŸiniz zaman gidebiliyorsunuz. KiÅŸileri, örgürlüğüne, hayata kavuÅŸturuyor. Ortamları görüyorlar, gitmedikleri, görmedikleri yerlere gidiyorlar. Tanışmadık insanlarla tanışıyorlar. Bu da insanları mutlu ediyor. Bir kapak deyip geçmemek lâzım. Dışarıdan bir tane plastik parçası olarak görülen ÅŸey, aslında tüm engelleri ortadan kaldırıyor.”

Ali Ekber Ağkoyun, beş aydır Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği'nde çalışıyor. Kendisi işe gidip geliyor. Sadece ofiste değil, son kampanya çıkışıyla birlikte sahada da görev alıyor. Toplanan kapakları derneğe her getirişinde büyük bir mululuk yaşıyor. Biliyor ki, o toplanan kapaklar başka Ali Ekberleri sevindirecek.

Ağkoyun, şu anda Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği'nde çalışıyor.

 

[[Fotoğraf: Al Jazeera Türk]]

“Bu çok güzel bir his aslında. Dün yardım bekliyordum, yardımı karşı taraftan bekliyordum. Bu defa ben karşı taraftayım; benden yardım bekleyenler var. Ben de elimden geldiÄŸi kadar fazlasıyla kiÅŸilere göstermeye çalışacağım, kiÅŸilere desteÄŸimi vereceÄŸim. Dernekten çıkıyoruz. Farklı yerlere, mahallelere, okullara, dükkânlara gidiyoruz. Oralardan topladığımız kapaklarımızı buradan geri dönüşüm firmalarına gönderiyoruz. KiÅŸilerin özgürlüğüne kavuÅŸmalarını saÄŸlayacağız.”

Bir akülü tekerlekli sandalye 3 bin 250 TL. Bunun için 3 milyon kapak toplanması gerek. Kesintilerle devlet, 1700 TL’sini ödüyor. Kampanya bu noktada ihtiyacı olan omurilik felçlilerin imdadına yetiÅŸiyor.

“Akülü olduÄŸu için pahalı bir araç. Devlet de bunun belli bir kısmını karşılıyor. Tamamını karşılamıyor. Bu yüzden önemli bir proje. Biz de önemli bir yerdeyiz; önemli bir konuya ciddi bir ÅŸekilde destek veriyoruz. AÅŸamaları da anlatayım; kapaklar toplanıyor. İçindeki yabancı maddeler ayrıştırılıyor. Sadece plastik kapak olarak anlaÅŸmalı olduÄŸumuz lisanslı geri dönüşüm firmalarına gönderiliyor. Oradan elde ettiÄŸimiz gelirle de akülü sandalye alınıyor.”

Baş: Herkes destek veriyor. Bugüne kadar birçok kişiye fayda sağlandı. Duyarlı insanlar ellerinde bir avuç kapakla bile derneğe geliyor.

 

[[Fotoğraf: Al Jazeera Türk]]

Türkiye’de 150 bin omurilik felçlisi var. Her yıl ortalama 2 bin 500 kiÅŸi omurilik felçlisi oluyor. Türkiye Omurilik Felçlileri DerneÄŸi Genel BaÅŸkanı Ramazan BaÅŸ, plastik kapakların çöpe atılmaması, aksine toplanmasının birçok hayatı deÄŸiÅŸtirdiÄŸini söylüyor.

“Ãœlkemizde binlerce ton plastik çöpe atılıyor. Oysa o plastik kapaklar çok önemli. Engellilerin kullandığı hayati derecede önemli akülü tekerlekli sandalye, yara minderi, manuel sandalye, koltuk deÄŸneÄŸi gibi ihtiyaç malzemesinin de alınmasına yarıyor. Azımsanmayacak bir rakam var. Okullar, sivil toplum kuruluÅŸları, hastaneler, vatandaÅŸlar katılıyor. Hedefimiz milyonlarca kapak toplanabilmesi. Yüzlerce ton kapak toplanabilmesi. Bir gözlerinizi kapatın, bir daha hiç hareket edemeyeceÄŸinizi düşünün. Ondan sonra size hareket etmeniz için verilen bir araçla yeniden eÄŸitim alabileceÄŸinizi saÄŸlık için bir yere gidebileceÄŸiniz sinemaya gideceÄŸinizi düşünün. Ä°ÅŸte bu kadar önemli.”

Son 6 yılda plastik kapak toplama kampanyasıyla 727 sandalye sahiplerine teslim edildi. 134’ü akülü, 593’ü manuel. Amaç sayıyı artırmak. 

Kaynak: Al Jazeera