Sosyal Medya

Kürsü

Fidel kominist bile deÄŸildi! - Ä°brahim Kiras

29-11-2016 06:12

Küba’nın efsanevi lideri Fidel Castro’nun ölüm haberini bizim gazetede “yirminci yüzyıl ikonunu kaybetti” başlığıyla verdik. Bu başlığın Fidel efsanesini iyi anlattığını düşünüyorum. Çünkü yirminci yüzyılın değerlerini, çatışmalarını ve arayışlarını en iyi temsil eden figürlerden biriydi Castro. Dolayısıyla da bu temsil niteliği Küba Devriminin liderini sistem karşıtı hareketlerin adeta ikonuna dönüştürmüştü.



Ä°nsanoÄŸlunun özelliÄŸi bu. Duygularının, arzularının veya beklentilerinin mücessem yani ete kemiÄŸe bürünmüş olduÄŸunu görmek ve bu “put”u omuzlarına alıp yürümek istiyor. Tevfik Fikret’in baÅŸka bir baÄŸlamda ve galiba baÅŸka bir niyetle söylediÄŸi gibi, “BeÅŸerin böyle dalâletleri var/Putunu kendi yapar, kendi tapar.”
Bir de miadını doldurmuÅŸ yani iÅŸlevini tamamlamış putlar oluyor; vakti gelince onlar kaldırılıp yerlerine yenileri konuluyor. Yeni Türk Edebiyatı tarihinde meÅŸhur “putları yıkıyoruz” kampanyası vardır. Nazım Hikmet’in başını çektiÄŸi -Peyami Safa ile Necip Fazıl’ın da baÅŸlangıçta destek verdiÄŸi- bu kampanyada Abdülhak Hamit, Mehmet Emin gibi “eski putların” yıkılması “bunların artık yeni devrin ihtiyaçlarına cevap veremeyiÅŸine” dayandırılıyordu.
 
Bazı yazarlar veya sanatçılar toplumun belirli bir dönemde ve belirli şartlar altında benimsemiş olduğu fikirlerin veya ideallerin temsilcisi olarak görüldükleri için putlaştırılır diyorlardı. (Yani toplumun değerlerinin temsilcisidir putlar.) Nazım ve arkadaşlarına göre bazı fikirlerin zamanı geçtiği için bazı ikonik isimlerin de işlevi sona ermiştir. Diğer yandan, gerçekte toplumun peşinden gittiği fikirleri temsil kabiliyeti olmadığı halde haksız yere putlaştırılmış olan kişiler de vardır, onlar adına dikilmiş olan putlar da kırılmalıdır.
 
Put meselesi sadece edebiyat alanıyla sınırlı değil elbette. Fikirleri konuşmak ve fikirleri savunmak daima kişileri konuşmaktan ve kişileri savunmaktan daha zordur. O zaman yardıma simgeler yetişir, simge değeri olan isimler yetişir.
 
Yirminci yüzyıldaki sol -veya genel olarak sistem karşıtı- fikirlerin temsilcileri arasında iki figür fazlasıyla öne çıkar. Biri Fidel, diÄŸeri Che. (Kanı daha fazla kaynayan daha gençler için Che biraz daha öndedir tabii.) Bu iki arkadaÅŸ Küba Devriminin iki “comandante”sidir. Ama aslında Che üçüncü comandante Raul Castro’nun arkadaşıydı. Ä°ÅŸin garibi, kardeÅŸinin aksine Fidel baÅŸlangıçta Marksist deÄŸildi. Amacı sosyal adalet esasına göre bir rejim kurmaktı. Kadere bakın, Che’nin bir önceki silahlı mücadele deneyimi Guatemala’da olmuÅŸtu ki burada CIA destekli bir askeri darbeyle devrilen halkçı Arbenz yönetimi de Marksist deÄŸildi.
 
Nitekim Castro, komünistlerle birlikte gerçekleÅŸtirdiÄŸi “devrim”den sonra sosyalizmi benimsemiÅŸtir. 1959’dan 1961’e kadar bütün mülakat ve açıklamalarında komünist olmadığını ısrarla vurgulamış olan Castro’nun Sovyetlere ve dolayısıyla komünizme yaklaÅŸmasını uzmanlar bir zorunluluk olarak niteliyorlar. Çünkü diyorlar, o günkü ABD yönetimi Castro’nun toprak reformu gibi sosyal adaletçi uygulamalarını kuÅŸkuyla karşılıyor ve Küba’nın yeni yönetimini devirmek için muhalif güçleri destekliyordu. Bu ortamda Fidel bir tercih yapmak zorunda kaldı ve o güne kadar yönetimde “koalisyon ortağı” durumundaki komünistler böylece “tek başına iktidar” haline geldiler Küba’da. SoÄŸuk SavaÅŸ döneminde ülkenin komünist niteliÄŸi simgesel bir nitelik bile kazandı. Hatta dünyanın geri kalanında komünist rejimler bir bir yıkıldıktan sonra bile Fidel’in Küba’sı “komünizmin son kalesi” olarak ayakta kalacaktı!
 
Küba Devriminden bir süre sonra bütün dünyada esmeye baÅŸlayan sosyalizm rüzgârı ve özellikle 1968’de doruÄŸa çıkan devrimci gençlik hareketleri hem Fidel’i hem de -Küba’dan sonra Bolivya’da yeni bir devrim için savaşırken yakalanıp kurÅŸuna dizilmiÅŸ olan- silah arkadaşı Che’yi “devrimci ikon”lara dönüştürdü.
 
Fidel Castro geçen hafta öldü ama onun adının simgelerinden biri olduÄŸu “silahlı sosyalist devrim fikri”nin ölüm tarihi daha gerilere uzanıyor.
 
Ä°brahim Kiras - Karar

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.