ŞİÖ etrafında düşünceler - Ahmet Taşgetiren

Sayın cumhurbaÅŸkanı Åžanghay Ä°ÅŸbirliÄŸi Örgütü’ne katılma konusunu bu defa Pakistan dönüşünde gündeme getirdi. “ŞİÖ’ye katılım Türkiye’yi rahatlatır” gibi bir cümle ile. AB ile iliÅŸkilerin yükselen gerilimini deÄŸerlendirme baÄŸlamında ve “AB’ye mahkum deÄŸiliz” Ã§erçevesinde... 

Konu ile ilgili sorular var. Bu soruları ŞİÖ çevresi kadar AB ve tüm Batı dünyasının da sorduÄŸu, bizim de sormamız gerektiÄŸi açıktır. Öyleyse soruları sıralayalım:  

- Acaba sayın CumhurbaÅŸkanı’nın Åžanghay Ä°ÅŸbirliÄŸi Örgütü’ne (ŞİÖ) girelim sözleri, piÅŸmiÅŸ, olgunlaÅŸmış bir teklif mi yoksa bir fikir jimnastiÄŸi mi?

- Acaba ŞİÖ’ye katılmak, AB ile daha genelde Batı ile iliÅŸkilere alternatif bir yöneliÅŸi mi ortaya koyuyor yoksa, başından beri Ak Parti Hükümetlerinin dış politika stratejisi olarak benimsediÄŸi “uluslararası camiada iliÅŸkileri çeÅŸitlendirme” ilkesini mi?  

- Åžu ana kadar sayın CumhurbaÅŸkanı dışında Hükümet cenahında ŞİÖ’ye katılma yönünde bir eÄŸilim seslendirilmiÅŸ deÄŸil. CumhurbaÅŸkanı da bu yöndeki düşüncelerini Batı ile iliÅŸkilerin saÄŸlıklı gitmediÄŸi durumlarda gündeme getiriyor. Zaten onu dikkate alarak soruyorum “Bunlar fikir jimnastiÄŸi mi, yoksa piÅŸmiÅŸ, olgunlaÅŸmış düşünceler mi?” sorusunu.

Yine sayın CumhurbaÅŸkanı bazı ortamlarda Türkiye’nin AB ile iliÅŸkilerinin ekonomik boyutuna önem verdiÄŸini, ihracatın yüzde 60’ını AB ülkelerine yaptığımızın altını çizerek belirtmiÅŸti.   

Türkiye, ŞİÖ’ye üye ülkelerle ekonomik - siyasi iliÅŸkileri sürdürüyor. Rusya ile de Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan ile de iliÅŸki halinde. ŞİÖ’ye katılmak, bu ikili iliÅŸkilerden öte bir örgüt buluÅŸmasını ifade ediyor.

Sayın CumhurbaÅŸkanı’nın çıkışı ise baÄŸlamı ile bakıldığında, Batı’dan beklentilerin yerine gelmemesine yönelik bir tepki hüviyetine bürünüyor.

Tabii bu durumda şöyle bir soru da peşinden geliyor:

- ŞİÖ’ye katılmak, Batı’ya tepki baÄŸlamında ortaya çıkıyorsa, katılım sonrasında Batı ile (AB ve Amerika ile) iliÅŸkilere nasıl bir format düşünülüyor?

- ABD’de yeni bir seçim yapıldı ve yine Ankara’dan gelen sinyaller, Obama yönetimi ile yaÅŸanan iletiÅŸimsizliklere karşılık, Trump yönetimi’ne göreceli bir iyimserlikle bakıldığını gösteriyor. ŞİÖ üyeliÄŸi ABD ile iliÅŸkileri nasıl etkileyecek?

- ŞİÖ üyeliÄŸinin heyecan uyandırması ya da tansiyon yükseltmesi Türkiye açısından bir “kamp deÄŸiÅŸimi” gibi algılanıyor olmasındandır. Muhtemelen sayın CumhurbaÅŸkanı da, özellikle Batı dünyasında böyle bir tansiyon yükselmesini amaçlayarak böyle bir çıkışı yapmıştır. Acaba öyle mi?

- Yani sayın CumhurbaÅŸkanı, bu söylemi, ErdoÄŸan yönetimindeki Türkiye’yi köşeye sıkıştırmakta olan “Batı’yı hizaya getirmek” için mi kamuoyuna sunmuÅŸtur?

- Acaba Batı bunu “blöf” olarak algılayıp, “Ne yaparsanız yapın” restleÅŸmesine girer mi?

- Ya da “Türkiye’yi anlamadık, terörle mücadelesini, 15 Temmuz’u doÄŸru görmedik, Türkiye halkındaki AB alerjisini doÄŸru okuyamadık, Tayyip ErdoÄŸan’a yönelik olumsuz okumalarımız, Türkiye’ye yönelik dışlamaya dönüştü, ErdoÄŸan gerçeÄŸini anlamamız lazımdı” deyip, Türkiye’ye yönelik politikalarını revize eder mi?    

- Yoksa böyle bir bütüncül revizyon, Avrupa’nın çok parçalı yapısı dikkate alındığında çok iyimser bir beklenti mi?

- Batı ile iliÅŸkileri önemsiyorsak, onlara Türkiye’nin hayati rolünü anlatacak ŞİÖ’ye katılımdan baÅŸka bir enstrüman kalmadı mı?

- Bir de ÅŸu an küresel geliÅŸmelerle de baÄŸlantılı olan ekonomimizdeki sıkıntılar, AB ile iliÅŸkilerdeki gerilim ve ŞİÖ’ye katılım söylemleri sürecinde nasıl etkileniyor, konusu var. Ä°ÅŸ çevrelerinin “belirsizlik” kanaatinin yatırımları engellediÄŸi, iÅŸsizliÄŸin arttığı ve kur hareketliliÄŸinin ekonominin tansiyonundaki yükselmenin belirtisi olduÄŸu deÄŸerlendirmesi var. ŞİÖ ile ilgili söylemlerin ekonomiye artı-eksi katkısı ne olur?

- ŞİÖ atağı ve bunun Batı ile ilişkilere yansıması İslam dünyası ile ilişkileri hangi yönde etkileyecek?

- Ve nihayet, “Çok boyutlu dış politika” yöneliÅŸinde bir inkıta mı söz konusu? ŞİÖ’ye katılmak kesin mi? ŞİÖ’nün bir rezervi olabilir mi? ŞİÖ üyeleri içinde Türkiye’nin olumlu bulmayacağı bir politik tavır sergilenirse (mesela OrtadoÄŸu’da Rusya ile Ä°ran’la iliÅŸkiler bir dargın bir barışık modunda sürüyor) ne yapılacak?

İş henüz fikir jimnastiği noktasında ise ben de katkıda bulunayım istedim.

AHMET TAÅž GETÄ°REN - STAR