Sosyal Medya

Kültür Sanat

Hakikati arayan edip Wolfgang Goethe

19-11-2016 18:06

Eğer babanız kralın baş danışmanı, anneniz Belediye Başkanının (Franfurt) biricik kızı ise şanslı sayılırsınız. İşte Johann Wolfgang Goethe de aşçısı, dadısı, seyisi, mürebbiyesi, kütüphanesi olan bir evde doğar ve daha minicikken okumaya yazmaya başlar.



Babası onun da kendisi gibi bir hukukçu olmasını çok arzular. Goethe babasını kırmaz, ilk, orta ve lise tahsilini hızla bitirir ve henüz 16 yaşında üniversiteye baÅŸlar. Ama ona kalsa kuytulara çekilip ÅŸiirler karalayacak, boÅŸ zamanlarında Göttingen'li David Michaelis'in dizi dibine oturup Arapça okuyacaktır. Lakin onun iÅŸi ona kalmaz, istese de istemese de Leipzig'e gider hukuk tahsili yapar. 
Weimar Dükü Kral August, Goethe'yi oÄŸlu gibi sever, elinden tutar. Hatta bir ara düklüğün idaresini ona bırakıp kendisi sayfiyeye kaçar. Goethe hem yöneticilik yapar, hem ufak ufak notlar tutar. Kendince ÅŸiirler yazar, hikayeler karalar. 
 
Aşk insanı yazdırır
Ä°ÅŸte devlet iÅŸleriyle uÄŸraÅŸtığı günlerde (20 yaşındadır) Weimar Dükü'nü temsilen bir baloya çaÄŸrılır. Burada Lotte Buff adlı hanım hanımcık bir kıza gönlünü kaptırır. Lotte 19 yaşındadır lakin 30 yaşında bir adamla dört yıldır niÅŸanlı durmaktadır. Ä°stese kızın kafasını karıştırabilir ama onun gibi ahlaklı ve ilkeli biri duygularını bastırmak zorundadır. Söyleyecek çok ÅŸeyi vardır ama hepsi içinde kalır. Goethe balodan kaçarcasına ayrılır, ancak aklı Lotte'de kalır. Yine o günlerde Ehrenbreitstein kasabasına yaptığı resmi gezi de Laroche ailesinin onuruna verdiÄŸi yemeÄŸe katılır. Evin 16 yaşındaki kızı güzel Maximiliane ona çok sıcak davranır. Dahası Bayan Laroche, kızı Maximiliane yanına alır, Goethe'ye iade-i ziyarette bulunur. Evet mutlu bir evlilik için bütün ÅŸartlar hazırdır. Ancak Goethe "n'apsam, nasıl yapsam" derken bu treni de kaçırır. O mutlu bir yuva için inceden planlar yaparken Maximiliane'nın evlendiÄŸini duyar. Åžimdi oturup aÄŸlamak faydasızdır, eline kalemi almalı, başına geleni yazmalıdır. 
Goethe masaya öyle bir oturur ki ancak üç ay sonra kalkar. "Genç Werther'in Acıları" adlı romanıyla dünya edebiyatının en etkili eserlerinden birine imza atar. Tamam, romanın konusu iskeleti yerli yerincedir ama asıl emsalsiz olan lisanıdır. Ev, aile, arkadaÅŸlık iliÅŸkileri, köylüler, hizmetçiler günlük bir dille anlatılırken, gönül sancıları, öfkeler, heyecanlar coÅŸkulu bir üslubla tırmanır. Öyle ki zaman zaman satırlar duygu seline ayak uyduramaz. Kelimeler tıkanır, kopar, ama okur aldığı hızla maksadı kavrar. 
 
Orda bir dost var uzakta...
Goethe hukuk tahsili almasına raÄŸmen tabiat bilimleri üzerinde de çalışmalar yapar. "Renk Teorisi" adlı kitabının ardından bitkiler üzerine "ilmi eserler" yazar. 
Evet, Goethe renkler, sesler, bitkiler üzerine çok ÅŸey yazsa da en ünlü eseri "insanı" anlatan Faust'tur. Ona göre insan sürekli öğrenir ve bıkıp usanmadan kainatın sırlarını araÅŸtırır. Goethe buradan hareketle, "herkesin doÄŸuÅŸtan iyi olduÄŸu" tezini savunur ki bu teÅŸhis kiliseye ters, Ä°slama uygundur. Nitekim onun Faust'u, zamanında ÅŸeytanla iÅŸbirliÄŸi yapan büyücü olmasına raÄŸmen bataklıktan kurtulur, doÄŸru yolu bulur. Goethe bu esere tam 60 yılını verir ancak yayınlandığını göremez. 
Goethe, kendinden sonra gelen yazar ve felsefecilere tesir eden nadir ediplerden biridir. Ünlü şair İslam dinine ve Muhammed Aleyhisselam'a karşı duyduğu hayranlığı saklamaz. Kur'an-ı kerimin, hatalarla ve noksanlarla dolu bir tercümesini okumasına rağmen; "ifadenin büyüklüğü, haşmeti karşısında hayran kaldım" demekten kendini alamaz.
Goethe kısacık bir ömre 140 cild eser sığdırır. Bunlar arasında en çok dikkat çekeni İranlı şair Hafız'dan etkilenerek yazdığı Batı Doğu Divanıdır (Westöstlicher Diwan). Goethe eserini okuyucularına aşağıdaki cümleyle takdim eder: "Doğu-Batı Divanı'nın müellifi kendisinin bir müslüman olduğu şüphesini reddetmez."
 
Kitapların kitabı
Kur'an hakkında kim ne derse desin
Ben şüphelere kulaklarımı tıkarım
Müslüman olarak bana farz olduÄŸu gibi 
Kitapların kitabı olduğuna inanırım
 
Dalalet beni ÅŸaşırtmak ister 
Ancak sen şüphelerimi dağıtırsın
Ä°ÅŸlerimde ÅŸiirlerimde
Yoluma istikamet verirsin !
J.W. Goethe
 
İrfan Özfatura
 

Etiketler :

Henüz yorum yapılmamış.

* İşaretli tüm alanları doldurunuz.