Eğitime yatırım artsa da eşitliğe dayanan adalet sağlanamıyor

Eğitim Reformu Girişimi (ERG), 2015-2016 eğitim yılını değerlendirdiği Eğitim İzleme Raporu'nu tamamladı. Raporda, okullulaşma oranlarındaki, derslik başına düşen öğrenci sayısındaki olumlu gelişmelere karşın bölgeler arası eşitsizliklerin varlığını sürdürdüğüne dikkat çekildi. Ayrıca özel okula giden öğrenci sayısındaki artışın devam ettiği de raporda yer aldı.

EÄŸitim Ä°zleme Raporu 2015-2016'da eÄŸitim harcamaları, eÄŸitime eriÅŸim, okul öncesi eÄŸitim politikaları, derslik başına düşen öğrenci sayıları, okul türlerine göre öğrenci dağılımı gibi pek çok baÅŸlıkta eÄŸitimdeki durum verilerle incelendi. 

Eğitime ayrılan bütçenin artarak OECD ülkelerine yaklaştığının belirtildiği raporda, öğrenci başına yapılan harcalamaların önceki yıllara göre artsa da OECD ortalamasının gerisinde kalındığı vurgulandı. Türkiye'de kamu kaynaklarıyla eğitime yapılan harcamanın Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya oranı yüzde 4,3. OECD ortalaması 4,5.

 

 

 

Öğrenci başına yapılan harcamanın en düşük olduÄŸu kademe okul öncesi, en yüksek olduÄŸu alan ise mesleki eÄŸitim. 2015’te okul öncesi eÄŸitimde öğrenci başına 944 TL, ilköğretimde 3 bin 467, genel ortaöğrtemide 5 bin 431, mesleki eÄŸitimde 5 bin 461 TL harcandı. 

Bütçe personel giderlerine

Öte yandan raporda MEB bütçesinin harcama türlerine göre dağılımına bakıldığında, harcamaların büyük bölümünün personel giderlerine ve sosyal güvenlik kurumuna yapılan ödemelere ayrıldığı, yatırıma ayrılan bütçenin ise sınırlı kaldığı anlatıldı. Buna göre 2014 ve 2015 yıllarında personel giderlerine ve sosyal güvenlik kurumuna yapılan ödemelere yüzde 79, 2016’da yüzde 80 pay ayrıldı. Yatırımlara ise 2014 ve2015’te yüzde 9, 2016’da ise yüzde 8 pay ayrıldı. 

"77 bin derslik için bütçe artmalı"

ERG Politika Analisti Yeliz Düşkün, gelecek yıl ikili eğitimin kaldırılması hedefine ulaşılması için 77 bin dersliğe ihtiyaç olduğunu hatırlatarak şöyle konuştu: "Bütçenin sermaye giderleri kaleminde büyük artış yaşanması lazım bu kadar dersliğin yapılması için. Ayrıca tam gün eğitime geçilmesiyle okulların yemekhane, spor salonu ve kütüphane ihtiyaçlarının da tamamlanması lazım. Bunun için de bütçe ayrılmalı."

Okulöncesi ve ortaöğretimde eşitsizlik daha belirgin

EÄŸitime eriÅŸimde bölgeler arası eÅŸitsizlikler devam ediyor. 2015-2016 eÄŸitim-öğretim yılında 3-5 yaÅŸ grubunda Türkiye genelinde net okullulaÅŸma oranı yüzde 33,3.  Ancak bazı illerde okul öncesi eÄŸitim alan öğrenci sayısı Türkiye ortalamasının altına düşüyor. 

 

 

 

Lisede okullulaÅŸma oranı yüzde 79,8. OrtadoÄŸu Anadolu, KuzeydoÄŸu Anadolu ve GüneydoÄŸu Anadolu bölgelerinde okullulaÅŸma oranları önceki yıllarda olduÄŸu gibi diÄŸer bölgelere göre daha düşük. Türkiye genelinde ortaöğretimde okullulaÅŸma oranı kadınlar için yüzde 80,2.  Bazı illerde bu oran neredeyse yarı yarıya düşüyor. ÖrneÄŸin MuÅŸ'ta kız çocuklarının yüzde 44,8’i, AÄŸrı’da 47,6’sı, Van’da 54,2’si, Bitlis’te yüzde 53’ü liseye gidebiliyor. 

Özel okula giden öğrenci sayısı artıyor

Raporda dikkat çeken konulardan biri de tüm kademelerde özel okullara devam eden öğrencilerin payı artmaya devam ediyor. Özel öğretimin payı okul öncesinde yüzde 15,9. İlkokulda yüzde 3,7'den yüzde 4,3'e, ortaokulda yüzde 4,2'den 5,7'ye yükseldi. Genel ortaöğretimde ise öğrencilerin yüzde 20,4'ü özel okula gidiyor

Derslik ve öğretmen başına düşen öğrenci sayılarında da son yıllarda iyileşme yaşandı. Ancak bölgesel eşitsizlikler burada da kendini gösteriyor.

 

 

 

İlköğretimde derslik başına düşen öğrenci ortalaması Türkiye genelinde 22. Ancak bu sayı Güneydoğu Anadolu'da 28, İstanbul'da 30.

Suriyeli öğrenciler Raporda Suriyeli çocukların yaÅŸadığı eÄŸitim sıkıntısına da deÄŸinildi. Türkiye'de eÄŸitim çağında yaklaşık 900 bin Suriyeli çocuk bulunuyor. Bu çocukların ancak yarısı eÄŸitim alabiliyor. Tüm çocukların eÄŸitim alabilmesi için 42 bin öğretmen, 30 bin dersliÄŸe ihtiyaç var.