Haritalarda ideoloji; Afrika göründüğünden çok büyük

Yaklaşık 30 milyon kilometrekarelik yüzölçüme sahip Afrika kıtası haritalarda, ABD ve Kanada'nın toplam yüzölçümünden daha küçük gözükse de kıtanın yüzölçümü aslında ABD, Çin, Almanya, İspanya Türkiye gibi ülkelerin toplam yüzölçümünden daha büyük.

Harita uzmanları farklılığın haritalandırmada kullanılan projeksiyon yöntemlerinden kaynaklandığını belirtirken, değişik projeksiyon teknikleri geliştirilmesine rağmen neden 16'ncı yüzyıldan bu yana ABD, Avrupa ve Rusya gibi ülkeleri olduğundan daha geniş alana sahip gibi gösteren haritanın kullanılmaya devam edildiği tartışılıyor.

Kartograf Gerardus Mercator tarafından 1569'da denizcilerin daha rahat seyahat etmesi amacıyla üretilen dünya haritası, bugün hala eğitim kurumlarında, navigasyon cihazlarında ve Google Maps gibi dijital haritalarda kullanılmaya devam ediyor.

"TOPLUMLARIN ÖZGÜVENLERİNİ HEDEF ALIYOR"

Piri Reis Harita, Gayrimenkul ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Derneği Başkanı Hasan Nokay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, yüzyıllardır Merkatör projeksiyonun kullanılıyor olmasının siyasi nedenleri olduğuna dair uzun bir süredir tartışmanın devam ettiğini kayderek, tüm kıta ve ülkelerin gerçek alanlarının yansıtıldığı haritaların da mevcut olduğunu hatırlattı.

Afrika'nın en küçük ülkelerinden birisi olan Gabon'un aslında Polonya kadar büyük olduğunu ifade eden Nokay, "Bu tip çalışmalar toplumların ve gençlerin özgüvenlerini hedef alıyor." değerlendirmesinde bulundu.

ALTERNATİFLER YAYGIN DEĞİL

Alman tarihçi ve gazeteci Arno Peters 1973 yılında, 1855 yılında James Gall tarafından çizilen haritayla büyük benzerlikler taşıyan yeni bir harita çizdi. Peters, Merkatör projeksiyonuyla çizilen haritaların üçüncü dünya ülkelerinin daha küçük gösterdiğini belirtti ve haritasının Avrasya ve Kuzey Amerika ülkelerini büyük gösteren haritalardan daha adil olduğunu ifade etti.

Gall-Peters projeksiyonu orantısal olarak düz bir zeminde ülkelerin birbirlerine olan büyüklüklerini daha doğru bir şekilde gösteriyor olmasına rağmen bugün sadece bazı ülkelerde ve kurumlarda tercih ediliyor.

Birçok eğitim kurumunda ve ortamda Merkatör projeksiyonu yaygınlığını korurken, ülkelerin birbirine oranına daha doğru yansıtan Robinson ve Winkle Tripel projeksiyonlarının sayısı da gittikçe artıyor.

Ä°DEOLOJÄ° HAKÄ°M

Haritalama projeksiyonları birçok ülke tarafından propaganda amacıyla da kullanıldı. Zira bu haritalarda ülkeler, merkeze kendilerinin yerleÅŸtirildiÄŸi bir dünyayı tercih etti. Bugün uluslararası alanda kabul gören haritaların tamamına yakını aynı bakış açısına sahip. 

Merkezde büyük bir Avrupa, Batı'da geniş topraklara yayılmış bir Amerika ve doğuda Rus hâkimiyeti. Bu durum egemen ülkelerin egemenlik anlayışlarını haritalara yansıtmalarından başka bir şey değil. Sovyetler birliği propaganda amaçlı kendi coğrafyasını merkeze koyduğu bir harita çiziyor ya da ülke içinde kullandığı haritalarda sembollere yer veriyordu.

Amerika BirleÅŸik Devletleri'nin kendini merkeze yerleÅŸtirerek yaptığı haritalar da her ne kadar ağırlıklı kullanımda olmasa da tespiti doÄŸrular nitelikte. 

Tarih boyunca ülkeler, bu harita projeksiyonlarına karşı kendi haritalarını da kullandı. Merkezde ise elbette yine kendi ülkeleri vardı. Çin Hanedanlığı, 16'ıncı yüzyılda yaptığı kürelerde kendini merkeze koyarak Batı'yı tamamen önemsiz bir konuma getiriyordu. 

Ancak bunun da ötesine geçen haritalama metotları mevcut. Bunun en ilginç örneÄŸi ise Avustralya. Her ne kadar kullanımda olmasa da Avrupa merkezli haritalardaki yerine karşı çıkanlar kuzey ve güney yerküreyi ters düz ederek Avustralya'yı yukarıda gösteren haritalar bastı. 

DÜNYA BÜLTENİ'NDE DAHA ÖNCE YER ALAN "HARİTALARIN İDEOLOJİSİ HABERİ İÇİN TIKLAYINIZ