Minsk Camii'nin açılışının hatırlattıkları

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün Belarus'taki Minsk Camii'nin açılışını Belarus devlet başkanı Alaksander Lukaşenko ile birlikte gerçekleştirdi. Erdoğan açılış konuşmasında, "İnşallah bu ibadethane Türk-Belarus dostluğunun da simgelerinden biri olacaktır" diye konuştu.

Peki Erdoğan'ın günübirlik ziyaret gerçekleştirmesine sebep olan Minsk Camii bizim için ne ifade ediyor; Aleksander Lukaşenko, Rusya'da yaşayan Müslüman nüfus için ne ifade ediyor. İşte cevapları...

Aleksander LukaÅŸenko, her alanda ülkemizle iliÅŸkileri geliÅŸtirmek isteyen, bir zamanlar Rusya Federasyonu baÅŸkan adayları arasında adı anılan karizmatik bir kuzeyli lider. Kabinesinde Tatar asıllı Bakanlar da vardı. En çok rahatsız olduÄŸu konu, Rusya Federasyonu - RF’nin dağılmasıyla dünya dengesinin bozulmuÅŸ olması. Tek kutuplu bir dünyada adalet tesis etmenin zor olduÄŸunu ve dünyada insanların ÅŸikayetlerini iletecek ikinci caydırıcı bir gücün gerekli olduÄŸunu savunanlardan biri aynı zamanda... Rusya ile yaÅŸanan uçak krizinin Belarus CumhurbaÅŸkanı LukaÅŸenko nezdinde yapılabilecek giriÅŸimlerle aşılacağını, olay sırasında çevreme bildirmiÅŸtim. (*) 

Bilahare basında, Belarus Devlet BaÅŸkanının Moskova nezdinde olumlu giriÅŸimlerde bulunduÄŸunu okuyunca, doÄŸru bir deÄŸerlendirme yaptığımı düşündüm. Bir anekdotla Belarus’un baÅŸkenti Minsk’te Sayın CumhurbaÅŸkanımız tarafından açılan caminin tarihi geçmiÅŸini hatırlatmak istedim. (*)(http://haberrus.com/politics/2016/01/04/belarus-turkiye-rusya-krizinin-cozumunde-yardima-haziriz.html)

Minsk Bilimler Akademisindeki Belarusça Kur’an Tefsiri:

2000’li yıllarda Belarus Bilimler Akademisinin kütüphanesinde bulunan eski bir kitabın ne olduÄŸu ve hangi dil ile yazıldığı konusunda, Tatar asıllı Prof. Dr.Kanapatsky benden yardım istemiÅŸti. Ben de baÅŸkent Minsk’te hayli Arap öğrenci olduÄŸunu onlardan neden yardım almadıklarını sormuÅŸtum. Adıgeçen cevaben; Arap ve Ä°ranlı öğrenciler, bunun bir Kur’an tefsiri olduÄŸunu söylediler ancak açıklamaların hangi dil ile yapıldığını çözemediler. Onlardan birisi, bu kitabın muhtemelen eski Türkçe (yani Osmanlıca) ile yazılmış olabileceÄŸini, dolayısıyla bir Türk'e sormamızın en uygun yol olacağını bize bildirdi. Biz de Türk BüyükelçiliÄŸinden yardım istedik ancak olumlu bir netice alamadık.

KararlaÅŸtırılan günde Bilimler Akademisindeki kütüphaneye gidip Kur'an Tefsirini inceledim ve bu kitabın Türklerin eskiden kullandıkları yazı ile yazılmış(Osmanlıca) bir Kur’an Tefsiri olduÄŸunu ve yaklaşık 600 yıl önce satıraltı tekniÄŸiyle yazıldığını hattatının Ä°smail Efendi olduÄŸunu bildirdim. Ä°smail Efendi’nin Ahmet Yesevi’nin öğrencilerinden olduÄŸunu bilahare öğrendim. Bunun üzerine benden sesli olarak birkaç ayet okuyup anlamını vermemi istediler. Ä°hlas Suresini açtım ve tercümeler harekeli olduÄŸu için rahatlıkla sesli olarak okudum. Okuyunca ÅŸaÅŸkına döndüler. Peki dediler okuduÄŸunun anlamını verebilir misin? BildiÄŸim nakıs Rusça ile ihlas suresini açıklamaya çalıştım. Birkaç akademisyenden oluÅŸan üniversite hocaları, “ bu Kuran Tefsirinin Belarus dili ile yazılmış ve tarih itibariyle Belaruşça dilinin en eski yazılı kaynağı özelliÄŸi taşıdığını” bildirdiler. Kütüphane müdiresi, kitabın tamirinin ülkemizde mümkün olup olmadığını sordu.

Tefsirin onarımı Süleymaniye Kütüphanesinde mümkündür:

Ä°stanbul Süleymaniye Kütüphanesinde eski eserlerin onarıldığını, bu kitabın da onarım gereken sayfa ve cildinin orada tamir edilebileceÄŸini, bu konuda ElçiliÄŸimizden yardım isteyebileceklerini bildirdim. VerdiÄŸim bilgilerden çok memnun oldular ve Belarus dili tarihi açısından son derece kıymetli bu Kur’an tefsirinin önemini devlet ricaline göstermek istediler. Sergide, yetkililere tanıttıktan sonra onarıma geçeceklerini ifade ettiler.

Kur’an Tefsiri için kitap sergisi açılıyor:

Bilahare bir nadide kitap sergisi açtılar. Sergiyi CumhurbaÅŸkanı A.LukaÅŸenka da teÅŸrif etti. CumhurbaÅŸkanı sergiyi açıp kitaplar kendisine teker teker tanıtılırken sıra Kur’an Tefsirine gelince Prof. Kanapatsky sözkonusu Kur’an tefsiri hakkında detaylı bilgiler verdi.

Sergi sırasında Büyükelçimizin kültürel ilişkilerimizin tarihi derinliğini anlatması:

CumhurbaÅŸkanı açıklamaları dinlerken Türk Büyükelçisi söz alarak; “Ekselansları, görüyorsunuz, Türk-Belarus kültürel iliÅŸkileri ne kadar tarihin derinliklerine dayanıyor” dedi. CumhurbaÅŸkanı Büyükelçiyi tasdik etti ve iliÅŸkilerin geliÅŸtirilmesine çalıştıklarını beyan etti.Büyükelçimiz, zamanında en uygun ifadelerle taşı gediÄŸine oturtmuÅŸtu. Bunun ikili iliÅŸkilere olumlu yansıyacağı bekleniyordu. Bilahare, Belarus okullarında Türkçe’nın Ä°ngilizce gibi birinci derece yabancı diller arasında okutulması için EÄŸitim Bakanlığının karar aldığını, bu uygulamanın önce 4 adet pilot okulda uygulanacağını, olumlu neticeler alındığında bütün okullarda Türkçe’nin bütün Belarus okullarına yaygınlaÅŸtırılacağına dair bir haber duyuldu ve bilahare Türkiyeden 4 öğretmen gönderildi. Projenin tam olarak uygulanıp uygulanmadığını bilmiyorum. Keza, sözkonusu aharsız sayfaları son derece hırpalanmız Kur’an tefsirinin onarılıp onarılmadığını bilmiyorum.

Minsk Camiinin dayandığı kültürel geçmiş:

Ä°ÅŸte Sayın CumhurbaÅŸkanımızın hizmete açmış olduÄŸu caminin evveliyatı o topraklarda mevcut zengin kültürel islami varlığımıza dayanmaktadır. Öyleki Minsk’te eski Tatar askerlerine ait cadde ve sokak isimleri de vardır. (Ä°smailova, ÅžabanaÄŸa gibi) Bu caminin 4 dönümlük arsası daha önce bölge valisi komünist MeÅŸerova tarafından yıktırılmış olan Tatarlara ait caminin arsasıdır. MeÅŸerova kiliseleri de yok etmiÅŸti. Bir usta mimar Minsk ÅŸehir merkezindeki katedralin dışını bir duvarla çevirerek (apartman görüntüsü vererek) bu yıkımlardan kurtarmıştı.

Yukarıda anlattığımız anekdot aslına uygun olarak DİB tarafından inşa edilen Minsk Caminin inşa edilmesi sürecinde tarihi ve kültürel altyapının sağlam dayanaklarından birisidir. Darısı Atina'daki camiinin başına...

Söz konusu satıraltı Kur’an Tefsirinden bir sayfa

 Osman Åžahin / Dünya Bülteni