'Irak gönlümden düştü'

Erbil yakınlarındaki Dibaga bölgesi, Haziran 2014'te IŞİD’den kaçan Musulluların sığındığı ilk yerlerden biriydi. Musullular önce camilere ve okullara sığındı, çevre köylerden gelen yardımlarla neredeyse bir yıl buralarda yaÅŸadı.

2015 Mart ayında Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) Dibaga’ya çadır kent kurdu. Ancak Musul’dan kaçanların sayısı arttıkça kamp yetersiz kaldı. Ekim 2015’te 35 bin kapasiteli Dibaga konteyner kenti oluÅŸturuldu.

 

 

[[Fotoğraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]]

Kamp, birbirinden farklı birçok hikayeye sahip Iraklıları barındırıyor. Aslında BaÄŸdat, Beyci, Basra bölgelerinde yaÅŸayan ancak Haziran 2014’te Musul’da akrabalarını ziyarete gittiÄŸinde IŞİD baskınına yakalananlar… IŞİD’le iÅŸbirliÄŸi yapmadığı için tehdit edilenler… IŞİD’i bölgeden çıkarmak için yapılan operasyonlar sırasında ya da sonrasında zor durumda kalıp kampa doÄŸru yola çıkanlar…

Kampın giriÅŸinde erkeklere ayrılan bölümde, yeni giriÅŸ yapanlar inceleniyor. IŞİD’le iÅŸbirliÄŸi yapmadığından emin olunan erkekler, ailesinin yanına yerleÅŸtiriliyor.

Kampın neredeyse tamamı Sünni Araplardan oluÅŸuyor. Irak’ın neredeyse tümünde etkili olan mezhep çatışmalarının kampta da etkisini göstermemesi için IKBY yönetimi, kampa kaçan Åžii Arap ve Türkmenleri, çevredeki baÅŸka kamplara yönlendiriyor.

Son iki ayda yedi bin kiÅŸi daha geldi

Ä°ki ay öncesine kadar 35 bini bulmayan kamp nüfusu, son iki aydır kapasitesinin üzerinde, yaklaşık 40 bin sığınmacıyı barındırıyor. Sebebi; iki yıldır IŞİD’den kaçanlara eklenenler. Yani IŞİD operasyonu sırasında yaÅŸanan çatışma ve katliamlardan kaçanlar.

Kampa iki haftalıkken gelen bu bebek şimdi bir aylık.

 

[[Fotoğraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]]

Bu sebeple kampın kapasitesi aşıldı. Yeni çadırlar kurulana kadar, kadınlar ve çocuklar kampın içindeki okulun bahçesinde, erkekler de camide yerlerde yatıyor. Aralarında üç günlük, bir aylık bebekler de var, iki yıldır okula gidemeyen kız çocukları da...

'Kuşatma yüzünden yiyecek ekmeğimiz kalmadı'

'Umm Ahmet' yani Ahmet’in annesi 37 yaşında. O da iki hafta önce kampa gelenlerden. Geride kalan akrabalarına zarar gelmesini istemediÄŸi için gerçek ismini ve yüzünü gizliyor.

Tikritli olan Umm Ahmet’in yaÅŸları 6 ile 18 arasında altı çocuÄŸu var. Tikrit’teki evlerine roket düşmesinin ardından iki yıl önce Havice’ye kaçtılar. Havice, IŞİD kontrolündeyken köylülerin ve halkın desteÄŸiyle içine kapalı olsa da rahat bir hayat yaÅŸadıklarını anlatıyor Umm Ahmet:

“Havice’yi iki ay önce Irak ordusu kuÅŸattı. IŞİD’den kurtarmak için. Operasyon iki aydır baÅŸlatılmayınca ve diÄŸer bölgelerle iliÅŸkimiz tamamen kesilince yiyecek yemeÄŸimiz kalmadı. Birkaç haftadır sadece patlıcanı ateÅŸ üzerinde ısıtıp yiyoruz. Havice’den çocuklarımızı açlıktan kurtarmak kaçtık. Yoksa IŞİD yönetimi altında kimse birbirine karışmadan yaşıyorduk. Sonra aç kaldık, susuz kaldık, orayı terk etmek zorunda kaldık. Canımız elimize alıp yola çıktık.”

Umm Ahmet, iki aydır Irak ordusu kuşatması altında olan bölgeden kaçtı.

 

[[Fotoğraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]]

Umm Ahmet, ailesiyle birlikte Havice’de IŞİD'den kaçması için yardım edenlerin IŞİD’le iÅŸbirliÄŸi yapmakla suçlandığını anlatıyor:

“Onlar IŞİD’le iÅŸbirliÄŸi yapmıyor. Ä°ÅŸbirliÄŸi yapanlar parayla kaçırıyor insanları. Bize yardım edenler bizim iyiliÄŸimizi istediÄŸi için anlaÅŸmanın bir yolunu bulup bizi bedava çıkardılar dışarı. Åžimdi hem onlar, hem orada kalan akrabalarım Irak ordusu tarafından suçlanıyor.”

“Irak gönlümden düştü”

Musul’dan son iki yılda kaçanlar ise evlerine dönme umudunu kaybetmiÅŸ. BaÄŸdat hükümetine baÄŸlı Irak ordusu askerlerinin ve Åžii milislerin yardımıyla yapılacak olan Musul operasyonunun, kentin yapısını bozacağını, bu sebeple baÅŸka radikal gruplar türeyeceÄŸini düşünenlerin sayısı az deÄŸil. Evine dönmek için aylardır bekleyen ancak son geliÅŸmelerden sonra bundan vazgeçen Ebu Nemir “Bu savaÅŸ Sünnilere karşıdır” diyor.

Ebu Nemir, IŞİD sonrası da Musul'a dönmek istemiyor.

 

[[Fotoğraf: Güray Ervin / Al Jazeera Türk]]

IŞİD’e uzun süre direndiÄŸini ancak en sonunda geri dönme umuduyla evinden ilk nasıl kaçtığını anlatıyor Ebu Nemir:

“Aylarca IŞİD kontrolü altında yaÅŸadık. Dükkânlarımızdan namaz saatlerinde bizi zorla alıp camiye götürdüler, döndüğümüzde mallarımız çalınmış oluyordu. Kadınlar sokaÄŸa çıkamıyordu. Bir gün kız kardeÅŸimi ve dört yeÄŸenimi kaçırdılar. Aylarca onları aradım. Bu süre boyunca onlara karşı geldiÄŸim, iÅŸbirliÄŸi yapmadığım gerekçesiyle ‘mürted’ ilân edildim, görüldüğüm yerde elimin kesilmesi için karar çıktı. Ben de hemen kaçtım, aileme beni beklemelerini söyledim. On gün boyunca bir köyden diÄŸerine yürüyerek buraya ulaÅŸtım.

Ama sonra gördük ki Musul, IŞİD’den temizlendikten sonra eski Musul olmayacak. O zaman aileme haber gönderdim, yirmi gün önce onlar da buraya geldi.

Herkes diyor bu IŞİD savaşıdır ama IŞİD deÄŸil. Bu istihbarat savaşıdır. Bu savaÅŸ Sünnilere karşıdır. IŞİD gittikten sonra baÅŸkası gelir bu ÅŸekilde. Bu savaşın içinde Ä°ran var, Rusya var. Irak dışına çıkmak için her fırsatı bekliyorum. Geri dönmeyi düşünmüyorum. Irak, gönlümden de düştü…”