Suudiler ve İran anlaşamıyor!

Deniz Gökçe

Uzun zamandan beri petrol fiyatlarının biraz artmasını sağlamak isteyen başta Suudi Arabistan ve İran olmak üzere (OPEC ülkeleri de dahil) birçok ülke anlaşmaya çalışıyorlardı.

Financial Times ise neden anlaşamadıklarını aşağıdaki özet yazıyla anlatıyor:

Ä°ran, Suudi Arabistan ile bir türlü anlaÅŸama yapamıyordu. Ä°ran’ın enerji Bakanı B.N. Zanganeh ülkesinin üretiminin günde 4 milyon varilin üstüne çıkmasını görmeden üretimini kısmak istemediÄŸini de, anlaÅŸmak için ön ÅŸart olarak gündeme getiriyordu. Bu da iki ülke arasında gerilim yaratıyordu.

Suudi Arabistan ise günde bir milyon varil üretim azalması yapamaya, Ä°ran da katılırsa, razı olmakta idi. Bu anlaÅŸmanın gerçekleÅŸmesi için günde 4 milyon varilden fazla üretim yapmaya çalışan Ä°ran’ın üretiminin günde 3.6 milyon varil büyüklüğünün altında kalması gerekiyordu.

Halbuki bu azaltmaya razı olan taraf, yani Suudi Arabistan Krallığı ise kabaca 100 milyar dolar kadar bütçe açığı olan bir ülke idi. Suudi Arabistan bu hafta tasarruf yapabilmek için Bakanların maaşlarını ve de kamu sektörü ödemelerini yüzde 20 azaltmaya karar vermişti. Petrol üretimini kısmaya da ilk defa razı oluyordu.

Ä°ran ise yıllardır Batı tarafından engellendiÄŸinden üretim yapamamıştı ve bu nedenle de tüm OPEC üretiminin yüzde 13 kadarına gelmeden üretimi durduramayacağını gündeme getiriyordu. OPEC’in ÅŸu andaki toplam üretimine göre yüzde 13 kabaca 4.2 milyon varile geliyordu. Bu da Ä°ran’ın günde daha 600 bin varil ek petrol üretmesi demekti. Bu nedenle de Bakan Zanganeh Ä°ran’ın bugünlerde anlaÅŸma yapma niyetinde olmadıklarını vurguluyordu.

Tabii bu durum, petrol fiyatlarını aşağıya indirir, çünkü iki ülkenin tutumu arazı artıracak demek. Ham brent petrolü ise bu durumda derhal 1.78 dolar aşağıya inerek varil başına 45.67 dolara iniverdi. Bu durumda ise, petrol fiyatının yükselmesi yıl sonunun ötesine kalmakta idi.

Suudi Arabistan bu arada büyük petrol ülkeleri ile anlaşma yapmaya başladı. Örneğin Rusya ile anlaşma yapılmaya çalışıldı.

Ä°ran’ın tutumu aslında ülkesinin düşük petrol fiyatına dayanıklılığının Suudi Arabistan’dan daha kuvvetli olduÄŸunu düşündüklerini de gösteriyordu.

Ama çok da kötümser olunmaması gerek, çünkü petrol fiyatları konusunda fiyatı artırıcı bir karar, eÄŸer Ä°ran’da razı edilebilirse, kasım ayındaki resmi toplantıda gündeme gelebilirdi, bu nedenle de Suudi Arabistan Rusya’yı konuya dahil etmeye çalışıyordu.

Ancak son günlerde çıkan çok ilginç petrol haberleri de var. ABD ve Ä°ngiltere’nin Libya petrolünün piyasaya sürülmesi için organizasyon yaptıkları ve 21-22 Eylül tarihinde ilk petrol satışını yaptırdıkları konuÅŸulmakta. Libya'dan bugün çıkartılıp ihraç edilen petrol günde 300 bin varil yerine üç misli olan potansiyeline gelirse, petrol fiyatları gene patır kütür düşebilir. Bu konuya deÄŸineceÄŸiz.