Ermenilerle Azeriler barış için buluştu

KarabaÄŸ savaşıyla baÅŸlayan çatışma ile birbirlerinden uzaklaÅŸan Azeriler ve Ermeniler, EskiÅŸehir’de bir araya gelip ortak geçmiÅŸlerini, iki ülkedeki mevcut siyasi durumu konuÅŸtular.

Agos gazetesinde yer alan haberde, her iki ülkeden biraraya gelen gençler ortak geçmişleri ile ilgili bilgiler paylaştı.

“Kafkasya’da Güvercin Uçuyor” adı verilen ve aktivist buluÅŸması olarak nitelendirilen projeyi mümkün kılan Azerbaycanlı genç çatışma yüzünden sınırın öbür tarafında kalmış evi, ailesinin anlattığı hatıralar, aÅŸtığı milliyetçilik ve inÅŸa etmek istediÄŸi barış hakkında paylaşımlar yaptı.

Ailesinin KarabaÄŸ Zangilan’dan geldiÄŸini söyleyen Azerbaycanlı genç, “Benim ailem 1993 yılında evleri iÅŸgal edildiÄŸi için KarabaÄŸ’dan çıkmak zorunda kalmış. Aras nehrinden Ä°ran’a, oradan Azerbaycan’a geçmiÅŸler. Bizim yaÅŸadığımız yer Zangilan, KarabaÄŸ’ın en güneyinde kalıyor, biraz üstünde ise Cabrayil ve Kubatlı var. Kubatlı’da Ermenistan askeri olduÄŸu için oradan geçememiÅŸler ve Ä°ran üzerinden Bakü’ye geçmek zorunda kalmışlar. Gittikleri yıl Zangelanlı diÄŸer ailelerle Bakü’de bir okula girmiÅŸler. Orada odalarda kalmaya baÅŸlamışlar. Benim ailem halen de orada yaÅŸar. Okulun birinci katı halen okul olarak kullanılıyor, diÄŸer katlarında ise insanlar yaşıyor. 65 aile ile birlikte halen orada yaÅŸamaya devam ediyorlar. Benim hayatım da orada geçti. Ailem ne zaman evde bir ÅŸey yapmak isterse, mutfak, tuvalet yapmaya kalkışsa, devlet memurları gelip: ‘Bunu yapmayın. Binaya zarar vermeyin. Zaten geri döneceksiniz. Devletimiz KarabaÄŸ’ı geri alacak, evlerinize döneceksiniz’ diyordu. Bir duvar yapmak, boyamak istediÄŸin zaman gene geliyorlardı, aynı ÅŸeyleri söylüyorlardı. Sürekli zaten gideceÄŸiz hissi vardı. Yani devlet o bilinci çok kolay yerleÅŸtirebiliyordu, varlığını aileme hissettiriyordu.”

“SAVAÅž ASKERLER ARASINDAYDI”

"SavaÅŸla birbirlerinden ayrılan insanların bir süre sonra arkadaÅŸlarını bulmaya çalışma çabalarını kendi ailemde görmüştüm. Bunu komÅŸu ülkede de yaÅŸayanlar var: “KarabaÄŸ’da babamın kirvesi ErmeniymiÅŸ. Bizim için kirve çok önemlidir. DeÄŸerli insanmış ki kirvesi olmuÅŸ. Adı Antranik’miÅŸ. Åžu an babamın Antranik’le hiçbir bağı kalmamış. Ãœzülüyorum. Bir ara Antranik’i bulmak için ‘Odnoklassniki’ denilen siteyi çok alt üst ettik. Çünkü bizim bölgede yaÅŸayan yaÅŸlıların bile o sitede hesapları olur. Babam gizliden gizliye Antranik’i arıyor, sahte hesap açıp Antranik’i bulmaya çalışıyordu. Bulamadık. Belki de artık hayatta deÄŸil. YaÅŸlı biridir sonuçta. Ama arada sırada halen bakıyoruz belki buluruz diye.”

“KARABAÄž'A BARIÅž GELECEK”

KarabaÄŸ’a barışın geleceÄŸine inanan Azeri genç, çatışmanın çözümünü ortak yaÅŸamda görüyor:

“Eskiden nasıl beraber yaşıyorduysak, ÅŸimdi de o ÅŸekilde yaÅŸamamız gerektiÄŸine inanıyorum. AkÅŸamları o bölgede yaÅŸayan Ermeniler, Azeriler, Kürtler nasıl bir araya gelip dut votkası içip kahkaha atıp, sabah iÅŸine gidebiliyorduysa, yeniden o ÅŸekilde yaÅŸamaları gerektiÄŸine inanıyorum. Ama bunun da çok mümkün olmadığını hepimiz biliyoruz. Ä°mkansız da deÄŸil. Bizler bunu yapacağız elbette. Orada yaÅŸayan insanları oradan çıkarmaları gerekiyor demiyorum, ama sürekli ailemin özlemini gördüğüm için ve evin her taşını kendileri inÅŸa ettikleri için bir gün oraya dönmelerini isterim. Benim için çok önemi yok bunun. Sahiplik duygusu deÄŸil, daha çok duygusal baÄŸdır. Aynı ÅŸey Ermeni soykırımından kurtulanların torunları için de geçerli örneÄŸin. Ermenilerin bu coÄŸrafyada her yerde evleri vardı. EskiÅŸehir’de bile Ermeni mahalleleri vardı.

Bakü’den bir taksici tanıdığım var. Tiflis’e, bir Ermeni’nin evine müşteri götürmüş. Tiflis’te yaÅŸayan Ermeni Azerbaycan’dan gelene ‘Bakü’nün Çapayev sokağından bana bir taÅŸ getir’ demiÅŸ. Vardıklarında geç olduÄŸu için Tiflis’te yaÅŸayan Ermeni, ÅŸoförden gece kalmasını istemiÅŸ. Masaya oturduklarında Çapayev’den götürdükleri taşı vermiÅŸler, Ermeni’nin o taşı öpüp gözlerine koyduÄŸunu anlatıyor. Bu böyle bir ÅŸeydir. Mekanla baÄŸ kurmaktır bu, sahiplik duygusu deÄŸil. Soykırımdan kurtulanlar için de Ä°stanbul’da bıraktıkları ev sadece bir ev deÄŸildir, duygusal bir yerdir, kavgadır, orada kitap okumaktır.”

“KAFKASYA'DA GÃœVERCÄ°N UÇUYOR”

Sınırlar kapalı olduÄŸu için Azeriler ve Ermeniler hep üçüncü ülkede buluÅŸup üçlü projelere katılırlar. “Kafkasya’da Güvercin Uçuyor” ise sadece iki taraf arasında diyalog oluÅŸturma amacıyla 20-26 AÄŸustos arasında yapılıyor. Ä°dgar şöyle açıklıyor: “Önemli olan baÅŸbaÅŸa kalmak. Kimlik olayı bile bir kenara bırakırsak, insanlar baÅŸbaÅŸa bırakılınca her ÅŸeyi daha kolay çözüyorlar. Ermeniler ve Azeriler baÅŸkalarına bir ÅŸeyler anlatmak zorunda kalmasınlar istedim, birbirleriyle konuÅŸsunlar. Buna ihtiyaç duyduÄŸum için yaptım. Ä°ki ülkenin Azerbaycan ve Ermenistan’ın iktidarları kendi sürekliliÄŸini bu savaÅŸ üzerinden var edebiliyorlar. Kırk sene sonra da olsa Azerilerle Ermenilerin bir araya gelmesinin temellerini atanlardan biri olmak beni o kadar mutlu eder ki. Gelecekte torunum veya torunum olarak gördüğüm insanların Ermenilerden nefret etmemesi için bu projeyi yapıyorum.”

DAĞLIK KARABAĞ İÇİN ÇÖZÜM

Katılımcılar, EskiÅŸehir’in bir müzik grubu eÅŸliÄŸinde Sarı Gelin ÅŸarkısını Azerice ve Ermenice söyledi, beraber dolma yaparken ortak kullanılan kelimeleri bulamaya çalıştı. Ermenice ve Azerice ÅŸarkılar dinlendi. Sivil Düşün'ün desteÄŸi ile yapılan projeye Azerbaycan'dan 6, Ermenistan'dan 4, Türkiye'den 2 kiÅŸi katıldı. Proje, DaÄŸlık KarabaÄŸ sorunundan dolayı her iki ülkede ortaya çıkan sorunları ve bu sorunlara alternatif üretmeyi amaçlıyor. Ancak asıl tanışma ve tartışmanın proje faaliyetleri dışında gerçekleÅŸtiÄŸini belirtmek lazım. Dolma yaparken bile kültürlerin birebir aynı olduÄŸu, kullanılan kelimelerin ortak olduÄŸu aÅŸikardı. Ortak her bulunan kelimenin ardından oda kahkahalarla doluyordu, herkes iki ülkede yaÅŸanan insan hakları ihlallerini konuÅŸuyordu, KarabaÄŸ sorununun iki ülke üzerindeki etkisini tartışıyordu.