'Rus ayısıyla Anadolu kaplanının yakınlaşması'

“Ä°stanbul’u yok etmek çok kolay; BoÄŸaz’a bir atom bombası atmak yeterli. Sular 10-15 metre yükselecek ve 9 milyon insanın yaÅŸadığı ÅŸehri yok edecek.” Rusya’daki Liberal Demokrat Parti lideri Vladimir Jirinovski, Türkiye’nin 24 Kasım’da bir Rus uçağını vurarak düşürmesinden üç gün sonra, “Rusya’nın bir numaralı düşmanı” hakkında böyle diyordu.

Yaklaşık 7 ay sonra, mektup diplomasisi ile iliÅŸkilerin düzelmeye baÅŸlayacağı resmen belli olduÄŸunda “Türkiye bize Belarus ve Ermenistan’dan bile yakın olacak” açıklamasında bulunan Jirinovski, son olarak Putin-ErdoÄŸan görüşmesinin ardından düzenlediÄŸi basın toplantısında, Recep Tayyip ErdoÄŸan’dan “vatansever, ülkesini kalkındırmayı amaçlayan olaÄŸanüstü bir cumhurbaÅŸkanı” olarak söz etti, iliÅŸkilerin düzelmesi için devlet adamlarına öneriler gönderdiÄŸini belirtti.

Sivri çıkışlarıyla Rusya gündemini her daim meÅŸgul eden Jirinovski’nin söylemindeki topyekun deÄŸiÅŸim uç bir örnek olsa da, Rusya’da siyasetin ve siyaseti takip eden medyanın deÄŸiÅŸimini aslında bire bir yansıtıyor.

‘Dün dündür, bugün bugündür’

 

 

 

Türkiye karşıtı haberlerin yerini büyük ölçüde “Türkiye ve Rusya’nın birbirileri için önemi“ konulu haberlerin aldığı Rusya medyasında, deÄŸiÅŸime temel saÄŸlayan bir numaralı düstur reelpolitiÄŸin kaçınılmazlığı. Siyasette dost ve düşmanların sürekli deÄŸiÅŸebileceÄŸi, milletin ve devletin çıkarlarının öncelikli olduÄŸu anlayışı birçok analizin anafikri.

Hükümete yakın yayın yapan Kommersant gazetesi, Putin-ErdoÄŸan görüşmesinden bir gün önce yayınladığı bir makalede, “Düşmanlar neden bu kadar çabuk dost oldu ?” sorusuna cevap arıyordu. Görüşü alınan milletvekilleri ve kanaat önderlerinin ortak noktası, durumu reel politikle açıkladı. Devletin Sivil Toplum ve Ä°nsan Hakları Konseyi baÅŸkanı Maksim Åževçenko, “Siyasette dost düşman olmaz, sadece devletin ve milletin çıkarları olur. Her iki tarafta da iliÅŸkilerin bozulması için çalışanlar oldu” derken, Rus Meclisi Duma’nın Kültür Komisyonu baÅŸkanı Yevgeni Gerasimov, ‘Bugün düşman yarın dost olabilir, bu diplomasi sanatının parçası’ yorumunda bulunuyor.

Rus medyası ve kamuoyunda Türkiye’nin neden Rusya’ya el uzattığı konusunda fikir birliÄŸi var. Kommersant’a konuÅŸan milletvekili Vyaçeslav Nikonov, “KomÅŸularla dostluk içinde yaÅŸamak daha iyi. Bize ortaklık eli uzatılırsa o eli tutarız. ErdoÄŸan elini uzattı, biz de tutuyoruz. Ortak tehditlerin de etkisi var. Bir ÅŸeyin yanında veya karşısında durularak dostluk olabilir, Türkiye ile iki türlü de dostuz” diyor. Kinotavr festivalinin direktörü Mark RudenÅŸteyn ise ÅŸunu söylüyor;

“Her ÅŸey çıkarlarla ilgili, dostluk düşmanlık bir devran ÅŸeklinde yaÅŸanıyor. Türkler bizimle bir hesap içinde, ABD’ye diyorlar ki Gülen’i vermezseniz Ruslarla dost oluruz, verirseniz olmayız.”

‘Batının korktuÄŸu yakınlaÅŸma’

[FotoÄŸraf: Reuters]

 

 

Analistler, Türkiye’nin Rusya’yı Batı’ya karşı bir denge unsuru olarak kullandığının farkında. Zaten Rusya’nın Batı’ya karşı en büyük kozlarından biri de Batı’nın sırt çevirdiÄŸi veya Batı’dan sırt çeviren ülkeleri etki alanına alabilmek. Rusya’nin Ä°ngilizce yayın yapan en büyük gazetesi Moscow Times’da yayınlanan bir makaleye göre, Ankara’nın Kremlin’le yakınlaÅŸmasında kritik faktör ABD’ye yönelik kızgınlığın giderek artması.

Gazetenin konuÅŸtuÄŸu dış politika analisti Dimitri Suslov, ErdoÄŸan’ın politikasında “kuvvetli bir ÅŸantaj unsuru olduÄŸunu” söylüyor:

“Türkiye’nin Batı’yla iliÅŸkileri, darbe giriÅŸiminin çok öncesinden kötüye gitmeye baÅŸlamıştı. Türkiye Rus jetini düşürdüğünde NATO’nun tam desteÄŸini bekledi ama böyle bir destek hiç gelmedi. Rusya krizinde bu desteÄŸin eksikliÄŸi ErdoÄŸan için temel bir noktaydı.”

Türkiye’de olduÄŸu gibi, Rusya’da da dünyanın, özellikle de Batı’nın Putin-ErdoÄŸan görüşmesini nasıl gördüğü takip ediliyor. Devlet ajansı RIA Novosti, New York Times, Washington Post, Financial Times, BBC gibi yayınların her birinin tepkilerini ayrı ayrı haberleÅŸtirirken, “Batı medyası görüşmeyi Batı’ya bir iÅŸaret olarak yorumladı” dedi. Washington Post’un ‘Türkiye NATO’dan uzaklaşıyor’ yorumu, Financial Times’ın ‘Putin-ErdoÄŸan görüşmesi Batı’yı endiÅŸelendiriyor’ haberi, Rus medyasının dikkatini çeken yorumlar arasındaydı. Kommersant, “Rus ayısıyla Anadolu kaplanının yakınlaÅŸması” baÅŸlıklı haberde New York Times, Wall Street Journal, Financial Times, the Guardian, the Independent’tan alıntılar yaparak Batılı medyada yakınlaÅŸmanın AB ve NATO için tehdit gibi algıladığını söylerken, Ä°ranlı Ä°timad gazetesinin “stratejik iÅŸbirliÄŸi” yorumunu bir tezat olarak ekledi.

Rusya’nın en büyük muhalif yayınlarından Novaya Gazeta’da yazan Aleksandr Çursin, Ermeni Soykırımını mecliste tanıyan Almanya’ya karşı soÄŸuk savaÅŸ ilen eden ve tüm Avrupa BirliÄŸi’ni karşısına alan ErdoÄŸan’ın müttefiklere ihtiyaç duyduÄŸunu söylüyor. Ä°ki senedir yaptırımlar altında yaÅŸayan ve siyasi elitleri uluslaratası kamuoyundan soyutlanan Rusya’nın bu role mükemmelen uyduÄŸunu yazan Çursin’e göre, her iki ülkedeki Batı karşıtı hissiyat onları birbirine yaklaÅŸtırıyor. Yine muhalif Slon sitesi de, Putin-ErdoÄŸan görüşmesini ‘küskünlerin ittifakı’ olarak tanımlıyor.

ErdoÄŸan’ın güleryüzlü fotoÄŸraflarının giderek daha çok görüldüğü Sputnik’in attığı “Batı’nın kabusu: Putin ve ErdoÄŸan yeniden dost” baÅŸlığının da iÅŸaret ettiÄŸi gibi, Rusya-Türkiye yakınlaÅŸmasının Batı’ya mesaj olduÄŸu her kesimden kabul gören bir analiz. Avrupa’nın bu yakınlaÅŸmadan korkup korkmadığı konusundaki kanı ise yorumcuların siyasi duruÅŸuna göre deÄŸiÅŸiyor.

Rusya’nın ‘sırtındaki hançer’

 

 

 

Söylemlerdeki deÄŸiÅŸiklik her iki ülkede de hissedilse de, uçağı düşürülen ve özür bekleyen tarafta tutum daha sert olduÄŸundan deÄŸiÅŸim de daha keskin görünüyor. Yaklaşık 8 ay boyunca hemen her gün Türkiye’yle ilgili olumsuz haberlerin yayınlandığı Rusya’da medyanın kamuoyunu etkileme hızı, siyasetin medyayı etkileme hızına göre daha düşük olacak. ÖrneÄŸin Türkiye’nin IŞİD’e destek olduÄŸu algısı Rusya kamuoyuna güçlü ÅŸekilde yerleÅŸmiÅŸ durumda.

Uçağın düşürüldüğü gün Rusya’da kullanılmaya baÅŸlayan ‘udar v spinu’ (sırta hançer) ifadesi de hemen unutulmayacak gibi.

Nitekim Putin-Erdoğan görüşmesi ardından esen dostluk rüzgarları sosyal medyada birçok espirili paylaşımın konusu oldu ve şu paylaşımlar yapıldı:

“Ne, Türkler artık faÅŸist deÄŸil mi?”, “Türkler bir iyi, bir kötü. Olan başı dönen zavallı Ruslara oluyor,” “Putin görüşme sırasında kibarlık ederek sırtından çıkardığı hançeri ErdoÄŸan’a iade etti.”

kaynak: aljazeera.com.tr