Halk 15 Temmuz hakkında ne düşünüyor?

Ufuk UlutaÅŸ - AkÅŸam

15 Temmuz’un şüphesiz en kritik aktörü 7’den 77’isine Türk halkıydı. Kendi iradesine sahip çıkmak üzere canını ortaya koyup sokakları dolduran halk, darbe giriÅŸiminin baÅŸarısızlığa uÄŸramasında hayati rol oynadı. Ardından ise demokrasi nöbetleriyle iradesine sahip çıkmaya devam ederken, dünya demokrasi tarihinde eÅŸsiz bir örnek teÅŸkil etti. Türk halkı ilk defa bir darbe giriÅŸimine karşı çıkarak, daha önceki darbelerdeki pasifliÄŸi sebebiyle içinde uhde kalmış nesillerin de içini rahatlatmış oldu. Demokrasi nöbetleri devam ederken ve FETÖ yabancı basın üzerinden tehditlerine devam ederken 15 Temmuz gecesinin daha iyi anlaşılmasına dair çalışmalar da yapılmaya baÅŸlandı.

SETA’dan Nebi MiÅŸ, Serdar Gülener, Ä°pek CoÅŸkun, Hazal Duran ve Erkut Ayvaz’ın yayınladığı “15 Temmuz Darbe GiriÅŸimi Toplumsal Algı AraÅŸtırması” meydanların nabzını tutan ilk çalışmalardan. 7 il ve 9 farklı meydanda 146 katılımcıyla yapılan derinlemesine mülakatlar sonucu ortaya çıkan rapor, 15 Temmuz ile Türk halkı arasındaki iliÅŸkiye dair önemli bulgular ihtiva ediyor. Ana bulgulara hep beraber bakalım:

Meydanların demografik özellikleri çok bariz olsa da darbenin giriÅŸim olarak kalmasını içine sindiremeyenler tarafından farklı lanse edilmeye çalışıyordu. Raporun da ortaya koyduÄŸu gibi meydanlarda sadece AK Partililer yok, çok sayıda ülkücü de meydanlarda. Meydanlardaki kadın-erkek oranı birbirine yakın; katılımcıların yarıdan fazlası üniversite mezunu. CumhurbaÅŸkanı’nın çaÄŸrısı, TRT’de darbe bildirisinin okunması ve camilerden salaların okunmaya baÅŸlanması insanların 15 Temmuz gecesi sokaÄŸa çıkmalarındaki ana motivasyonlar olarak beliriyor. CumhurbaÅŸkanının tüm tehlikelere raÄŸmen Atatürk Havalimanına inmesi halka güven aşılamış ve sokaÄŸa çıkmaları için halkı cesaretlendirmiÅŸ. Belki de en önemli vurgulardan birisi de farklı ideolojilere sahip insanların ortak noktasının “vatan sevgisi” olması. FETÖ’nün yabancı olduÄŸu bu kavram, darbe planları yaparken hesaba katamadıkları en önemli dinamikti.

Halk büyük çoÄŸunlukla darbenin faili olarak FETÖ’yü görüyor. Bu konuda kafa karışıklığı yok. Çünkü FETÖ herkesin hayatına bir ÅŸekilde olumsuz olarak deÄŸmiÅŸ. Birçok kiÅŸi için 17-25 Aralık göz açıcı rol oynamış ama FETÖ’nün bir hayati tehlike olduÄŸu fikri 15 Temmuz’la zirve noktaya ulaÅŸmış. FETÖ’nün yalnız hareket etmediÄŸini düşünenler de çok sayıda ve sıklıkla iÅŸaret edilen aktör ABD. ABD’nin Türk insanına darbenin arkasında olmadığına dair somut kanıtlar sunması gerekecek.

Halk darbenin sosyolojisi olmadığını, FETÖ’nün bu coÄŸrafyaya ait olmadığını düşünüyor. Darbe giriÅŸiminin baÅŸarısız olmasında medyanın ilkeli duruÅŸunun, bürokratik deÄŸiÅŸimin ve entelektüel sermayenin etkili olduÄŸunu deÄŸerlendiriyor. Ä°dam yaygın bir talep; halk adil bir mücadele ve hesaplaÅŸma sürecinin yürütülmesi noktasında hükümete destek veriyor. Yeniden yapılanma ve hukuk çerçevesinde tasfiye taleplerin başında geliyor. Raporu 15 Temmuzu halkın nasıl yorumladığını merak edenlere ÅŸiddetle tavsiye ediyorum.