Post-modern dönemde demode darbe planı

Beril DedeoÄŸlu - Star

Darbe girişiminin dış destek aldığına, hatta teşvik gördüğüne şüphe bulunmuyor. Ancak bu desteğin kimler tarafından verildiğinden her durumda emin olmak kolay değil.

Türkiye’deki darbecilerin, ki henüz tam olarak arkasını göremiyoruz, son derece geleneksel bir darbe giriÅŸiminde bulunduklarını belirtmek lazım. Halk sokaÄŸa inmeseydi, muhtemelen de epeyce baÅŸarı kaydedecekler, en azından resmi kurumsal taraftar sayıları artacaktı.

Uygulanan yöntem, Pakistan, Afganistan, Irak, Ä°ran, Suriye, Mısır gibi çok sayıda devlette uygulanan yöntem. Müslüman çoÄŸunluÄŸa sahip ülkelerde, öncelikle Ä°slami gelenekten gelen darbeciler seçiliyor. Ancak bu kiÅŸilerin genel olarak da etnik bir referansları oluyor. Anlaşılması açısından ifade edelim, bizler Türkiye’de kime “Beyaz Türk” diyorsak, diÄŸer ülkelerde de benzer kesimler muhatap alınıyor.

Hedefe konan iktidarın lideri, hemen öldürülmek yerine bir süre ya yargılama yöntemiyle ya basın yoluyla ya da yurt dışına çıkarılarak itibarsızlaştırılıyor; böylece yeni yönetimin meşrulaştırılmasına çalışılıyor.

Klasik yöntem, Türkiye’ye özgü deÄŸil

Hemen tüm örneklerde, yeni bir anayasa yapılıyor, göstermelik seçimlere gidiliyor, dini duyarlılıklar ile milliyetçi refleksler canlı tutuluyor; ama katiyen demokratik bir sistem kurulmuyor. Bu arada eski sistemin kadroları tasfiye ediliyor, onun yerine “ılımlı Ä°slam” denen ve ne anlama geldiÄŸi açık olmayan eÄŸilimdeki kiÅŸiler yerleÅŸtiriliyor.

Yeni kadrolar, ülkelerinin sadece iç değil, dış ilişkilerini de yeniden düzenliyorlar. Düzenleyemezlerse, onlara da darbe yapılıyor ve yeni bir ekip iş başı yapıyor.

Darbeciler, dış iliÅŸkilerinde öncelikle “güvenlik” konularına eÄŸiliyorlar. Ãœlkelerini yakın çevrelerindeki radikal eÄŸilimlerden, aşırı ideolojik rejimlerden gelecek tehditlerden koruma çabaları artıyor. Tabi bu ülkelerin kendi olanakları bu denli büyük bir “korunma”ya yetmeyeceÄŸinden mutlaka geliÅŸmiÅŸ ülkelerin geliÅŸmiÅŸ olanaklarından yararlanılıyor.

Bu arada, gelişmiş ülkelerin gelişmiş araçları sadece darbe yapanların hizmetine sunulmuyor. Ne hikmetse, muhtemelen darbeci kadroyu her daim teyakkuz halinde tutmak için, adı geçen tüm ülkelerde bir de teröre, şiddete başvuran, kiminde ayrılıkçı kiminde başkaldırıcı kesimler oluyor. Onlar da destekleniyor.

Bu model, çok sayıda ülkeye farklı tarih dönemlerinde uygulandı. Yakın tarihte Türkiye’de de epeyce zemin yoklandı. Anlaşılan ÅŸartların olgunlaÅŸtığına karar verilmiÅŸ.

Demode yöntem başka yerde tutabilir

Ä°ÅŸte en anlaşılmaz nokta burada. Åžartlar bir darbe için olgun deÄŸildi. Ãœstelik çağımız daha çok “post-modern” darbe dönemiydi. Söz konusu klasik ve demode darbe yönteminin Türkiye’de tutacağı kanaati nasıl oluÅŸtu acaba?

Tahminlerimiz, darbenin tutacağına inananların sadece Türkiye’de olduÄŸu yönünde. DiÄŸer ülkelerdeki istihbarat birimleri, yöneticiler ya da kendi “derin devletleri”, ya tutarsa ÅŸeklinde bir strateji izlemiÅŸ olmalılar. Darbenin baÅŸarılı olması yönünde çaba sarf eden kurum-kuruluÅŸ ya da kiÅŸiler muhtemelen bekle-gör diyenlerden daha etkili olmuÅŸ.

Ancak unutmayalım, Türkiye’de olanlar aynı zamanda bu ülkelerdeki “darbe destekleyicilerini” de deÅŸifre etti.

Belki de Türkiye’de olanlar, daha büyük bir projenin parçasıydı; esas büyük darbe daha büyük bir devlet için planlanıyordu. Nasıl Rusya en klasik ve demode yöntemle Ukrayna’yı bölüp Kırım’ı ilhak ettiyse, belki ona karşı bu yöntem tutardı. Putin’in aniden Türkiye’ye bu denli destek vermesinin nedeni ne acaba?