Erdoğan'a istihbarat neden geç verildi?

15 Temmuz gecesi Türk siyasi tarihinde eşi benzeri görülmemiş olaylar yaşandı. O gece yaşananlara dair pek çok yeni bilgi ortaya çıkarken pek çok soru da akılları kurcalamaya devam ediyor.

Öncelikli soru devletin istihbarat kurumlarının hazırlığı çok önceden yapıldığı anlaşılan bir darbe girişimi konusunda ne zaman ve ne şekilde bilgi sahibi olduğu.

Genelkurmay’ın bugünkü açıklamasında ÅŸu ifade yer aldı:

“15 Temmuz 2016 Cuma günü saat 16:00 sularında Milli Ä°stihbarat TeÅŸkilatı tarafından verilen bilgi, Genelkurmay Karargahında; Genelkurmay BaÅŸkanı Orgeneral Hulusi AKAR, Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Salih Zeki ÇOLAK ve Genel Kurmay II’nci BaÅŸkanı Orgeneral YaÅŸar GÃœLER’in katılımıyla deÄŸerlendirilmiÅŸtir.”

Cumhurbaşkanı neden dört saat sonra haberdar edildi?

CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan18 Temmuz tarihinde CNN International'a verdiÄŸi röportajda "O gün akÅŸam 20.00 gibi bir haber aldık, dediler ki 'böyle böyle Türkiye genelinde Ä°stanbul, Ankara gibi bazı geliÅŸmeler var, bir hareketlilik var" dedi. CumhurbaÅŸkanının bu sözleri , darbe giriÅŸimi yapılacağı istihbaratının alınmasından 4 saat sonra haberdar edildiÄŸini gösteriyor. Bu dört saat içinde CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan geliÅŸmelerden habersiz Marmaris’te tatiline devam ediyordu.

Darbe günü gelen istihbarat

Al Jazeera'nın edindiği bilgiler, darbe yapılacağı istihbaratının MİT tarafından ancak darbe günü elde edilebildiğini gösteriyor. Bundan hemen sonra da bu istihbaratın ne kadar sağlam olduğu araştırılmaya başlandı.

İstihbaratın geldiği saatlerde hem bunun teyidi hem de doğruysa gerekli tedbirlerin alınabilmesi için vakit vardı. Zira MİT'e gelen istihbarat darbenin gece yarısından sonra 03.00 'de başlayacağını gösteriyordu.

Ä°stihbaratın teyidi için Genelkurmay ile temas trafiÄŸi yürütüldü. Önce MÄ°T MüsteÅŸar Yardımcısı ardından MüsteÅŸarın kendisi Genelkurmay Karargahında Genelkurmay BaÅŸkanı, 2. BaÅŸkan ve Kara Kuvvetleri Komutanı ile durumu deÄŸerlendirdi. 

Saat 18.30'dan önce istihbaratın ciddi olduÄŸu artık net olarak anlaşıldı. Bu sebeple 18.30'da gerekli tedbirlerin alınması için Genelkurmay Karargahından ilgili birimlere emirler gönderilmeye baÅŸlandı. 

Genelkurmay Başkanlığı o tedbirlerin neler olduğunu salı günü yaptığı açıklama ile kamuoyuna da duyurdu:

1) Silahlı Kuvvetler Komuta Harekat Merkezi Amiri Tuğgeneral İlhan KIRTIL aranarak, Türk hava sahasında ikinci bir emre kadar hiçbir askeri hava aracının (uçak, helikopter vs.) havalanmaması, havada bulunanların derhal üslerine dönmesi,

(2) Kara Havacılık Komutanlığına gidilerek orada bulunan personel konuları ve hava araçlarının uçmaması dahil gereken her türlü tedbirin alınması,

(3) Etimesgut’taki Zırhlı Birlikler Okulu ve EÄŸitim Tümen Komutanlığına gidilerek tank ve zırhlı araçlar baÅŸta olmak üzere tüm araçların hareketlerinin durdurulması ve hiçbir ÅŸekilde dışarı çıkmamaları yönünde gereken tedbirlerin alınması emirlerini vermiÅŸtir. Gnkur.II’nci BaÅŸkanı tarafından da; Gnkur.BÅŸk.nın emriyle Hava Kuvvetleri Komutanlığı Harekat Merkezi aranmış ve Türk Hava Kuvvetlerine ait tüm hava araçlarının uçuÅŸlarının durdurulması talimatı verilmiÅŸtir.

(4)- Böylece, alınan bilgi doğrultusunda bu alçak ve sefil girişime karşı ilgili/sorumlu makamlara gerekli ikaz ve emirler anında ve en geniş şekliyle iletilmiştir.

Bu saatlerde Marmaris'te Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve İstanbul'da bulunan Başbakan Binali Yıldırım da darbe istihbaratından haberdar oldu. Cumhurbaşkanına ve Başbakana bu istihbaratın hangi kurumlar veya kimler tarafından verildiğine dair bir bilgi yok.

Aynı saatlerde başka bir şey daha oldu. Darbeciler, o gece darbe yapacakları bilgisinin hükümete ulaştığını öğrendiler. Darbe girişiminin bastırılmasından sonraki gelişmeler darbecilerin bu bilgiye ulaşmalarının esasen hiç de zor olmadığını bütün Türkiye'ye gösterdi. Zira başta Genelkurmay Başkanı olmak üzere pekçok komutanın (emir subayı gibi) en yakınındakiler aslında karşı tarafın yani darbecilerin yanındaydı.

Bunun üzerine darbeciler 03.00’e göre planladıkları darbe saatini erkene çekmek zorunda kaldılar. Bu darbe giriÅŸiminin püskürtülmesinde belki de en önemli etken oldu. Çünkü tanklar sokaklara çıktığında halk henüz ayaktaydı. Haberin duyulması üzerine sokaklara çıkıp darbecilere karşı direniÅŸe geçti.

Genelkurmay Başkanı Hava Kuvvetleri Komutanını neden haberdar etmedi?

Cevabı hâlâ belirsiz olan soru bu: Genelkurmay Başkanı Hulûsi Akar, Hava Kuvvvetleri Komutanına neden haber vermedi?
Darbenin önlenebilmesi için alınan tedbirlerin önemli bir kısmı da hava unsurlarının kontrol altına alınmasına yönelikti. Zira darbeci kadroların esasen Hava Kuvvetleri'ni konrol ettikleri, bu darbede Hava Kuvvetleri'nin rolünün önemli olabileceÄŸi biliniyordu. 

Buna rağmen Hava Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Abidin Ünal 'a hiç bir bilgi verilmediği anlaşılıyor. Orgeneral Ünal, bütün bunlar olup biterken İstanbul'da bir düğündeydi. Darbecilerin İstanbul'da bu düğüne saat 23.22 civarında baskın yapıp kendisini derdest etmesine kadar da olup bitenlerin ayrıntılarına vâkıf olamadı.

Buradaki soru ÅŸu; madem Genelkurmay darbe giriÅŸiminden saat 16.00 itibariyle haberdar edilmiÅŸti, o halde bu ihbar Hava Kuvvetleri Komutanına neden haber verilmedi? Komutan neden Ankara’ya çaÄŸrılmadı?

Genelkurmay Başkanı Hulûsi Akar, Orgeneral Ünal'ı neden Ankara'ya çağırmadığını veya ona neden bilgi vermediğine dair herhangi bir açıklama henüz yapmadı.

Kaynak: Al Jazeera