İstinaf mahkemeleri faaliyete geçiyor

Adalet Bakanı Bekir BozdaÄŸ’ın ‘milat’ olarak nitelendirdiÄŸi mahkemeler, 7 bölgede görev yapacak. Ä°stinaflar, ilk derece mahkemeleri ile Yargıtay-Danıştay arasında görev yapan ara-üst mahkemeler olacak. Ãœst sınırı 5 yılı geçmeyen dosyalar doÄŸrudan istinafa gidecek. Ä°stinafta ek delil sunmak mümkün olacak. Bu mahkemelere 1387 hâkim ve savcı atandı.

YASASI 12 YIL ÖNCE ÇIKTI İSTİNAF NE DEMEK?

Ä°stinaf, ‘Arapça’ kökenli bir sözcük. “Yeniden baÅŸlamak, sözün baÅŸlangıcı ve söz başı” anlamlarına geliyor. Yeni bir kanun yolu olarak ise istinaf, yerel mahkemenin verdiÄŸi hükmü, bir üst mahkemeye baÅŸvurup “feshini” isteme anlamı taşıyor. Ä°stinaflar, ilk derece mahkemeleri ile Yargıtay - Danıştay arasında görev yapan ara - üst mahkemeler olacaklar.

Ä°STÄ°NAF MAHKEMELERÄ° NE ZAMAN KURULDU?

Ä°stinaflara iliÅŸkin 5235 sayılı yasa 26 Eylül 2004’te çıkarıldı. Devreye girmeleri önce 1 Haziran 2005’e bırakıldı. Sonrasında 12 yıl boyunca ertelendi.

İSTİNAF MAHKEMELERİNİN GÖREV YAPACAĞI 7 YER NERESİ?

HSYK 15 yerde kurulması planlanan istinafların sayısını 7’ye indirdi. Ä°stanbul, Ankara,Ä°zmir, Antalya, Erzurum, Gaziantep ve Samsun’da mahkeme kuruldu.

İSTİNAF MAHKEMELERİNDE KAÇ HÂKİM - SAVCI GÖREV YAPACAK?

Adalet Bakanı Bekir BozdaÄŸ, istinafa atanan hâkim-savcı sayısını 1387 olarak açıkladı. Yargı paketinin yürürlüğe girmesiyle kadrosu iptal edilen Yargıtay-Danıştay üyeleri HSYK’ca istinafa atanabilecek ve hâkim-savcı ihtiyacı karşılanacak.

YARGITAY VE DANIÅžTAY’DAKÄ° DOSYA SAYISI KAÇ?

Yargıtay’ın haziran ayı itibariyle derdest (devam eden) dosya sayısı 1 milyon 260 bin 185, Danıştay’daki dosya sayısı ise 209 bin 803.

Ä°STÄ°NAFLAR DEVREYE GÄ°RÄ°NCE NE OLACAK?

Ceza davalarının yüzde 91’i, hukuk davalarının yüzde 89’u, idari davaların yüzde 80’i artık istinafta kesinleÅŸecek.

Ä°STÄ°NAFLAR HANGÄ° DAVALARA BAKACAK?

Ãœst sınırı 5 yılı geçmeyen dosyalar artık doÄŸrudan istinafa gidecek. ÖrneÄŸin 1-3 yıl hapsi öngören yaralama suçu temyize deÄŸil istinafa tabi olacak. “Adam öldürmeye teÅŸebbüs, yaralama” gibi birkaç suçtan örneÄŸin 10 yılla yargılanan biri toplam cezasının üst sınırı 4 yıl 11 ay 29 gün olursa, dosyası istinafta kalacak.

Ölümle sonuçlanması halinde “ağırlaÅŸtırılmış müebbetle” cezalandırılan “cinsel saldırı” suçlarının cezası indirimlerle 5 yılın altında kalırsa artık bu suç dosyaları Yargıtay yerine istinafa gidebilecek.

Ä°STÄ°NAF Ä°LE TEMYÄ°Z ARASINDAKÄ° FARK NE?

Yargıtay ve Danıştay artık hukuka uygun denetimi yapacak. Temyizde ek delil sunulup tartışılması her zaman mümkün değilken istinafta ilk derece mahkemesinde tartışılmayan bilgi-belgeleri tartışmak ve ek delil sunmak hep mümkün olacak.

Ä°STÄ°NAF BAÅžSAVCISININ Ä°TÄ°RAZ HAKKI VAR MI?

Temyiz kararına Yargıtay Cumhuriyet BaÅŸsavcısı, Yargıtay Genel Kurulu’na itiraz edebiliyor. Ancak, istinafta böyle bir baÅŸvuru yolu yok.

BOZMA DEĞİL, KALDIRMA KARARI İSTİNAFLAR HANGİ KARARLARI VEREBİLECEK?

İstinaflar maddi olayın tespitinde hata görürse, yerel mahkemenin verdiği hükümle bağlı olmaksızın davaya yeni baştan bakacak. Delil değerlendirip, keşif yapıp, tanık dinleyecekler. İstinafta iki yeni tip karar verilecek: İncelenen mahkeme kararı yanlış ve kanun yolu başvurusu haklı ise Yargıtay bozma verip yeniden yargılama için dosyayı mahkemesine gönderiyor.

Ä°stinaflar bozma deÄŸil kaldırma kararı verecek. Mahkemenin ilk kararını kaldırarak, ilk derece mahkemesi “yerine-gibi” karar verecekler. Ä°ncelenen karar doÄŸru ve kanun yolu baÅŸvurusu haksız ise Yargıtay onama veriyor. Ä°stinafta ise istinaf talebinin reddine denilecek.