Esed, Rusya için vazgeçilmez değil

Talat Enveroviç, Rusya Milli Güvenlik Akademisi Dış İlişkilerden sorumlu Başkan Yardımcısı. Enveroviç, bu görevinin yanı sıra sınır ihlali yapan Rus jetinin düşürülmesi sonrası bozulan ilişkilerin düzeltilmesi için başlatılan diplomasinin mimarlarından.
Ahıska Türkü Enveroviç, Türkçe'ye çok hakim ve Kremlin'e yakın olarak çalışıyor. Türkiye ile Rusya arasındaki sorunun çözümünde kritik görüşmeler gerçekleÅŸtiren ve iki ülke arasında mekik diplomasisi yürüten Enveroviç, ülkesine dönmeden Yeni Åžafak'ın sorularını cevapladı. Enveroviç'e göre Rusya, Suriye'deki pozisyonunu dengeleyecek ve PYD konusunda Türkiye'nin çıkarlarına uygun davranacak. Enveroviç, “Rusya'nın, Bayır Bucak Türkmenleriyle ne sorunu olabilir? Rusya askeri harekatları Esed'den aldığı harita ve koordinatlara göre yaptı. Bu Esed'in planıydı. Ama Esed Rusya için vazgeçilmez deÄŸil” ifadelerini kullandı.

Türkiye'ye son ziyaretinizin kritik bir zamanlaması var. Son gelişinizin özel bir nedeni var mı?
Aslında özellikle son 6 aydır Türkiye'ye hiç nedensiz gelmedim. Her gelişimizin özel bir nedeni var. Ancak bu kez Rusya'ya 6-7 aylık çalışmalarımızın meyvesini almış olarak ve Türk-Rus ortak zaferinin mutluluğu içinde dönüyorum. Hem Rus hem de Türk halkı adına mutluyum.

SICAK ÇATIŞMA PLANLANDI

İlişkilerin bozuk olduğu dönemde iki ülkenin kaybettikleri neler?
İlişkileri bozmak isteyenler Türkiye ve Rusya arasındaki krizin yıllarca sürmesi ve mümkünse Suriye ve Güney Kafkasya'da çatışmaların çıkması için çok büyük çaba harcadılar. Ancak iki ülkenin de soğukkanlı davranması ve iki devlet başkanının hem cesur hem olgun davranması bunun önüne geçti. Ülkeler arasında 7-8 ay uzun bir zaman değildir. Kısa zamanda bu zehrin varlığı anlaşıldı ve bünyeden atıldı. Hem turizm hem gıda sektöründe iki ülkenin de ekonomik zararları var. İki tarafta ekonomik zararları çok kısa zamanda telafi edecek. Manevi kayıpların daha da derinleşmeden bu çözümün gelmesi güzel oldu. Şehirlerin hatta küçük ülkelerin nüfusu kadar Türk-Rus ortak nüfusu var. Ortak ailelerimiz var. Bunlar zarar görmeden herkes sabretti ve hayatın olağan akışına aykırı olan bu düşmanlığın bitmesini bekledi. Sonuç itibariyle Sayın Putin'in yasakları kaldırın talimatı üzerine iki gün içinde Rusya'nın uyguladığı yasaklar kalkacaktır ve iki ülke arasındaki turizm tekrar gelişmeye başlayacaktır.

Ä°KÄ° ÃœLKENÄ°N BÄ°RBÄ°RÄ°NE Ä°HTÄ°YACI VAR

Sorunun çözülmesi için nasıl bir yol haritası uygulandı?
İki ülkenin de birbirine ihtiyacı var. Bu son süreçte daha iyi görüldü. Bu dönemde her iki devlet başkanına da gerekli mesajlar ve iyi niyetler gerekli kişiler tarafından iletildi. İki ismin de anlayışı ve çabuk karar verme kabiliyetleri muazzam bir neticeye götürdü. Bu sorun batılı ülker arasında olsaydı bu kadar kolay çözülmezdi.

Rusya'nın Suriye'deki pozisyonunda bir değişiklik olacak mı?
Düğümün koptuğu yer Suriye ve uzlaşmaya buradan başlanması gerekiyor. Her iki ülke de diğerinin çıkarını gözeterek bir karar alacaktır.
 

Ama çok muğlak konuşuyorsunuz. Anlaşma nasıl sağlanacak Suriye ile ilgili?
Rusya zaten Esed'i kendisi için vazgeçilmez görmüyor. Türkiye de Suriye Türkmenleri ve muhalif unsurlar dışında çok katı bir tutum peşinde değil. Dolayısıyla bu anlaşma olur.

RUSYA BOMBARDIMANI DENGELEYECEK

Rusya hiçbir IŞİD varlığının olmadığı bölgelere de çok ağır bombardımanlar yapıyor, bu durum dengelenecek mi yani?
Kesinlikle dengelenecektir. Türkmenlerin ve diğer muhaliflerin bombalanmasında Rusya'nın özel bir planı olmadığını düşünüyorum. Bu Esed'in kendi planı. Koordinatlar ve haritalar Esed'e ait. Rusya da yardım çağrısı yapan stratejik ortağına güvendi. Rusya'nın Bayır Bucak Türkmenleriyle ilgili ne sorunu olabilir?

Sonuçta Rusya büyük bir devlet. Esed'in bu oyununa gelmesi biraz garip değil mi?
Sürekli bu oyuna düştü diyemeyiz. Ama sonuçta stratejik ortağına yardım etti.

Bombalanan Türk-Rus ilişkisi

Bundan sonraki yol haritası nasıl olacak?
İlk olarak ekonomik meselelerin halledilmesine yönelik planlar var. Ancak İstanbul Atatürk Havalimanı'na yapılan terör saldırısını gerçekleştiren isimlerin eski Sovyetler vatandaşları olması, saldırının mektup iletilmesinden hemen sonraya, telefon görüşmesinden ise hemen önceye denk gelmesi çok düşündürücü. Bombalanan Rus-Türk ilişkisiydi. Saldırının hemen ardından iki ülkenin birbirine ihtiyacının sadece ekonomik planda değil siyasi düzlemde de olduğu anlaşıldı. 10 binden fazla eski Sovyet vatandaşı IŞİD saflarında aktif savaşıyor. Bunların önemli bir kısmı ülkelerine geri dönecek. Terör saldırılarının Rusya'da olmamasının hiçbir garantisi yok. İlk hedef sadece 100 milyar dolara yürümek değil aynı zamanda terörü bitirmek olacaktır.

İki lider arasındaki telefon görüşmesinde neler konuşuldu?
Konuşmanın başında Sayın Putin terör saldırısı nedeniyle Türk halkına başsağlığı ve geçmiş olsun dileklerinde bulundu. Ardından iki ülkenin birbirine ihtiyacı vurgulandı.

PYD konusunda gerekeni yaparız

Rusya'nın, PYD konusunda pozisyonu ne olacak?

Bu da çok hassas bir soru ve cevabı zor ama kesinlikle cevaplayacağım. Rusya'nın PYD'ye olumlu cevapları dikkat ederseniz Türkiye ilişkilerinin bozulduğu günlere denk geliyor. Ortada bir PYD aşkı yok. Bir bakıma Türkiye'ye dargınlığını belirtmek için yapılmış bir hareket olarak görüyorum. Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler eski sıcak günlerine döndüğünde Rusya bu konuda üzerine düşeni yapacaktır. Rusya Türkiye'yi PYD'ye değişmez. PYD konusunda Türkiye'nin çıkarlarını önceleyecek.