Normalleşme süreçleri ve terör

Beril DedeoÄŸlu - Star

Türkiye’nin Ä°srail ve Rusya ile iliÅŸkilerini normalleÅŸtirmesi, bundan sonra atacağı diÄŸer normalleÅŸme adımlarının baÅŸlangıcını oluÅŸturuyor. Dolayısıyla Atatürk Havalimanı’na yapılan saldırı sadece Türkiye’nin Ä°srail ve Rusya ile uzlaÅŸmasına yönelik bir karşı çıkış deÄŸil; aynı zamanda bundan sonra yapılacakların da rotasını belirleme amacı taşıyor.

Rusya ve Ä°srail ile buzların erimesi önemli, ancak bunların eÅŸ zamanlı olması daha önemli. Türkiye sadece Ä°srail ile iliÅŸkilerini geliÅŸtirip baÅŸta enerji, güvenlik ve terörle mücadele konularında anlaÅŸmaya varsaydı, muhtemelen Rusya bunu kendisine yönelik bir karşı hamle olarak görecekti. Obama’nın Ä°srail politikası bu ülkeyi Filistin konusunda oldukça baskı altında bırakmış, Ä°srail de Rusya ile yakınlaÅŸma yolunu denemiÅŸti. Bugün Ä°srail’in Türkiye ile yeniden iÅŸbirliÄŸine gidiyor olmasının Rusya tarafından bu ülkenin kendisinden uzaklaÅŸtırılması olarak görülmesi mümkündü.

Öte yandan sadece Rusya ile iliÅŸkilerini düzeltseydi, bu sefer de Türkiye’nin “Batı”dan uzaklaÅŸması yönünde bir hava esecek, bu da zaten pek de iyi gitmeyen Türkiye-ABD iliÅŸkileri baÅŸta olmak üzere bir dizi ülkeyle iliÅŸkilerini daha da sorunlu hale getirecekti.

NormalleÅŸme süreçlerinin eÅŸ zamanlı baÅŸlaması, sadece Türkiye’nin DoÄŸu-Batı dengesinde deÄŸil çok daha geniÅŸ bir coÄŸrafyada rahatlama saÄŸlayacak nitelikte.

Terörle mücadelede işbirliği

Söz konusu uzlaÅŸmanın ilk sonuçlarının terörle mücadele konusunda artan iÅŸbirliÄŸinde görüleceÄŸi söylenebilir. Havalimanı saldırısını gerçekleÅŸtiren teröristlerin Kırgız, Çeçen, Özbek ve Dağıstanlı oldukları düşünülürse, DAEÅž’in sadece OrtadoÄŸu ve Afrika’da deÄŸil Rusya coÄŸrafyasında da ne denli etkili olduÄŸu anlaşılabilir.

Avrupa’dan Çin’e kadar yayılmış bu yapıyla mücadelenin daha fazla katılımcıya ihtiyacı bulunuyor ve muhtemelen de öyle olacak. DAEÅž’le daha etkili mücadelenin alandaki karşılığı ise, Suriye olacak gibi.

Türkiye’nin bugüne kadar Suriye’de daha fazla güç kullanmasının önünde iki büyük engel vardı. Bunlardan biri Rusya idi, zira Rusya’ya raÄŸmen bölgede herhangi bir operasyon yapma imkanı bulunmuyordu. Ä°kincisi ise ABD idi; zira ABD Türkiye’nin DAEÅž’le mücadeleyi YPG ile mücadele bahanesi olarak kullanacağını düşünüyordu.

ABD, YPG’yi Rusya’ya kaptırmamak için DAEÅž karşısında desteklerken neden aynı örgütün Türkiye’yi tamamen oyun dışına itme amacındaki PKK terörünü desteklediÄŸi sorusuna yanıt vermiyordu.

Anlaşılan ABD de politika değiştirdi.

İçte ve dışta yeni dönem

Rusya ve Ä°srail ile eÅŸ zamanlı uzlaşı, ABD-Rusya ve Ä°ran-Ä°srail dengelerinin yeniden ve Türkiye üzerinden dengelenmesi anlamına geliyor. Bu da en azından kısa vadede Suriye’nin toprak bütünlüğünün bozulması senaryolarının ertelenmesi demek.

Türkiye’yi rahatlatacak bu geliÅŸmenin PKK ve PYD’yi rahatsız edeceÄŸine şüphe bulunmuyor. Ãœstelik söz konusu senaryonun teminat altına alınabilmesi için, bir dengeye daha ihtiyaç olacağı hatırlatılmalı, ki o da Türkiye-Mısır normalleÅŸmesi ile Türkiye-BaÄŸdat iliÅŸkilerinin geliÅŸtirilmesi.

Bunlar olduÄŸunda varılacak aÅŸama ise bölgede vekalet savaşı sürdürmek yerine, doÄŸrudan “devlet”lerle iÅŸbirliÄŸi yapılacak olması gibi gözüküyor. Ama hatırlatalım, bu devletler yeni kurulacak olanlar deÄŸil; var olanlar.

Buradaki tek koÅŸul ise muhatap alınan dengeleyici devletlerin güvenilir olması. Türkiye’nin güvenilirlik testi ise demokrasinin kalitesinden geçiyor. Demek ki dış iliÅŸkilerdeki normalleÅŸme, içerideki normalleÅŸme sürecini de zorunlu kılıyor; zira biri diÄŸerinin teminatı haline gelmiÅŸ durumda.