Gazze su bekliyor

1 milyon 800 bin kiÅŸinin yaÅŸadığı Gazze'nin en büyük sorunlarından biri temiz suya ulaşım. Avrupa BirliÄŸi’nin yaptırdığı araÅŸtırmaya göre, Gazze ÅŸebeke suyunun yüzde 95’i insan kullanımına uygun deÄŸil. BM raporuna göre, 2020'de içme suyu kalmayacak.

Gazze’de herhangi bir akarsu, dere gibi su kaynağı yok. Su ihtiyacı yeraltı rezevlerinden saÄŸlanıyor. Ancak bu yeraltı su kaynaklarının yüzde 90’ından fazlası da Akdeniz’den gelen tuzlu su ve çeÅŸitli atık sularla kirlenmiÅŸ durumda. 2007'den beri abluka altında olan Gazze’de birkaç küçük ve eski arıtma tesisi var. Ancak bunlar yetersiz kalıyor. Ambargo nedeniyle tamir ve bakım çalışmaları da yapılamadığı için kapasitesinin çok altında çalışıyorlar. Neredeyse yok gibi. Dünya SaÄŸlık Örgütü’nün belirlediÄŸi minimum günlük su kullanım miktarı kiÅŸi başı 100 litre, Gazze Åžeridi’nde ise bu miktar 89,5 litre. 

“Suyumuz sos gibi tuzlu”

Türkiye ile İsrail arasındaki mutabakatın ardından Gazze'deyiz. Gazzeliler evlerinde çeşmelerden akan suyun tuzlu ve hijyenik olmamasından şikayet ediyor. Ali Muhammet de onlardan biri. Evlerindeki suyun duş almak için bile uygun olmadığını söylüyor:

“Suyumuz sos gibi tuzlu. Abdest için bile uygun deÄŸil. Yıkanmaya uygun deÄŸil, bulaşığa uygun deÄŸil...”

Ä°srail’in Gazze’ye yıllardır verdiÄŸi su miktarı da ihtiyacın altında. Ä°srail saldırıları ve abluka yüzünden temiz su tesisatı çürüyor. Halkın tek çaresi tankerlerle su almak. Denetimsiz tesislerde arıtılan suyun 1 metreküpü yaklaşık 30 TL.

Evinin su deposunu boş bırakmamaya çalışan Mahir Ebu Şaban çeşmeden akan suyun kalitesinin her geçen gün kötüye gittiğini söylüyor:

“Bu evde ilk oturmaya baÅŸladığımızda su iyiydi ve çeÅŸmeden su içerdik. Biraz tuzlanınca filtre taktık. Suyu süzüp içebiliyorduk. Åžimdi o kadar tuzlu ki deniz suyu bile bizimkinden iyi.”

 

 

 

“Kanalizasyon temiz suya karışıyor”

Gazzelilerin tek sorunu sularının tuzlu olması deÄŸil. Kanalizasyon temiz su ÅŸebekesine karıştığı gibi, yeraltı sularını da tehdit ediyor. Kanalizasyon, yeraltı sularını kirletiyor. Bu ÅŸekilde eko sistem de geri dönüşü olmayan zararlarla karşı karşıya kalıyor. 

Bir baÅŸka sorun yeraltı su seviyesinin azalması. Filistin Su Ä°ÅŸleri Müdürü Yaser al-Shanti de geçtiÄŸimiz Mart ayında basına yaptığı açıklamada Gazze’nin yeraltı suyu seviyesinin daha önce hiç görülmemiÅŸ ÅŸekilde azaldığını, deniz seviyesinin 15 metre altına düştüğünü, bu durumun Gazze’nin su krizini kızıştıracağını söylemiÅŸti. 

İsrail tarafındaki sınıra yakın tarlalarda da, Gazzelilerin tek kaynağı olan yeraltı suyu yoğun bir şekilde kullanılıyor.

Sebze ekimi yapılamıyor

Sudaki yüksek nitrat ve tuz nedeniyle sebze ekimi yapılamaz hâle geldi. Bu yüzden çiftçiler bostanlarını bozup, Gazze suyuna daha dayanıklı olan meyve ağaçları dikiyor.

Gazzeli çiftçi Cemil Masri, tarlasını kuyu suyuyla sulayanlardan. Ancak, o da kuyu suyunun yeterli derecede temiz olmadığını söylüyor:

“Su pompam yaklaşık 40 metreye iniyor. Atık sular 40 metreye kadar ulaÅŸtı. Bu artezyen kuyulardan çıkan suyun büyük bir bölümü topraktan süzülen atık sular ve biraz da yeraltı sularından oluÅŸuyor.

Türkiye temiz su için yardım edecek

Türkiye ile Ä°srail arasında, iliÅŸkilerin normalleÅŸmesi için imzalanan mutabakatın önemli baÅŸlıklarından biri de Gazze'nin su sorununun çözülmesi. 

CumhurbaÅŸkanı Tayyip ErdoÄŸan çarÅŸamba günü cumhurbaÅŸkanlığı personeline verdiÄŸi iftarda, bu konuda varılan mutabakatı anlatırken, "Dedik ki; bir, denizden arıtma, iki, sondaj. Her ikisine de 'evet' dendi ama bu arada 'Biz Ä°srail'den de su verebiliriz' dediler. Bu konuda yine ÅŸu an itibarıyla detaylarına girmeyeyim, oradan da su vermek suretiyle bu 3 çeÅŸitlendirme olmuÅŸ olacak" ifalerini kullandı. 

Türkiye'nin yapacağı arıtma tesisi, Gazzeli çiftçi Cemil Masri'yi de memnun etmiÅŸ: 

"Gazze’de su arıtma tesisi yapılması çok güzel olur. Proje, vatandaÅŸlara içme suyu saÄŸlamaya yönelik olsa da, en azından insanlar yeraltı sularına yüklenmez, bu da hem halkı, hem çiftçileri rahatlatır.”