Saldırının şifreleri

“IŞİD’in ilân ettiÄŸi hilâfetin kurulmasının yıldönümünde, nefes borusunu daralttığını düşündüğü Türkiye’de, Türkiye’ye karşı bir eylem bu. Ama aynı zamanda -tırnak içinde- hilâfetin bütün düşmanlarına karşı, yani uluslararası trafiÄŸin yoÄŸun olduÄŸu Ä°stanbul Atatürk Havalimanı’nda.”

IŞİD ile ilgili yaptığı çalışmalarla tanınan Serhat Erkmen’in dün gerçekleÅŸen ve 42 kiÅŸinin ölümüne neden olan saldırının zamanı ve yeri ve hakkındaki tespiti böyle.

IŞİD, Irak ve Suriye’de faaliyet gösteriyor, ancak Yemen’den Filipinlere kadar geniÅŸ bir coÄŸrafyada baÅŸka örgütlerle iÅŸbirliÄŸi yapıyor. Özellikle kuruluÅŸ aÅŸamasında Suriye ve Ä°ran istihbaratıyla en azından taktik iÅŸbirliÄŸi yaptığından şüphelenilen örgüt, Musul’u ele geçirdikten sonra 29 Haziran 2014’te ‘hilâfet’ ilân etmiÅŸ ve yandaÅŸlarına da kontrolü altında tuttuÄŸu bölgelere göç etmeleri çaÄŸrısı yapmıştı.

Güç gösterisi

Atatürk Havalimanı’na yapılan saldırı tam da ‘hilâfetin’ ilânının ikinci yıldönümünde gerçekleÅŸti.

Bu saldırının anatomisini konuÅŸtuÄŸumuz Ahi Evran Ãœniversitesi Uluslararası Ä°liÅŸkiler Bölümü’nden ve 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü OrtadoÄŸu ve Afrika Masası BaÅŸkanı Serhat Erkmen, saldırının hem dünyayı, hem de Türkiye’yi hedefleyen büyük bir güç gösterisi olduÄŸunu düşünüyor.  

İngiltere kadar büyük bir alanı kontrol edebilecek kadar genişleyen örgüt, son zamanlarda ABD öncülüğündeki IŞİD karşıtı koalisyon tarafından geriletilmeye başladı ve toprak kaybetti.

“IŞİD, Türkiye’de ve Suriye’de sıkıştı”

Erkmen, Suriye sahasında sıkışan IŞİD’in, bu sıkışmanın nedenlerinden birinin de Türkiye olduÄŸunu düşünüyor. IŞİD için Türkiye zaten küresel cihad sahası içinde. Türkiye’ye karşı gittikçe karmaşıklaÅŸan eylemler yapıyor. Bunun da bir kaç nedeni var:

“Birincisi, Türkiye IŞİD’in nefes borusunu kapatıyor. Ä°ncirlik Ãœssü’nün kullandırılması, sınır geçiÅŸlerinin sıkı denetim altına alınmaya baÅŸlanmış olması, Türkiye’de son zamanlarda IŞİD’e yönelik güvenlik operasyonlarının yoÄŸunluk kazanması IŞİD’in zora girmesine neden oldu.”

Erkmen’e göre, bu nedenlerle IŞİD Türkiye’de eylem yapıyor ama aynı nedenle bir yandan da IŞİD’in Türkiye’de eylem yapmasının zeminini hazırlıyor:

“Üç grup IŞİD’li var Türkiye’de. Birincisi, IŞİD’e katılmış Türkler ki sayıları azımsanacak ölçüde deÄŸil. IŞİD’e katılmak için ailecek giden insanlar olduÄŸunu, sayılarının birkaç bini bulduÄŸunu söyleyebiliriz. Ä°kincisi, IŞİD’in mültecilerin arasına sızdırdığı kiÅŸiler ve üçüncü olarak da, Avrupa’ya ya da Suriye’ye geçememiÅŸ, Türkiye’de sıkışmış yabancı eylemciler.”

“IŞİD’in Türkiye’de yabancı eylemci gücü artıyor”

Erkmen, IŞİD’in Türkiye’deki varlığında ve eylemlerinde gittikçe yabancı sayısının arttığına da iÅŸaret ediyor:

“Açık kaynaklardan toplayabildiÄŸim kadarıyla Mayıs ayında Gaziantep Emniyet Müdürlüğü’ne düzenlenen saldırıdan sonra Türkiye’de sınır geçiÅŸi yapmaya çalışanlar hariç, 208 IŞİD elemanı yakalandı. Bunların 41’i yabancıydı.

Haziran’da yapılan operasyonlarda 61 kiÅŸi yakalandı. Bunların 46’sı yabancıydı.

Son haftalarda Ä°stanbul’da emniyet güçlerinin sansasyonel eylem hazırlığı içinde olduÄŸunu söylediÄŸi hücrelere yönelik yapılan operasyonlarda 27 kiÅŸi yakalandı bunların 23’ü yabancıydı.

IŞİD’in daha önce yaptığı eylemlerde ağırlıklı olarak Türkler vardı ama özellikle Gaziantep’teki Emniyet Müdürlüğü saldırısından sonra, emniyet kuvvetlerinin verilerine göre, engellenen eylemleri düzenleme hazırlığı içinde olanların önemli bir kısmının da yabancı olduÄŸunu görüyoruz.”

Erkmen’e göre, coÄŸrafi yakınlık da IŞİD’in Türkiye’de eylem yapmasını kolaylaÅŸtıran bir unsur.

IŞİD de eylem biçimi de deÄŸiÅŸiyor”

“IŞİD, sahada sıkıştığı için hem taraftarlarına, hem de dünyaya, ‘yok olmadım, buradayım’ mesajı vermek istiyor, aynı zamanda örgüt dönüşüm de geçiriyor ve bu dönüşüme uygun eylem biçimleri geliÅŸtiriyor” diyen Erkmen bu dönüşümü de şöyle özetledi:

“IŞİD sözcüsü Adnani, ‘Hicret edemiyorsanız, bulunduÄŸunuz yerde eylem yapın’ demiÅŸti. Bu yalnız kurt eylemleri için bir çaÄŸrıydı ve havaalanı saldırısı tabii ki yalnız kurt eylemi deÄŸil, merkezden iyi plânlanmış, üstelik daha kolay hedefler varken ve daha çok ölüme yol açabilecek hedefler varken, bir meydan okuma biçiminde hava alanında gerçekleÅŸti. Çünkü zayıflıyor ve zayıfladığını inkar edici eylemler yapıyor.

Adnani aynı konuÅŸmada, ‘Topraklardan geri çekilebiliriz, koruyamayabiliriz ama bu varlığımızın ortadan kalkacağı anlamına da gelmez’ demiÅŸti. Artık tırnak içinde daha gösteriÅŸli, dikkat çekici eylem yapıyorlar. Her türlü eylemi yapabildiÄŸini de göstermek istiyor.”

Erkmen, IŞİD’in eylem biçiminde de deÄŸiÅŸiklikler olduÄŸunu da iÅŸaret etti:

“ÖrneÄŸin, eskiden yalnızca intihar saldırganı kullanırken artık intihar savaşçısı da kullanmaya baÅŸladı. Ä°ntihar savaşçısı, üstündeki bombayı patlatmadan önce çatışmaya da giren saldırgan demek. Bunlar, intihar saldırganlarından daha fazla askeri eÄŸitim almış, örgüt açısından daha kıymetli saldırganlar. Gaziantep Emniyet Müdürlüğü’ne saldırıda  saldırganlar önce çatışmış, sonra bombalı araç eylemi yapmıştı. Yani, saldırıların biçimi de karmaşıklaşıyor ve hiç birisi bir öncekine benzemediÄŸi için emniyet güçlerini ÅŸaşırtmayı hedefliyor.”

Erkmen’e göre, IŞİD’in eylemlerinin hedefi de artık deÄŸiÅŸmeye baÅŸladı:

“2015’in baÅŸlarına kadar, Suriye sahasında savaÅŸtığı Kürtlerin uzantısı olarak gördüğü gruplara, ateist olarak algıladığı solculara, yabancılara yönelik saldırılar düzenlemiÅŸti.  Ancak Ekim 2015’ten beri hedefleri de farklılaÅŸmaya baÅŸladı. Güvenlik güçlerini de hedef aldı. Suriyeli gazetecilere yönelik suikast eylemleri de düzenlendi.  Kilis ve Gaziantep’e de füze saldırıları yaptı.”

“IŞİD kaostan besleniyor”

Erkmen’e göre, IŞİD bu deÄŸiÅŸen eylem yapısıyla hem Türkiye’e zarar veriyor, hem de kaostan beslendiÄŸi için bu tip eylemleri yapıyor:

“IŞİD’in taktiklerinden biri de hedefe koyduÄŸu ülkelerde iç karışıklık yaratarak bundan faydalanmak. İç toplumsal fay hatlarını zorlamak. Daha önceki eylemlerinde de bunu görmüştük. O eylemler de toplumsal kutuplaÅŸmayı besleyecek unsurlar vardı, Kürt mitinglerinin hedef alınması gibi. Bu eylemde de diÄŸer eylemlerde olduÄŸu gibi, hemen bütün suçu hükümete atanlar ve hükümetin hiçbir sorumluluÄŸunun olmadığını söyleyerek bu eylemi üst akla baÄŸlayanlar diye ikiye bölündü toplum. Bu IŞİD’in iÅŸine gelen bir durum. Tabii bir de eylemler hep propagandaya hem de yeni elaman bulmaya da katkı saÄŸlıyor.”

Erkmen’e göre, IŞİD, Türkiye’ye zarar vermek için eylemler yapıyor ama Türkiye’nin turizm hedeflerine saldırmasının arkasında bu alanlarda yabancılar olması da var.

IŞİD daha önce de Ä°stanbul’da Sultanahmet’e daha çok Alman turistlerin öldüğü, Taksim’de de Ä°sraillilerin hedefte olduÄŸu iki eylem düzenlemiÅŸti.

Yabancı parmağı

IŞİD içinde yabancı istihbarat örgütlerinin etkisini sorduÄŸumuz Erkmen’e göre, bu kadar kısa sürede, bu kadar deÄŸiÅŸik ülkelerden gelenlerin oluÅŸturduÄŸu IŞİD içine sızma olmaması imkânsız ama önemli olan bu sızmanın IŞİD’in karar elma mekanizmalarında ne kadar olduÄŸu:

“Bu sızmanın örgütün stratejik planlamasını yönlendirme, etkileme, belli eylemleri yaptırma kapasitesi ne ölçekte bunu bilmiyorum. Yerelde bazı eylemeleri yönlendirecek sızmalar vardır elbette ama IŞİD’in karar alma mekanizması Åžura Konseyi’ne sızma düzeyine ulaÅŸmış mıdır, emin deÄŸilim.”

Kaynak: Al Jazeera