Beril DedeoÄŸlu - Star
Türkiye, bir yandan Hamas ile FKÖ, öte yandan Filistin ile Ä°srail arasındaki sorunlarda normalleÅŸme yaratacak bir arabulucu düzeyine gelmiÅŸ, bu da Ä°srail ile Türkiye arasındaki yakın iÅŸbirliÄŸi sayesinde olmuÅŸtu. Söz konusu dönemdeki en temel koÅŸul, Ä°srail’in Gazze ile ilgili tutumunda askeri araçları arkaya saklaması ve ambargoların da gevÅŸetilmesiydi.
Ancak sanki bu konularda uzlaÅŸma olmamış gibi, Ä°srail 2008’de Gazze’ye yönelik Dökme KurÅŸun Harekatı baÅŸlatmış, Hamas tarafından atılan füzelere karşılık olarak savaÅŸ ilan etmiÅŸti. Bu geliÅŸmenin hemen ardından 2009 Ocak ayında yapılan Davos zirvesinde iki ülkenin siyasi liderleri arasında “one minute” olarak tarihe geçen kriz yaÅŸanmıştı. Gazze’deki savaÅŸ süreci ise 2012 ve 2014’de de devam etmiÅŸ, bir de bu sırada 2010 yılında Mavi Marmara krizi yaÅŸanmıştı.
Söz konusu geliÅŸmeler, Türkiye ile uzlaÅŸmaya varan Ä°srail’in bu uzlaşıyı hayata geçiremeyecek düzeyde iÅŸlere kalkışması, dolayısıyla bir anlamda Türkiye’ye dürüst davranmadığı sonucunu çıkarmıştı.
Bu durum esasen Obama ABD’sinin de baskı yapacak kadar desteklediÄŸi Filistin-Ä°srail normalleÅŸme sürecine Ä°srail’in karşı çıkması anlamına gelmiÅŸti. Ä°srail, ABD’nin “can düşmanı” olarak gördükleri Ä°ran’ı sisteme çekmek için kendilerini feda ettiÄŸini savunuyordu.
Ä°srail’in tercihi
O dönemde Ä°srail çok haksız deÄŸildi; ABD bir eliyle Ä°srail’i bastırıp diÄŸer eliyle Ä°ran’ı yukarı çıkarmaya çalışıyordu. Ancak Ä°srail’in anlamak istemediÄŸi konular da vardı. O da ABD’nin Gazze’deki Ä°ran etkisinin Türkiye tarafından ikame edilmesini saÄŸlamaktı. Ä°srail, Gazze’yi destekleyen Ä°ran olduÄŸu sürece Filistin normalleÅŸmesi için çaba göstermek durumunda kalmayacaktı; Ä°ran Ä°srail’in sertlik politikalarının meÅŸruiyetini saÄŸlıyordu.
Gazze’ye Türkiye sahip çıktığında ise iki seçeneÄŸi kaldı; ya Türkiye arabuluculuÄŸunu kabul edecek ya da Türkiye’yi de tıpkı Ä°ran gibi “öteki” haline getirecekti. Ä°srail ikinci yolu seçti.
Kabul edelim, Ä°srail ile Türkiye iliÅŸkilerinin bozulması en fazla Rusya’nın ve bazı Avrupa devletlerinin iÅŸine yaradı. Ä°srail, Rusya ve Yunanistan ile Kıbrıs Rum kesimi çizgisini yeni ittifak hattı olarak ilan etti; bu ABD’nin Akdeniz stratejisi açısından oldukça tedirgin ediciydi. Hatta Ä°srail’in verdiÄŸi tarihi karar, Rusya’nın Suriye’ye bu denli rahat yerleÅŸmesinde de büyük rol oynadı.
Ä°srail’in yeni tercihi
Bugün ise hem bölgesel hem de küresel koÅŸullar fazlasıyla deÄŸiÅŸti. Suriye’de bir önceki dönemden farklı olarak yeni oyuncular ortaya çıktı; DAEÅž ve YPG gibi örgütler sistem belirleyici haline geldi, Mısır yönetimi bir kaç kez el deÄŸiÅŸtirip sonunda “Batı” yanlısı ekibin elinde kaldı. Rusya Suriye’yi, ABD Irak’ı tutarken Avrupa ülkeleri ile Türkiye, farklı yöntemlerle oyun dışına çekildi.
Bu arada Ä°srail’in de kendi küçük alanına sıkıştığını söylemek gerekiyor. Ancak hem Rusya’nın etki alanının sınırlandırılması hem Suriye’nin geleceÄŸinin yeniden belirlenmesinde Ä°ran dışı oyuncuların yeniden sisteme dahil edilmesi ihtiyacı ortaya çıktı. Bu çerçevede Suudi Arabistan’ın etkin hale getirilme çabaları DAEÅž’i güçlendirdi ve sonunda Körfez ülkeleri destekli Türkiye-Ä°srail hattının yeniden güçlenmesi ihtiyacı aciliyet kazandı.
Ä°ki devlet arasındaki normalleÅŸme yolunun Gazze’den geçtiÄŸi açıktı; bugün bu oluyor. Söz konusu sürecin Türkiye’nin hem terörle mücadelesine, hem Akdeniz güvenliÄŸine he de ekonomisine yarar getireceÄŸine şüphe yok. Ama aynı zamanda bu süreç Filistin ve Ä°srail’in varlık sorunları için de gerekli ve umalım ki bunu Ä°srail de unutmaz.
Henüz yorum yapılmamış.