'Paranın peşinde değiliz'

Ä°srail’in 2010 yılında Gazze’ye insani yardım götüren Mavi Marmara gemisine saldırarak öldürdüğü kiÅŸilerin yakınlarından bazılarıyla görüştük. Görüştüğümüz aileler Ä°srail ile Türkiye arasında varılan mutabakata tepkili. Al Jazeera'nin sorularını yanıtlayan aileler ablukanın kalkmadığını, tazminatların da cezalandırıcı tazminat olmadığını düşünüyor. Tazminatın nasıl verileceÄŸi konusunun da önemli olduÄŸunu belirtiyorlar. Aileler, davalardan vazgeçmeyeceklerini de belirtiyor.

“Abluka kalkmadı”

Mavi Marmara’ya Adana’dan katılan Çetin TopçuoÄŸlu’nun eÅŸi ÇiÄŸdem TopçuoÄŸlu gelinen noktanın üzüntü verdiÄŸini, ablukanın kalktığına inanmadığını belirtti:

“O kadar farklı amaçla yola çıkmıştık ki ÅŸu an geldiÄŸimiz noktaya baktığımızda diyorum ki o gemide neden ben ölmedim. KeÅŸke ben de ölseydim de bugünü görmeseydim. Ben kesinlikle ablukanın kalktığına inanmıyorum. Ä°nanabilmem için benim oraya gittiÄŸimde Ä°srail’in beni durdurmaması gerekiyor. Dava konusuna gelince zaten ceza davaları devam ediyor. Sayın CumhurbaÅŸkanımız Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın bu konuda “söz sahibi kan sahibidir” sözüne güveniyorum. Tazminata gelince ceza tazminatı neyse almak isteyen onu alır, ama ben kesinlikle lütûf tazminatı kabul etmiyorum. Bu tür davalarda ceza tazminatının dünyada emsali nasılsa öyle olmalıdır.”

“Cezalandırıcı tazminat olmalı”

Mavi Marmara gemisina Ä°skenderun’dan katılan Cengiz Akyüz’ün oÄŸlu Furkan Akyüz de Ä°srail ile bir anlaÅŸmanın yapılmasına baÅŸtan beri karşı olduklarını söyledi. Buna raÄŸmen yapılan anlaÅŸmanın maddelerinin de yetersiz olduÄŸunu ifade etti:

“AnlaÅŸmanın Gazze’nin yararına olduÄŸunu düşünmüyorum. Çünkü yardımların AÅŸdod Limanı üzerinden gideceÄŸi söyleniyor. Bu yardımların ne kadar Gazze’ye ulaÅŸacağı da muamma. Ä°srail sözünde duracak mı? Biz baÅŸtan beri abluka ve ambargonun kalkmasını savunduk. Abluka dediÄŸimiz zaman Gazze’deki bütün insanların özgürce ticaret yapabilmesi, özgürce Akdeniz'de avlanabilmesidir Mavi Marmara’nın amacı da ablukayı delmekti. BaÅŸbakan Binali Yıldırım açıklamasında da 'ambargonun hafifletilmesi' dedi. Bu bizi üzdü.

Tazminat meselesine gelince biz asla paranın peÅŸinde deÄŸiliz. Ama biz ceza tazminatı olsun dedik. BaÅŸbakan’ın söylediÄŸi tazminatı Ä°srail yatıracak dendi ama detay vermedi. Tazminat ne ÅŸekilde veriliyor? Ceza tazminatı mı bağış mı? Burada bir yardım kuruluÅŸuna mı yatırılacak? Bir dolar olsun ama ceza tazminatı olsun."

“Davalardan vazgeçmeyiz”

Gemiye Siirt’ten katılan Ä°brahim Bilgen’in oÄŸlu Ä°smail Bilgen anlaÅŸmada baÅŸtan beri ÅŸartlar arasında sunulan ablukanın kalkmadığını söyledi:

“Daha önce anlaÅŸma ÅŸartı olarak sunulan maddelerin çok uzağındayız. Abluka kaldırılmıyor. Yardımlar AÅŸdod limanı üzerinden ulaÅŸtırılacak. Ãœstelik Mavi Marmara’nın amacı Gazze’ye direkt ulaÅŸmaktı.

Tazminatla insanların gözü boyanmak isteniyor. Tazminat asla şehitlerimizin karşılığı değildir. Biz baştan beri abluka kalkmadan tazminat kabul etmeyeceğimizi söyledik. Bir de bu tazminat cezalandırıcı tazminat olmalı, bağış değil. İsrail burada bir suç işlediğini düşünmüyor, kendilerince haklı bir müdahalede bulunduğunu bu müdahale sonucunda bir zararın karşılığı olarak bu parayı ödüyor. Yani bunu bir bağış olarak ödüyor. Kendini sorumlu görmüyor.

Davalarla ilgili olarak ise Ä°srail basınına yansıyan haberler davaların düşeceÄŸi yönde. Ama bu konuda Türk tarafı bir açıklama yapmadı. Soru geçiÅŸtirildi. Biz davalarımızdan da vazgeçmeyeceÄŸiz. Birkaç sene önce bizle yapılan görüşmede de o zamanki DışiÅŸleri Bakanımız Ahmet DavutoÄŸlu’na ve Bülent Arınç beye bunu iletmiÅŸtik."

Türkiye-Ä°srail iliÅŸkilerinin normalleÅŸmesi için yapılan görüşmelerde Pazar günü uzlaÅŸmaya varıldı. Ä°srail'le anlaÅŸmaya iliÅŸkin açıklama yapan BaÅŸbakan Yıldırım, Gazze'deki ambargonun Türkiye'nin öncülüğünde kalktığını söyledi. 10 bin ton insani yardım taşıyacak olan geminin Cuma günü Türkiye'den AÅŸdod Limanı'na doÄŸru yola çıkacağını duyurdu. 

Ablukayı kırmak için yola çıkmıştı

Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010’da uluslararası sularda Ä°srail’in düzenlediÄŸi ve dokuz Türk’ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra Ankara-Tel Aviv iliÅŸkileri kopma noktasına geldi.

Saldırının ardından Tel Aviv'deki büyükelçisini çeken Türkiye, iliÅŸkilerin normalleÅŸmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasını ÅŸart koÅŸtu.

Mart 2013’te Netanyahu, o dönem baÅŸbakan olan ErdoÄŸan’ı telefonla arayarak özür diledi. Resmi özür yazılı olarak da açıklandı. Ardından Türkiye ile Ä°srail arasında Gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler baÅŸladı.

Görüşmeleri, son kararnamede Türkiye'nin New York'taki BM daimi temsilciliÄŸine atanan DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarı Feridun SinirlioÄŸlu yürüttü. Ä°srail tarafında ise baÅŸlangıçta DışiÅŸleri Bakanlığı Genel Sekreteri Dore Gold’ün yürüttüğü görevi son iki görüşmede BaÅŸbakan Netanyahu’nun özel temsilcisi Joseph Ciechanover devraldı.