Türkiye-İsrail mutabakatının detayları

Türkiye-Ä°srail iliÅŸkilerinin normalleÅŸmesi için yapılan görüşmelerde uzlaÅŸmaya varıldı. Ãœst düzey bir Türk yetkilinin Al Jazeera'ye verdiÄŸi bilgiye göre anlaÅŸmanın detayları şöyle: 

• Ä°srail, Mart 2013’te Türkiye’nin ilk talebini karşılayarak tarihte ilk kez yabancı bir devletten özür dilemiÅŸti. Mutabakat kapsamında Türkiye’nin diÄŸer iki ÅŸartı da kabul edildi. Ä°srail, Mavi Marmara saldırısında hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemeyi ve Türkiye’nin Gazze’deki insani duruma müdahalesini kabul etti.

• Mutabakat çerçevesinde Türkiye, Gazze’ye insani yardım dahil sivil amaçlı malzemelerin giriÅŸini saÄŸlayacak ve altyapı yatırımlarını gerçekleÅŸtirecek. Gazze halkının kullanımı için konutlar inÅŸa edilecek ve 200 yataklı Türkiye-Filistin Dostluk Hastanesi en kısa zamanda hizmete alınacak.

• Gazze halkının en acil ihtiyaçları olan elektrik ve içme suyu sorunu çözülüyor. Gazze’ye verilen elektrik ve su miktarı artırılacak. Yeni santraller yapılacak.

•  Gazze’ye ilaveten Batı Åžeria’ya yönelik Cenin Sanayi Bölgesi gibi kapsamlı projelerin hayata geçirilmesi kolaylaÅŸacak.

• Ä°ddiaların aksine mutabakatta Hamas ile ilgili herhangi bir hüküm bulunmuyor

Yetkili, "Ä°srail ile saÄŸlanan uzlaÅŸma, 31 Mayıs 2010’dan beri sergilediÄŸimiz ilkeli ve kararlı tutum sayesinde kazanılmış bir diplomatik baÅŸarıdır" erken, "Türkiye’nin tüm ÅŸartları kabul edilmiÅŸ; Filistin halkının koÅŸullarının iyileÅŸtirilmesi için tarihi bir adım atılmıştır. Mavi Marmara ÅŸehitlerimizin arzuladığı ÅŸekilde Gazze’ye insani yardım yapılmasının yolu açılmıştır" dedi. 

Erdoğan, Abbas ile görüştü

Yetkilinin verdiği bilgiye göre Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Filistin devlet başkanı Mahmud Abbas ile görüştü.

BaÅŸbakanlık'tan "Sayın BaÅŸbakanımız bir süredir Ä°srail'le yürütülen müzakerelerde varılan aÅŸamayla ilgili olarak yarın saat 13.00'te Çankaya Köşkünde açıklamada bulunacaktır" açıklaması geldi. 

Karar görüşmesi Roma'da yapıldı

Mutabakata varılan son görüşme Roma'da yapıldı. Türkiye'yi Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu, İsrail'i ise Netanyahu'nun özel temsilcisi Ciechanover temsil etti.

Ciechanover ve Sinirlioğlu son olarak 8 Nisan'da Londra'da görüşmüştü. Görüşmenin ardından Türk Dışişleri'nden, "Heyetler, mutabakat metninin nihai hâle getirilmesi ve farklılıkların giderilmesi yönünde ilerleme sağlamışlar ve anlaşmanın çok yakında gerçekleştirilecek bir sonraki toplantıda sonuçlandırılması hususunda uzlaşıya varmışlardır" açıklaması gelmişti.

Kerry ile görüşecek

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da aynı gün akşam saatlerinde Roma'daydı. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry ile Roma'da bir araya gelecek olan Netanyahu, İsrail basınına göre, anlaşmanın detaylarıyla ilgili Kerry'ye bilgi verecek.

'İstihbarat şefleri görüştü'

Cumartesi günü Ä°srailli Haaretz ve Åžalom gazeteleri, MÄ°T MüsteÅŸarı Hakan Fidan ile Ä°srail'in milli istihbarat örgütü Mossad'ın ÅŸefi Yossef Cohen ile anlaÅŸmanın detayları üzerine görüştüğünü, Türkiye-Hamas iliÅŸkileri üzerinde uzlaÅŸmaya vardığını yazdı.

Erdoğan, Halid Meşal ile görüştü

Mutabakata varılmasına bir gün kala Hamas'ın Siyasi Büro Åžefi Halid MeÅŸal Ä°stanbul'da CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan ve ardından BaÅŸbakan Binali Yıldırım ile görüştü.

Ä°srailli diplomatlar Türkiye ile yapılan görüşmelerde en önemli konulardan birinin Türkiye - Hamas iliÅŸkileri olduÄŸunu, "Hamas'ın herhangi bir üyesinin Türkiye'de bulunmasının kabul edilemeyeceÄŸini" söylüyor. Türk diplomatlar ise Hamas konusunun bu görüşmelerin konusu olamayacağını belirtiyor. Ankara Filistin sorununun çözümü için Filistin yönetimiyle ve Hamas ile görüşmeye devam edileceÄŸini vurguluyor. Taslak mutabakat metninde ciddi ilerlemenin saÄŸlandığı Aralık ayında Halid MeÅŸal Türkiye'ye bir ziyarette bulunmuÅŸtu. Türkiye, Filistin sorununda Hamas’a yönelik tutumunu deÄŸiÅŸtirmeyeceÄŸini bu ÅŸekilde göstermiÅŸ oldu.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Çarşamba günü düzenlediği basın toplantısında, "İsrail ile normalleşmede Hamas ile ilgili bir sorunun olduğunu düşünmüyorum. Görüşmelerimizde Hamas diye bir şart yoktur, olamaz da" dedi.

CumhurbaÅŸkanlığı sözcüsü Ä°brahim Kalın da aynı gün verdiÄŸi bir röportajda Türkiye'de bulunan Hamas üyelerinin Ä°srail ve Filistin'in anlaÅŸması çerçevesinde Türkiye'ye geldiÄŸini; Hamas'ın Ä°stanbul'da askeri bürosu olmadığını vurguladı. "Zaman zaman Halid MeÅŸal buraya gelir, bu ziyaretleri baÅŸka bir noktaya çekmek iyi niyetle baÄŸdaÅŸmaz. Biz Hamas ile de Filistin yönetimiyle de görüşmeye devam edeceÄŸiz. Ä°srail öyle bir talepte [Hamas'la iliÅŸkilerin kesilmesi] bulunacak bir konumda deÄŸil" dedi.

Bunun üzerine Hamas Siyasi Büro Åžefi Halid MeÅŸal, Türkiye’ye Filistin davasına verdiÄŸi destek ve Ä°srail ile normalleÅŸmesi sürecinde Gazze ablukasının kaldırılmasını ÅŸart koÅŸmasından dolayı teÅŸekkür etti.

Ablukayı kırmak için yola çıkmıştı

Gazze ablukasını kırmak için yola çıkan Mavi Marmara gemisine 31 Mayıs 2010’da uluslararası sularda Ä°srail’in düzenlediÄŸi ve dokuz Türk’ün öldürülmesiyle sonuçlanan saldırıdan sonra Ankara-Tel Aviv iliÅŸkileri kopma noktasına geldi.

Saldırının ardından Tel Aviv'deki büyükelçisini çeken Türkiye, iliÅŸkilerin normalleÅŸmesi için resmi özür, öldürülenler ve yaralananlar için tazminat ve Gazze’ye yönelik ablukanın kaldırılmasını ÅŸart koÅŸtu.

Mart 2013’te Netanyahu, o dönem baÅŸbakan olan ErdoÄŸan’ı telefonla arayarak özür diledi. Resmi özür yazılı olarak da açıklandı. Ardından Türkiye ile Ä°srail arasında Gazze ablukasının kalkması ve tazminat için görüşmeler baÅŸladı.

Görüşmeleri, son kararnamede Türkiye'nin New York'taki BM daimi temsilciliÄŸine atanan DışiÅŸleri Bakanlığı MüsteÅŸarı Feridun SinirlioÄŸlu yürütüyor. Ä°srail tarafında ise baÅŸlangıçta DışiÅŸleri Bakanlığı Genel Sekreteri Dore Gold’ün yürüttüğü görevi son iki görüşmede BaÅŸbakan Netanyahu’nun özel temsilcisi Joseph Ciechanover devraldı.

Kaynak: Al Jazeera