Eski ABD büyükelçisi Jeffrey: Bağımsızlık her Kürt liderinin ajandasında olmalı

Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Ankara ve Bağdat eski büyükelçisi James Jeffrey, bağımsızlığın her Kürt liderinin ajandasında olması gerektiğini söyledi.

 

“Kürtler'in en iyi dostu olan Türkiye'nin 2014'ün yazında (IŞİD’in Erbil’e yönelmesi kastediliyor) Kürtler'e yardım etmediÄŸini” ifade eden Jeffrey, “Bölge, PeÅŸmerge Güçleri'ne sahip olduÄŸu halde 2014'te tek başına kendini koruyamadı. Kürdistan Ä°srail deÄŸil. Yüzde yüz kendi kendine bel baÄŸlayamaz” dedi.

 

ABD'li diplomat, “Rızası alınmadan bağımsızlık ilanı yapılırsa, Washington'ın desteÄŸi beklenmemeli” ifadesini kullandı.

 

James Jeffrey, Rûdaw'ın sorularını yanıtladı:

 

Irak, Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) başarısız politikasının canlı bir örneği olarak görülüyor. Bu konudan ne dersiniz?

 

HerÅŸeyden önce ben ne baÅŸkan Barack Obama’yı, ne de Amerika'yı kınıyorum. Reaksiyonlarından dolayı OrtadoÄŸu halklarını da kınamıyorum.

 

1940 ile 1980 yılları arasında ülkelerin iç sorunlara maruz kalması Asya'nın doğusunda hep görülmüştü. Bu Orta Amerika ve Güney Amerika'da da böyleydi. Venezuela ve birçok yerde bu hâlâ böyle.

 

Dolayısıyla, birincisi; böyle durumların yaşanması farklı dini ve etnik gruplardan kaynaklanıyor. İkincisi; Amerika'nın bütün bunları düzeltmesi çabası başarısızlıkla sonuçlandı. Ama biz bu durumu yaratmadık. Irak Hükumeti'nin işlevsiz olması bizden kaynaklanmıyor.

 

IRAK’TA KÄ°M SUÇLU?

 

 

Ama çözemediniz?

 

Biz çözemedik. Ama yapabileceğimizi düşünüyorduk. Ciddi bir para ve çaba da tahsis ettik. Durumu daha kötüye götürdüğümüzü düşünmüyorum.

 

Son yıllarda Güney Kore, Almanya, Japonya, Avrupa'nın batı ülkeleri ve Kolombiya sorunlarını çözdük. Bunlar olumlu ama Ortadoğu da olumsuz örnekler var.

 

Ayrıca IŞİD’le birlikte ÅŸu üç yeni sonuç ortaya çıktı:

 

-Cihatçı radikal Sünniler hakim olmadıkları bütün bölgeleri ele geçirdi.

 

-Eski Irak Başbakanı Nuri Maliki'nin Sünni bölgeleri kesin bir tehdit olarak gördüğü kanıtlanmış oldu.

 

-Suriye'de yönetim boşluğunun önüne geçemedik. El Kaide tam da burada kendisini değiştirerek devlet ve ordu oldu. Şimdi de devlet ve ordu olarak Suriye, Irak ve dünyanın büyük sakinlerinin büyük bir bölümünü tehdit ediyor.

 

MALÄ°KÄ°’YE GÖZ YUMDULAR MI?

 

Amerika'nın Irak'ta bugün ortaya çıkan durumdan sorumlu tutulan Nuri Maliki'ye gözyumduğu düşünülüyor? Doğru mu?

 

Buna katılmıyorum. Her zaman Maliki'nin ne yaptığını biliyorduk. O demokratik seçimle geldi. Şii partiler, her iki ana Kürt partisi, ve Sünniler'in büyük bir bölümünün desteğini aldı. Biz nelerin yaşandığını biliyorduk ve bu konuda da uyardık. O bizi dinlemediyse biz ne yapabilirdik ki?

 

Haydar Abadi yönetime geldiğinde ona ciddi bir destek verildi. Ama o da çok başarılı olamadı. Bunun sebebi neydi?

 

Bunun kısmen tekçi politikasından kaynaklandığını düşünüyorum. Siyasi partilerle işbirliği sağlayamadı.

 

KÜRTLER İÇİN 4 SEBEP

 

Sizce federalizm Irak'taki bunca sorunu çözecek mi?

 

Kürtler'in federal bölgesi şu dört sebepten dolayı onlar için uygun:

 

-Bir; anayasada kabul edilen kendi askeri güçleri var.

 

-İki; petrol ve gazı var.

 

-Üç; Amerika ve Türkiye’nin desteÄŸine sahip.

 

-Dört; Kürdistan'dan daha büyük problemi olan bir merkezi yönetimle muhatap oluyorlar; IŞİD, ülkedeki Sünniler ve Mukteda es Sadr gibi Şii hareketler gibi.

 

Bu durumda sözkonusu şartlar Kürtleri için uygundur ancak Sünniler için sanmıyorum, ama denemelerini arzu ediyorum.

 

SİSTANİ FAKTÖRÜ

 

Şiiler yeni bir çekişmeye doğru mu gidiyor?

 

Hayır, çünkü Irak'ta Åžiiler’i birleÅŸtiren üç güçlü unsur var. Åžii çoÄŸunluÄŸundaki bir hükumet onların menfaatine. Ayetullah Sistani'nin üstlendiÄŸi rol çok önemli. Ayrıca Åžiiler'in kendi aralarında birlik olmaması Ä°ran’ın lehine deÄŸil. Buna Amerika'nın menfaatini de eklemem lazım.

 

Amerikalılar Kerkük'ün geleceÄŸini nasıl görüyor? Bu kentin geleceÄŸi Kürdistan Bölgesi'nin içinde mi?

 

Amerikalılar Kerkük halkının söz sahibi olmasını istiyor. Irak Anayasası'na göre, Kerkük Kürdistan Bölgesi'nin bir parçası olabilir. Eğer onlar isterse Kürdistan Bölgesi Hükumeti'nin bir parçası olabilirler. Amerika, Erbil veya Bağdat tarafında baskıyla başka bir sonucun uygulanmasından rahatsızlık duyar.

 

REFERANDUM

 

Kürdistan Bölgesi Başkanı Mesud Barzani referanduma karar verdi. Bazı endişeleri olan Amerika Hükumeti bu karara karşı çıkar mı?

 

Bu birtakım şartlara bağlı. Başta Kürdistan'daki birliğe bağlı. Ben Kürdistan Demokrat Partisi (KDP), Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile Değişim Hareketi (Goran) arasındaki sorunları yakından takip ediyorum. Herşeye rağmen Ortadoğu'daki diğer bölgelerle kıyaslandığında büyük ölçüde Kürdistan'da birlik ve istikrar sağlanmış durumda.

 

İran'ın Irak geneline müdahale etmesi, ülkenin bölünme ihtimali ve IŞİD'in başkabir formata geçmesi olasılığa karşı bağımsızlık dosyası her Kürt liderinin çantasında olmalı.

 

Ancak bu hem Kürdistan, hem Irak'ın diğer parçaları için ciddi bir karar. Kürdistan bağımsız olsa da Irak yine var olacak. Argümanlardan biri bağımsızlıkla Irak'ın istikrarırını kaybedeceği. Şimdiye kadar Kürtler Bağdat'ta bulunduğu için Irak demokrat bir ülkeydi.

 

Diğer bir sorun ise ülkelerin bu karara bakışıdır. Peşmerge Güçleri'ne sahip olduğu halde, 2014'ün yazında Kürdistan'ın kendini koruması için yüzde yüz olarak kendi kendisine bel bağlayamayacağını gördük. Kürdistan İsrail değil.

 

TÃœRKÄ°YE VE KÃœRTLER
 

Peki güvenliğin garantisi nedir?

 

2014'te bunun Kürtler'in bölgedeki en iyi dostu olan Türkiye'den gelmeyeceğini gördük. Bu Amerika'dan geldi. Amerika Irak'ın bölünmesine sıcak bakmıyor. Bundan dolayı öyle kararla mutlu olacağını sanmıyorum.

Eğer Amerika'nın rızası alınmadan bu gerçekleşirse, Kürdistan'ın korumak için askerlerinin canını tehlikeye atmaz.

 

Türkiye neden yardım etmedi?

 

Türkiye'nin 2014'te Kürtler'in yardımına gitmemesi, yapamaması veya Musul'da rehinler olmasından dolayı değildi. Türkiye, Amerika'nın Kürtler'in imdadına koşup koşmayacağını görmek istedi.

 

Kürdistan Bölgesi'ndeki sorunlar konusunda Amerika ne yapabilir?

 

Amerika detaylarda hiçbir şey yapamaz. Hatta yüksek seviyede de birşey yapamaz. Çünkü bu burada üsteleneceği rol Sayın Mesud Barzani, Hero Talabani ve Newşriwan Mustafa'nın şartlarına göre olmalı. Peki, Amerika bunu kabul edecek mi?

 

Her fırsatta Kürt partilerine demokratik sistemlerini korumalarını hatırlatıyoruz. Ama şunu şöyle yapmazsanız şöyle olur demeyiz. Biz Kürdistan için en iyi kararın ne olduğunu biliyoruz ancak karar halkın elinde değil, kararlar farklı grupların liderleri tarafından veriliyor.

 

ABD SÄ°LAHLARI

 

IŞİD'le savaşta peşmergenin rolünü nasıl görüyorsunuz, Amerika'nın peşmergeye yeterli ölçüde silah verdiğini düşünüyor musunuz?

 

Kürtler’e çok silah gönderdik. Ciddi hava desteÄŸi de verdik. Son zamanlarda Kobra helikopter de gönderdik. DiÄŸer ülkeler de silah yardımı yaptı.

 

Irak Ordusu'nuın aksine yardımları alır almaz peşmerge konumunu güçlendirdi. Dengeleri değiştirerek IŞİD'e geri adım attırdılar. IŞİD'e karşı savaşan en iyi güçlerinden biri olan peşmergenin yaptığ harika birşey. Onlarla müttefik olduğumuz için mutluyuz.

 

PORTRE / James JEFFREY

 

1967 doğumlu James Franklin Jeffrey, araştırma kuruluşu olan Washington Enstitüsü'nün üyesi.

 

George W. Bush baÅŸkanlığı döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanlığı görevini yürüten Jeffrey, 2008 yılı itibariyle Amerika BirleÅŸik Devletleri'nin Ankara Büyükelçisi olarak görev yaptı. 2010 – 2012 yılları arasında ise ABD'nin BaÄŸdat BüyükelçiliÄŸi’ni yürüttü.

 

İyi derecede Almanca, Fransızca ve Türkçe biliyor.