Referandumdan sonra süreç nasıl işleyecek?

Referandum kararının AB Konseyi'ne bildirilmesinin ardından Birleşik Krallık'ın 28 üyeli birlikten çıkması için 2 yıllık müzakere süreci başlayacak.

Birleşik Krallık'ta dün yapılan referandumda halkın yüzde 52'si AB'den çıkılması, yüzde 48'i de AB'de kalınması yönünde oy verdi.

BirleÅŸik Krallık'ın AB'den resmen ayrılmasının 2 ila 10 yıl sürmesi beklenirken, bu süre içerisinde de Ä°ngiltere AB kurallarına tabi olmaya devam edecek. Referandum sonucunun yasal olarak Ä°ngiliz hükümeti açısından baÄŸlayıcılığı bulunmuyor ancak Ä°ngiltere BaÅŸbakanı David Cameron'ın halkın kararını görmezden gelmemesi ve AB'den çıkış prosedürünü hızla baÅŸlatması bekleniyor. 

Cameron’ın kararı Lizbon AntlaÅŸması’nın 50’nci maddesine baÄŸlı olarak AB Konseyi’ne bildirmesi gerekiyor. Süreç bu bildirim yapıldığında baÅŸlayacak ve taraflar ayrılığı müzakere edip bir anlaÅŸma saÄŸlayacak. Bu anlaÅŸma saÄŸlandığı andan itibaren ya da bildirimden sonra en geç iki yıl içinde AB anlaÅŸmaları Ä°ngiltere için uygulanır olmaktan çıkacak. Bu süreyi uzatma imkanı,  AB ve Ä°ngiltere’nin oybirliÄŸiyle mümkün olabilecek.

Ä°ngiliz vatandaÅŸlarının AB ülkelerine seyahat etmek için vize almaları gerekip gerekmeyeceÄŸi ise AB ile varılacak anlaÅŸmaya baÄŸlı olacak. Ãœlke, birlikten çıkmasına karşın ortak pazarda kalmayı sürdürürse vatandaÅŸları da AB ülkelerinde çalışmaya devam edebilecek. Ancak Ä°ngiliz hükümeti AB vatandaÅŸlarına çalışma izni kısıtlaması getirirse kendi vatandaÅŸlarının da AB ülkelerinde çalışmak için vize almaları gerekecek. 

CAMERON'IN KOLTUÄžU SALLANTIDA

Muhafazakar Parti hükümeti döneminde 43 yıl önce Avrupa Ekonomik Topluluğu'na (AET) üye olan Birleşik Krallık, yine bir Muhafazakar Parti hükümeti döneminde birlikten ayrılmış olacak.

Geçen yıl yapılan genel seçim öncesinde AB konusunda referanduma gitme sözünü Muhafazakar Parti'nin seçim manifestosuna koyan Başbakan David Cameron, ülkesinin üyelik koşularını değiştirmek için birlik ile yeni bir müzakere süreci başlattı. Müzakereler çerçevesinde AB'den egemenlik, göç ve siyasi birliğin dışında kalma başlıkları altında yeterli tavizleri aldığını savunan Cameron, tarihi 23 Haziran olarak ilan edilen referandumda ülkesinin birlikte kalması için Şubat ayından beri kampanya yürüttü.

Partisini ve kabine üyelerini referandum konsunda serbest bırakan Cameron'ın karşısında, Adalet Bakanı Michael Gove ve eski Londra Belediye BaÅŸkanı Boris Johnson'ın başını çektiÄŸi AB'den ayrılma yanlısı grup yer aldı. Cameron'dan sonra Muhafazakar Parti'nin liderliÄŸi için güçlü adaylar arasında yer alan Johnson'ın, referandumdan çıkan ayrılık kararının  AB'den ayrılma sonucu Cameron'ı istifaya zorlaması veya erken genel seçimin gündeme gelmesi ihtimali de bulunuyor.

AVRUPA'DA DOMÄ°NO ETKÄ°SÄ° YAPABÄ°LÄ°R

BirleÅŸik Krallık'ın AB'den çıkış kararının, Avrupa ülkeleri arasında domino etkisi yapma ihtimali de bulunuyor. Kararın özellikle aşığı sağın popüler olduÄŸu Fransa'da, benzer bir AB referandumunu tetikleyebileceÄŸi bildiriliyor. Brexit'in ayrıca bazı AB ülkelerinde ekonomi alanında olumsuz etkilerinin olması öngörülüyor.  

BirleÅŸik Krallık'ın AB ile iliÅŸkilerini bundan sonra Ä°zlanda ve Norveç modeli gibi düzenleyebileceÄŸi belirtiliyor. Ãœlke bu modeli benimserse, ortak pazara eriÅŸim saÄŸlayacak ancak AB kararlarına ortak olamayacak. Ä°ngiltere için bir diÄŸer seçenek de Türkiye gibi AB ile gümrük birliÄŸi benzeri bir anlaÅŸma imzalamak olacak. 

Bu arada, sonucun AB'den ayrılmak istemeyen Ä°skoçya'da yeni bir bağımsızlık referandumu yapılmasını ve Kuzey Ä°rlanda'da özellikle ayrılıkçı akımların hareketlenmesini tetikleyebileceÄŸi belirtiliyor. 

LÄ°ZBON ANTLAÅžMASI 50. MADDESÄ°

AB'ye üye ülkelerin birlikten çıkışını düzenleyen Lizbon AntlaÅŸmasının 50. maddesi şöyle:

"1. Her üye devlet, kendi anayasal kurallarına uygun olarak Birlik’ten ayrılmaya karar verebilir.

2. Ayrılma kararı alan üye devlet, niyetini Avrupa BirliÄŸi Zirvesi’ne bildirir. Birlik, söz konusu devletle, Avrupa BirliÄŸi Zirvesi tarafından belirlenen yönlendirici ilkeler ışığında, bu devletin Birlik ile gelecekteki iliÅŸkisinin çerçevesini dikkate alarak, çekilmeye iliÅŸkin kuralları belirleyen bir anlaÅŸmayı müzakere eder ve akdeder. Bu anlaÅŸma, Avrupa BirliÄŸi’nin Ä°ÅŸleyiÅŸi Hakkında AntlaÅŸma’nın 218. maddesinin 3. paragrafına uygun olarak müzakere edilir. AnlaÅŸma, Birlik adına, Avrupa Parlamentosu’nun muvafakatini aldıktan sonra, nitelikli çoÄŸunlukla hareket eden Konsey tarafından akdedilir.

3. Antlaşmaların ilgili üye devlete uygulanması, çekilme anlaşmasının yürürlüğe girdiği tarihte, bunun gerçekleşmemesi halinde, Avrupa Birliği Zirvesi oybirliğiyle ve ilgili üye devletle mutabık kalarak süreyi uzatmadığı takdirde, 2. paragrafta belirtilen bildirimden iki yıl sonra sona erer.

4. 2 ve 3. paragrafların amaçları doÄŸrultusunda, çekilen üye devletin Avrupa BirliÄŸi Zirvesi’ndeki veya Konsey’deki temsilcisi, Avrupa BirliÄŸi Zirvesi veya Konsey’de kendisini ilgilendiren görüşmelere ve kararlara katılamaz. Nitelikli çoÄŸunluk, Avrupa BirliÄŸi’nin Ä°ÅŸleyiÅŸi Hakkında AntlaÅŸma’nın 238. maddesinin 3. paragrafının (b) bendine göre belirlenir.

5. Birlik’ten çekilen bir devlet BirliÄŸe yeniden katılmak isterse, talebi 49. maddede belirtilen usule tabi olur."