Petrol, silah, para, Ä°ran, Amerika...

Nedret Ersanel - Yeni Åžafak

Suudi Arabistan veliaht prensi Muhammed bin Salman, Beyaz Saray'ı ziyaret etmek için dünden daha talihsiz bir gün seçemezdi... ('Obama to meet Saudi deputy crown prince on Friday', 16/06, CNBC.)

Başkan Obama'nın Veliaht Prens'le görüşme yapacağının duyurulmasıyla aynı gün, Amerika'nın meşhur uçak şirketi Boeing'in İran'a 25 milyar dolar değerinde tam 100 uçak satışı yaptığının resmi ilanı bekleniyordu... ('Iran says reaches deal to acquire Boeing planes', 14/06, Reuters.)

Bu birkaç cümlenin içerdiği ironiyi fark edenler için, Ortadoğu'nun ne hale ge(tiri)ldiğinin daha mide kaldırıcı örneği zor bulunur.

İran, daha önce de benzer meblağ ile Airbus'la (Avrupa) anlaşmıştı. İki anlaşma da yeni değil. Ne zaman İran nükleer anlaşması hayata geçti, bu iki devasa alış-veriş de imzalandı.

Kısaca, insanlığın geleceğini hepimizden iyi düşünen nükleer karşıtı Batı ve İran'ın uyumlu hale getirilmesinde güçlü bir teşvik sayılabilir!..

Kaldı ki devamı var. Bu tür satışlar uçağı teslim ettiÄŸinizde bitmiyor. “Satış” sürüyor. Åžirketlerin Ä°ranlı pilot ve teknisyenleri eÄŸitmesi, satış sonrası hizmetler sunması bu pazarın doÄŸasında var. Yani anlaÅŸmalar ABD ekonomisinde yeni iÅŸ olanakları yaratacak.

NE TRUMP NE DE CLÄ°NTON Ä°RAN OYUNUNU BOZABÄ°LÄ°R!

Bir de işin politik yönü var. Barack Obama Beyaz Sarayı'nın İran'la ilişkileri kimseyi umursamadan yükseltmeye devam ettiği açık.

Çünkü bu O'nun dış politikada-peÅŸin Nobel'i saymazsanız-tek mirası. Bu yüzden-ve kabul etmek gerekir zekice bir hamleyle-Amerika'da “müesses nizam”la saÄŸlam baÄŸları bulunan bir baÅŸka nüfuz grubunu, uçak ve baÄŸlantılı savunma sanayini arkalamış oluyor.

Anlamı ÅŸu; ne denli yüksek perdeden konuÅŸurlarsa konuÅŸsunlar, ABD'nin müstakbel baÅŸkanlarından ne Donald Trump ne de Hillary Clinton bu türden büyük para ve istihdam vaat eden anlaÅŸmaları yırtıp atabilirler. Yani?.. Ä°ran nükleer anlaÅŸmasına da ellerini süremezler!'Airbus'ın yanına 'Avrupa' yazmamız da boÅŸuna deÄŸil. Böylece Avrupa da-kimi ülkelerin yaptığı diÄŸer bağıtlarla beraber-Ä°ran anlaÅŸmasının paydaÅŸ muhafızları oluyorlar.

Ä°SRAÄ°L VE S. ARABÄ°STAN LOBÄ°SÄ° FATURAYI KÄ°ME KESECEK?..

Mâlûm, ABD'deki en güçlü politik etki gruplarının başında Yahudi ve S.Arabistan lobileri geliyor. Bu anlaşmalar yüzünden kızgınlıklarının arttığı söylenebilir...

BaÅŸkan ve ekibi, bu anlaÅŸmaların ABD-Ä°ran arasında son dönemde düşen motivasyonu da takviye edeceÄŸine inanıyorlar. “Tahran'ın Batı'ya entegrasyonu bu kadar mı” sorusunun iç politikada fazla duyulduÄŸu, Ä°ran'ın daha da ileri giderek, sızlanmalarını resmi ağızlara döktüğü biliniyor. ('Zarif: West will not stop enmity toward Iran', 12/06, PressTV.) Åžimdi bu açığın da yamanacağı varsayılabilir.

Öte yandan, Riyad ve Ä°srail lobilerinin hele Amerika baÅŸkanlık seçimlerinde yuvarlanırken bunun bedelini ödetmeye çalışıp-çalışmayacakları da düşünülmeli. Her iki kesim müstakbel baÅŸkana yatırım yapmayı tercih ediyor ama Washington'un Riyad'dan daha çekindiÄŸi söylenebilir...

Bir önceki yazıdan yadigâr ÅŸu satırlar anımsanacaktır; “Benim favorim 11 Eylül saldırılarını inceleyen Amerikan resmi raporunun gizli ve yasaklı bölümünde, olaylarda Suudi parmağı olduÄŸu iddiasının, bizzat CIA BaÅŸkanı Brennan tarafından yalanlanması; '28 sayfalık çok gizli dosya ABD Kongresi'ne sunulacak ve bu sayfalar Riyad'ın 11 Eylül saldırılarıyla ne hükümet ne devlet ne de herhangi bir kademede memur veya resmi yetkili düzeyinde iliÅŸkisi olmadığını ortaya çıkaracak”...

AMERİKA, İRAN PETROLÜNÜ NASIL ALACAK?

Geçtiğimiz pazartesi günü 'Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü', ham petrol üretiminin, günlük 100 bin düşüşle aylık 32 milyon 360 bin varile gerilediğini açıkladı. ('OPEC'in petrol üretimi Mayıs'ta düştü', 13/06, Milliyet.)

İki gün sonra da İran İslam Cumhuriyeti Petrol Bakanı Bijen Zengene, İran'ın günlük petrol üretiminin 4 milyon varile yaklaştığını açıkladı. ('İran petrol üretimi 3 milyon 800 bin varile çıktı', 15/06, İRNA.)

BirÅŸeylerin geliÅŸtiÄŸini bu iÅŸaretlerden hissedebilirsiniz...

Tahran için petrol kozunun doÄŸru oynanması çok önemli ve Ä°ran, enerji sektörüne yabancı yatırım çekmeye yönelik yeni bir petrol anlaÅŸması modelini hayata sokuyor. Ä°lginçtir, ABD Maliye Bakanlığı da Amerikan firmalarının Ä°ran ile iÅŸ anlaÅŸmaları yapabilmeleri için yeni bir çözüm paketi ilan etti. ('Publication of Iran-related Frequently Asked Questions', 08/06, ABD Hazine Bakanlığı resmi sitesi.)

Ä°ki hazırlığın “uyumlu ve uyumsuz” noktalarının incelenmesi, hemABD'nin petrol emme tekniÄŸinin anlaşılması hem de Ä°ran'ı kavrama ve oyuna bir yerinden katılma noktasında Enerji Bakanı Berat Albayrak ve ekibine fikir/katkı verebilir.

Başkanlıkta son günlerini yaşayan Barack Obama, sadece İran mirasının çar-çur edilmemesi için anlaşmayı iyice pekiştirmeye mi çalışıyor yoksa Tahran'ın tüm bölgesel kriz noktalarındaki politikalarında değişiklik mi umuyor?

Muhtemelen ikisi birden.

İran ise bekleyecek. Oval Ofis'in yeni sahibini görecek ve anlamaya çalışacak. Tehlike gördüğünde anlaşma metni ile kibriti birbirine yaklaştıracak... ('Iranian Leader Warns to Reciprocate US Discard of Nuclear Deal', 14/06, FNA.)