Avrupa Komisyonu'ndan ikinci rapor: Anlaşma kırılgan

Raporda şu ifadeler yer aldı:

“Uygulamanın baÅŸarılı ÅŸekilde devam etmesi, tüm tarafların siyasi kararlılığına baÄŸlı. Türkiye’den Yunanistan’a geçerken Ege Denizi’nde hayatını kaybedenlerin ve düzensiz geçiÅŸlerin sayısındaki keskin ve devamlı düşüş; anlaÅŸmanın etkili olduÄŸunun bir kanıtı. Aynı zamanda kaçakçıların çalışma modelinin de iÅŸlevsiz hale getirilebileceÄŸinin göstergesi.  AB üye ülkeleri de alternatif güvenli ve yasal geçiÅŸler sunarak yeniden yerleÅŸtirme konusundaki çabalarını artırdı.

Geri döndürme operasyonları da devam etti. Tüm üye ülkeler Türkiye’deki Mülteciler için Tesisler’e katkı belgelerini sundu. Bu belgeler, ilk bir milyar Euro’nun hızlı bir ÅŸekilde teslim edilmesi ve yaz sonunda mültecilerin yararına kullanılmasının yolunu açtı.

Türkiye’nin Vize Muafiyeti Yol Haritası üzerine 4 Mayıs’ta kabul edilen üçüncü raporun ardından bu konuda da geliÅŸme saÄŸlandı ve Türkiye kalan yükümlülükleri de yerine getirmeye devam etti.”

Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Frans Timmermans da, AB-Türkiye anlaşmasının sonuç verdiğini söyledi:

“Mülteciler kaçakçı teknelerinde hayatlarını tehlikeye atmaya deÄŸmeyeceÄŸini anladı. Biz de bir milyar Euro’luk Mülteci Tesisi projelerinin yaz sonunda hayata geçmesi için çalışıyoruz. Åžimdi oturup sırtımızı yaslamanın zamanı deÄŸil. AnlaÅŸmanın tüm maddelerini tamamıyla yerine getirmeliyiz. Buna yeniden yerleÅŸtirme konusunda adım atmak ve Yunanistan’ın insani duruma dikkat çekmek, AB hukukuyla uyumlu ÅŸekilde iltica baÅŸvurularını yürütmek de dâhildir. Türk yetkililer de vize muafiyeti yol haritasını tamamen uygulamaya koymalı.”

Terörle mücadele yasasında tutum değişikliği yok

Raporda Vize Muafiyeti için yerine getirilmesi gereken şartlar sıralanırken, terörle mücadele yasasıyla ilgili değişikliğe de detaylı şekilde yer verildi Avrupa Komisyonu, Türkiye'nin terörle mücadele uygulamalarını ve yasalarını bir an önce Avrupa standartlarıyla uyumlu hale getirmesi çağrısında bulundu. 72 kriterden biri olan yasa değişikliği ise "terör tanımını darlaştıracak daha iyi bir düzenleme ve orantılılık kriterinin kapsama alınması" olarak belirtildi.

Geri Kabul için beklenen Bakanlar Kurulu kararına vurgu

TBMM’de kabul edilen, CumhurbaÅŸkanı ErdoÄŸan’ın da onayladığı ancak yürürlüğe girmesi için Bakanlar Kurulu kararını bekleyen Geri Kabul AnlaÅŸması için de “AB-Türkiye Geri Kabul AnlaÅŸması’nın yürürlüğe girmesinin uygulanabilmesi için ise son bir karar çıkması gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Vize Muafiyeti için gerekli olan kriterlerden biri terörle mücadele yasasının değişmesi. Ancak Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu yasanın değiştirilmesinin mümkün olmadığını söylüyor. Bu sebeple vize muafiyeti uygulaması, planlandığı 1 Haziran tarihinde uygulamaya başlanmadı.

Vize Muafiyeti ile eÅŸ zamanlı imzalanan Geri Kabul AnlaÅŸması’nın da 1 Haziran’da yine eÅŸ zamanlı yürürlüğe girmesi planlanıyordu. ErdoÄŸan 24 Mayıs’ta Geri Kabul anlaÅŸması için "Åžu anda 1 Haziran itibarıyla geri kabul anlaÅŸmasına yönelik bir adım vardı, 30 Haziran itibarıyla da vize noktasında adım atılacaktı. Bu konuyla ilgili olarak arkadaÅŸlarımız görüşmeleri yapacaklar...Bu görüşmelerde netice alındı, alındı. Alınmadığı takdirde kusura bakmasınlar. Türkiye Cumhuriyeti'nin parlamentosundan geri kabul anlaÅŸmasına yönelik uygulama sürecine yönelik adım atılmasına ait karar, yasa çıkmaz" demiÅŸti.

Raporda yer alan konu başlıkları ve açıklamalar şöyle:

Düzensiz geçiÅŸlerde ciddi düşüş 

AnlaÅŸmadan önceki haftalarda Ege Denizi’nden Yunan Adaları’na günde ortalama 1740 göçmen geçiyordu. 1 Mayıs’tan bu yana sayı 47’ye düştü.

Düzensiz göçmenlerin Yunanistan’dan Türkiye’ye dönüşü

20 Mart’ta anlaÅŸma uygulamaya koyulduÄŸundan bu yana, iltica baÅŸvurusunda bulunmayan 31’i Suriyeli 462 düzensiz göçmen, AB ve uluslararası hukuka uygun ÅŸekilde, zorla geri göndermeme ilkesi dikkate alınarak Yunanistan’dan Türkiye’ye geri gönderildi.

Türkiye’den AB’ye “Bire bir” yeniden yerleÅŸtirme

Türkiye’den AB’ye yeniden yerleÅŸtirmelerin yapılması için operasyonel bir çerçeve oluÅŸturma çabalarında da ciddi bir geliÅŸme kaydedildi. Bunun amacı; hem Türkiye’deki durumu hafifletmek hem de AB’nin Suriye krizi kurbanlarına verdiÄŸi ‘AB’ye yasal geçiÅŸ saÄŸlama’ sözünü yerine getirmek ve Suriyeli mültecilere tehlikeli düzensiz geçiÅŸler yerine yasal yollar olduÄŸu mesajını vermek. Bugüne kadar Türkiye’den AB ülkelerine 511 Suriyeli yeniden yerleÅŸtirildi. Bu rakam, Yunanistan’dan Türkiye’ye dönenlerin sayısının da çok üzerinde.

Vize muafiyeti

4 Mayıs’ta, Avrupa Komisyonu Türkiye’nin Vize Muafiyeti Yol Haritası’nın uygulanması üzerine üçüncü raporunu yayınladı. Raporda, Türk yetkililerin 18 Mart’ta söz verdiÄŸi gibi en hızlı ÅŸekilde kalan yükümlülükleri de yerine getireceÄŸi anlayışıyla, Türk vatandaÅŸları için vize ÅŸartının kaldırılmasını önerdi. 4 Mayıs’tan bu yana daha fazla ilerleme kaydedildi. AB-Türkiye Geri Kabul AnlaÅŸması’nın yürürlüğe girmesinin uygulanabilmesi için ise son bir karar çıkması gerekiyor. Komisyon, Türkiye’nin hâlâ yerine getirilmesi gereken maddeler üzerindeki çalışmalarını desteklemeye devam ediyor ve Türkiye’yi, vatandaÅŸlarının AB’ye vizesiz geçiÅŸinin saÄŸlanması için gerekli önlemleri bir an önce almaya çağırıyor.

Türkiye’deki mülteciler için tesis

Türkiye’deki mültecilere tesis yapılmasının desteklenmesi amacıyla daha fazla AB finansal desteÄŸi saÄŸlandı ve proje hazırlıkları hızlandırıldı. Åžimdiye kadar AB bütçesinden 150 milyon Euro için anlaÅŸmaya varıldı. Bunun yaklaşık 105 milyon Euro’luk kısmı gıda, saÄŸlık, ikamet ve eÄŸitim gibi giderlerde kullanılmak üzere dağıtıldı. AB bütçesinden saÄŸlanan 1 milyar Euro’ya ek olarak, AB üye ülkeleri 2016-2017 döneminde kullanılacak 2 milyar Euro için katılım belgelerini de gönderdi.

AB'ye üyelik süreci

Mali ve Bütçesel Hükümler, yani 33. Faslın Haziran sonunda açılması için Konsey kararının yolunu açacak şekilde, Avrupa Komisyonu gerekli taslak metni hazırladı. Buna ek olarak, üye ülkelerin pozisyonlarıyla ilgili ön hüküm olmaksızın beş fasılda da ilerleme sağlanması için çalışmalar hızlandırıldı. Enerji ile Eğitim ve Kültür alanındaki çalışmalar tamamlandı.

Rapor, vize muafiyeti için Türkiye’nin gereken yükümlülükleri bir an önce yerine getirmesi çaÄŸrısıyla sona eriyor. Komisyon, 18 Mart anlaÅŸmasının uygulanmasıyla ilgili bir sonraki raporunu Eylül 2016’da açıklayacak.

18 Mart anlaşması

18 Mart’ta Brüksel’de düzenlenen, dönemin BaÅŸbakanı Ahmet DavutoÄŸlu’nun katıldığı Türkiye-AB zirvesinde, mülteci krizi için anlaÅŸmaya varılmıştı.

Buna göre, Ankara'nın 72 kriteri yerine getirmesi halinde vize serbestisi Haziran 2016'da başlayacatık. Türkiye'den Yunanistan'a 20 Mart'tan sonra giden ve başvuruları geçersiz olanların 4 Nisan'dan itibaren Türkiye'ye geri gönderilmesine karar verilmişti. Türkiye'nin AB'ye katılımı için 33. faslın açılması konusunda da uzlaşılmıştı.

Ancak 72 kriterden biri olan Terörle Mücadele Yasası’nın deÄŸiÅŸmesine Ankara sıcak bakmıyor. ErdoÄŸan 6 Mayıs’ta Ä°stanbul’da yaptığı bir konuÅŸmada "AB vize için terörle mücadele yasasını deÄŸiÅŸtireceksiniz diyor. Biz yolumuza gidiyoruz, sen de yoluna git. Kiminle anlaÅŸabiliyorsan onlarla anlaÅŸ" diyerek AB’ye rest çekmiÅŸti.

Kaynak: Al Jazeera