Mustafa Şentop'tan 'karşı imza' modeli açıklaması

Anayasa UzlaÅŸma Komisyonu süreci boyunca baÅŸkanlık sistemini öneren ve buna baÄŸlı olarak yönetim modelinin ayrıntılarına iliÅŸkin öneriler getiren Ak Parti’de, Meclis’teki uzlaÅŸma tablosu dikkate alınarak partili CumhurbaÅŸkanlığı öne çıkmaya baÅŸladı.

BaÅŸkanlık sistemini; “baÅŸkanın” hukuki sorumluluÄŸu dahil görev ve yetkileriyle birlikte yeni bir sistem olarak tasarlayan AK Parti, partili cumhurbaÅŸkanlığında ise nasıl bir “denge ve denetleme” mekanizması getirileceÄŸi konusunda soru iÅŸaretleriyle karşılaÅŸtı. Yetkileri geniÅŸ, Anayasal olarak partisini de yönetme hakkı verilmiÅŸ bir cumhurbaÅŸkanının imza atacağı iÅŸ ve iÅŸlemlerden “hukuken” nasıl sorumlu tutulacağı yolundaki soru iÅŸaretleri yanıt bulmaya baÅŸladı. AK Parti’nin hukukçu kurmaylarından TBMM Anayasa Komisyonu BaÅŸkanı Mustafa Åžentop, partili cumhurbaÅŸkanlığında, cumhurbaÅŸkanının atacağı imzalardan hukuken sorumlu tutulmayacağı, “karşı imza” modelinin geçerli olabileceÄŸini söyledi.

EK HUKUKÄ° YAPTIRIM YOK

AK Parti, baÅŸkanlık sisteminde, baÅŸkanın Meclis kararıyla Yüce Divan’da yargılanabilmesi ve seçilmeye engel bir suçtan mahkûm olursa baÅŸkanlığının düşmesine kadar varan bir hukuki sorumluluk mekanizması öngörüyordu. Partili cumhurbaÅŸkanlığı için ise cumhurbaÅŸkanının vatana ihanet dışında bir suçlamayla karşı karşı kalmadığı mevcut sisteme ek bir hukuki yaptırım mekanizması öngörülmüyor. Halk tarafından seçilen cumhurbaÅŸkanının partisiyle iliÅŸiÄŸinin kesilmemesi saÄŸlanacak. Böylece hem partiyi yönetecek hem de anayasadaki mevcut yetkilerini kullanmaya devam edecek.

BÄ°RLÄ°KTE Ä°MZA

Åžentop, cumhurbaÅŸkanının, partili cumhurbaÅŸkanı olduÄŸunda anayasada yazılı yetkilerini kullanırken yeni bir hukuki sorumlulukla karşılaÅŸmak durumunda olmadığını, buna “karşı imza” kuralı denildiÄŸini belirtti. CumhurbaÅŸkanının iÅŸ ve iÅŸlemlerinde baÅŸbakan ya da bakanlarla birlikte imza koyduÄŸu durumlarda hukuki sorumluluÄŸun onlarda olacağını kaydeden Åžentop, Fransa’da bu sistemin uygulandığını ifade etti. Bu sistemde baÅŸbakan ve bakanların, hukuki sorumluluÄŸun kendilerine ait olduÄŸunu bilerek iÅŸ ve iÅŸlemlere imza attığını dile getiren Åžentop, bunun mevcut uygulamalarda sorun yaratmadığını söyledi.

FRANSA’DA NASIL Ä°ÅžLÄ°YOR?

Yarı baÅŸkanlık sisteminin uygulandığı Fransa’da anayasanın 68. maddesine göre cumhurbaÅŸkanı, görevini yerine getirirken iÅŸlediÄŸi fiillerden dolayı, “yüksek ihanet” hali (high treason) hariç, sorumlu deÄŸil. Karşı imza kuralına göre birlikte imza atılan iÅŸ ve iÅŸlemlerde, baÅŸbakan ve bakanlar hukuken sorumlu oluyor.

Cumhurbaşkanının yüksek ihanetten dolayı suçlanabilmesi için iki meclisli sistemde ayrı ayrı bu yönde karar alınması gerekiyor.

Bu iki meclisten bir tanesi suçlama önergesini kabul etmez ise cumhurbaÅŸkanını yüksek ihanet ile suçlamak mümkün olmuyor. CumhurbaÅŸkanını yargılama yetkisi bu amaçla kurulan yüksek adalet divanına ait. Fransız Anayasası’nda, suçlanan cumhurbaÅŸkanının görevde kalıp kalmayacağına ve nihayet yargılama süreci sonunda mahkûmiyet kararı verildiÄŸinde de görevinin sona erip ermeyeceÄŸine iliÅŸkin bir hüküm bulunmuyor. CumhurbaÅŸkanının kiÅŸisel suçlardan cezai sorumluluÄŸu konusunda da anayasada herhangi bir hüküm bulunmuyor. Ancak Fransa’da cumhurbaÅŸkanının, “görevi ile ilgisiz bir fiilinden dolayı cezai sorumluluÄŸunun bulunduÄŸu ve normal ceza mahkemelerinin yargılama usulüne tabi olduÄŸu” kabul ediliyor.