Kırım Tatarları zor durumda

Kırım'ın Yalta kentindeki Svetoçnaya Sokağı'nda beş katlı bir apartmanın birinci katında kalabalık ailesiyle oturan Topuz Bahtiyar'ın evi 12 Şubat günü sabaha karşı maskeli ve silahlı kişilerin baskınına uğradı. Dairenin camını kırarak içeri giren saldırganlar Rusça bağrışmalarla Bahtiyar'ın eşini bir odaya, çocuklarını da diğer odaya kilitledi ve evde arama yaptı. Ardından kelepçeledikleri Bahtiyar'ı alıp gittiler. Geride dairede şok içinde kalmış bir aile ve cam kesiklerinin yol açtığı kan izleri kaldı.

35 yaşındaki Topuz Bahtiyar ayakkabı imal ediyor ve aynı zamanda iyi bir tasarımcı. Binanın eski bir anaokulundan bozma katını, harabe halinde satın aldıktan sonra kendi elleriyle onarıp elden geçirmiş. Dairede eşi, üç çocuğu, kardeşi ve yeğeni yaşıyormuş. Rus güvenlik güçleri dairesine baskın düzenlediğinde hepsi oradaymış.

Topuz Bahtiyar sonraki 12 saati Rus Federal Güvenlik Servisi'nin (eski KGB) karargahında hücrede geçirmiş. Geceyarısına doğru serbest bırakılan Bahtiyar'a Hizbül Tahrir üyesi suçlamasından dolayı gözaltına alındığı söylenmiş. Radikal örgüt Rusya'da yasaklı, ama Ukrayna'da serbestçe faaliyet gösteriyor. Bahtiyar'ın akrabaları, ailesiyle Kiev'e kaçmalarına yardımcı olmuş. Şimdi kendisi orada bir üniversiteye kayıt yaptırdı.

Bahtiyar yalnız değil. Akmescit'te (Simferopol) radikal örgüt üyeliğiyle tutuklanan Kırım Tatarı sanıklar da Rostov'da çıkarıldıkları mahkemede suçsuz olduklarını savundu.

Bahtiyar'ın dayısı Enver Oçilov, kendisini telefonla arayan Amerika'nın Sesi'ne, her sabah Kırım'da kötü bir şeyler olacakmışçasına haberleri taradığını söylüyor. Oçilov'un Kırım'da daha çok sayıda akrabası var ve hepsinin güvenliğinden kaygı duyuyor.

Oçilov, “Facebook'a mesaj koymaktan, telefonla aramaktan korkuyorlar” diyor ve “Onları aradığımda havadan sudan konuÅŸuyoruz” diye ekliyor. Oçilov, kayıp vakalarının artmasından dolayı Kırım Tatar büyüklerinin gençlere sokaklarda tek baÅŸlarına dolaÅŸmamaları öğüdü verdiÄŸini söylüyor.

Her muhalife ‘radikal Ä°slamcı' damgası

Rusya'nın 2014 başında Ukrayna'ya bağlı Kırım Yarımadası'nı ilhak etmesinden bu yana bölgede Kırım Tatarları'na yönelik gözaltı, kayıp ve toplu gözaltı vakalarında artış oldu.

Rus yetkililer, tüm güvenlik önlemlerini terörle mücadeleye bağlıyor. İnsan hakları örgütleriyse, Kırım'daki bir avuç Tatar'ın ata yurtlarının Rusya tarafından ilhakını kabullenmediğine, bundan dolayı da radikal İslamcılıkla suçlandıklarına dikkati çekiyor.

Amerika'nın BirleÅŸmiÅŸ Milletler Daimi Temsilcisi Samantha Power Nisan ayındaki bir açıklamasında, Kırım'da muhalefete yönelik baskıların arttığını, kalan çok az sayıda bağımsız gazeteci ve eleÅŸtirel seslerin sistematik bir ÅŸekilde hedef alındığını söylemiÅŸti. Power şöyle devam etti: “Neredeyse Tatarlar'ın siyasi ifade ve örgütlenmesine yönelik her ÅŸey fiili olarak suç ilan edilmiÅŸ durumda”.

Kırım'ın ilhak edildiÄŸi günleri izleyen Mart 2014 baÅŸlarında, Rusya Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin, o dönemin Kırım Tatar liderlerinden Mustafa CemiloÄŸlu'nu aramış, kendisiyle Kremlin'de görüşmeyi önermiÅŸti. CemiloÄŸlu Putin'in davetini kabul etmedi, tam aksine Kırım'ın derhal Ukrayna'ya iade edilmesi çaÄŸrısında bulundu. 

‘CemiloÄŸlu Kırım'ın Mandelası'

Massachussetts Üniversitesi Darthmouth Kampüsü'nde İslam Tarihi üzerine uzmanlaşmış Profesör Brian Glyn Williams, Putin'in Cemiloğlu'nun davetini reddetmesine çok içerlediğini, Kırım'da baskıları arttırmasının da kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.

Amerika'nın Sesi'ne konuÅŸan Williams, Putin'in Kırım Tatar lideriyle Kremlin'de çektireceÄŸi bir fotoÄŸrafın kendisine muazzam bir propaganda aracı saÄŸlamış, üstelik Kırım'ı iÅŸgalini de meÅŸrulaÅŸtırmış olacağını kaydediyor. Bir kitap projesi için bir süre Kırım'da yaÅŸayan Williams, Rus iÅŸgalini reddeden CemiloÄŸlu'nu “Kırım'ın Nelson Mandelası” diye tanımlıyor. Halen Ukrayna Parlamentosu'nda milletvekili olan Mustafa CemiloÄŸlu (Mustafa Abdülcemil KırımoÄŸlu) aynı zamanda Kırım'ın Rus iÅŸgalinden kurtarılması için yoÄŸun bir uluslararası kampanya yürütüyor. 

Nisan 2014'te Rusya'da bir mahkeme, Mustafa CemiloÄŸlu'nu “aşırı dinci” ilan ederek, hem Rusya'ya hem de Kırım'a giriÅŸinin beÅŸ yıl yasakladı. Akmescit'teki bir Rus mahkemesi de CemiloÄŸlu hakkında gıyaben tutuklama kararı çıkardı. FSB'nin kayıtlarında Mustafa CemiloÄŸlu en çok aranan suçlular listesinde bulunuyor. Aynı yıl 20 Mayıs'ta CemiloÄŸlu'nun Rusya'ya giriÅŸ yasağı bir baÅŸka mahkeme tarafından da onandı.

Kırım'daki camiler de sıklıkla polis baskınlarına hedef oluyor, camidekiler toplu halde gözaltına alınıyor. Son bir baskında “pasaport taşımadıkları bildirilen” 50 Tatar gözaltına alındı. (http://khpg.org/en/index.php?id=1462622228)

Sürgün anma törenlerine yasak

Moskova'dan destek alan Kırım'daki yerel yetkililer, 18 Mayıs 1944'te Sovyet Lideri Jozef Stalin'in Kırım Tatarları'nı Orta Asya ve Rusya'nın diÄŸer bölgelerine topluca sürgüne yollamasının yıldönümünde anma törenlerini de yasakladı. Akmescit'ten Amerika'nın Sesi'nin telefonunu yanıtlayan Kırım Tatar Kurultayı seçim komitesi baÅŸkanı Zair Smedlyaev, sürgünü anma gününde, bu trajedinin kurbanlarını anmak için normalde herkesin törenlere katıldığını söylüyor. 

Anma gününde sokaklara çıkamayan Kırım Tatarları, bunun yerine kent ve köy camilerinde dua etti. Buna rağmen o gün sokaklardan geçen arabalar gün ortasında bir anda durdu ve sürgünün binlerce kurbanını anmak için kornalarını çalmaya başladı. Polis sürücülerden bazılarını toplum huzurunu kaçırmak suçlamasıyla kısa süreliğine gözaltına aldı.

Smedlyaev, anma günü etkinliklerinin yasaklanmasının bir tesadüf olmadığı konusunda herkesin görüş birliği içinde olduğunu kaydediyor.

Geçen Aralık'ta bir Rus milliyetçi grup, Stalin'in “baÅŸarılarını” anmak amacıyla Akmescit'te bir sergi düzenledi. Sergiye gittiÄŸini söyleyen Smedlyaev, “Bir zorbayı öven portre ve afiÅŸleri kaldırmalarını nazikçe rica ettim, ama beni dinlemeyince masaları devirmeye baÅŸladım” diyor ve ekliyor: “Belki yaptığım bir provokasyondu, ama kendimi iyi hissetmeme yardımcı oldu.”

amerikaninsesi.com