AYM'nin dokunulmazlık kararının gerekçesi

Anayasa Mahkemesi (AYM), Halkların Demokratik Partisi (HDP) ve Cumhuriyet Halk Partisi'nden (CHP) bazı milletvekillerinin, dokunulmazlıkların kaldırılmasıyla ilgili anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸine iliÅŸkin kanunun iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle yaptığı baÅŸvuruyu ret gerekçesini açıkladı.

Gerekçeli kararda, dokunulmazlığın kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine ilişkin TBMM kararlarının hukuki niteliği itibarıyla münferit birer parlamento kararı olduğunda duraksama bulunmadığı belirtildi.

Kararda, TBMM'nin kanun dışındaki işlemlerini oluşturan parlamento kararlarından yalnızca TBMM İçtüzüğü ile yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına ve milletvekilliğinin düşmesine ilişkin kararların iptali talebiyle Anayasa Mahkemesine başvurulabileceğinin Anayasa'da kabul edildiği aktarıldı.

Anayasa'nın 85. maddesi uyarınca inceleme yapılabilmesi için yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına iliÅŸkin bir parlamento kararının bulunması gerektiÄŸi ifade edilen kararda, buna karşın, iptali talep edilen kuralın, 316 milletvekili imzasıyla 12 Nisan 2016'da TBMM BaÅŸkanlığına sunulan “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında DeÄŸiÅŸiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ile baÅŸlayan yasama süreci sonunda kabul edildiÄŸi anlatıldı.

"ÅžEKÄ°L BAKIMINDAN DENETÄ°M"

“Teklif” ile baÅŸlayan sürecin, “Anayasanın deÄŸiÅŸtirilmesi, seçimlere ve halkoylamasına katılma” baÅŸlığını taşıyan Anayasa'nın 175. maddesinin öngördüğü “özel” süreç olduÄŸu belirtilen kararda, ÅŸu tespitlere yer verildi:

“Bu sürecin teklif, oylama, kabul ve yürürlüğe girme yönlerinden özel biçim koÅŸulları olduÄŸu gibi, bu süreç sonunda ortaya çıkan Meclis iradesine özel hukuksal sonuçlar baÄŸlanmıştır.

“Bu suretle kabul edilen Anayasa DeÄŸiÅŸikliÄŸine iliÅŸkin kanunun esas yönünden denetimi olanaksız olup ÅŸekil yönünden ise 148. maddede belirtilen çerçeve içinde denetlenebilmesi mümkündür. Anılan maddeye göre Anayasa deÄŸiÅŸikliklerinin ÅŸekil bakımından denetimi teklif ve oylama çoÄŸunluÄŸu ile ivedilikle görüşülemeyeceÄŸi ÅŸartına uyulup uyulmadığı hususlarıyla sınırlıdır.

“Anayasa deÄŸiÅŸikliklerine iliÅŸkin kanunların ÅŸekil bakımından denetimi, Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸine iliÅŸkin kanunun Resmi Gazete'de yayımlandığı tarihten itibaren on gün içinde CumhurbaÅŸkanı veya TBMM üyelerinin beÅŸte biri tarafından istenebilir. Somut iptal taleplerinde bu ÅŸartların gerçekleÅŸmediÄŸi de açıktır.”

Anayasa'da değişiklik yapan bir kanunun Anayasa Mahkemesince denetiminin ancak Anayasa'nın 148. maddesinin ikinci fıkrası uyarınca açılan bir iptal davasıyla mümkün olduğunun altı çizilen kararda, söz konusu kanunun, Anayasa'nın 85. maddesi çerçevesinde denetlenebilmesinin mümkün olmadığı kaydedildi.

"ANLAMSIZ VE Ä°ÅžLEVSÄ°Z"

Anayasa değişikliğine dair kanunun kabulü sırasında meydana geldiği iddia edilen şekil aykırılıklarının da ancak, Anayasa'nın 148. maddesi uyarınca usulüne uygun açılan bir iptal davasının konusu olabileceği aktarılan kararda, şunlara yer verildi:

“Anayasa'da açıkça öngörülmüş bir dava yolu kapsamında denetim olanağı bulunan ve özel koÅŸullara tabi tutulan Anayasa'ya aykırılık iddiasının, iptali talep edilen kuralın parlamento kararı niteliÄŸinde olduÄŸu ileri sürülerek Anayasa'nın 85. maddesine göre milletvekillerinin münferit iptal taleplerine konu edilmesi, Anayasa'nın 148. maddesi hükmünün anlamsız ve iÅŸlevsiz hale gelmesi sonucunu doÄŸurur.

“Açıklanan nedenlerle, baÅŸvuru konusu 6718 sayılı Kanun'la Anayasa'ya eklenen geçici 20. maddenin, Anayasa'nın 85. ve 6216 sayılı Kanun'un 54. maddeleri uyarınca iptali ve yürürlüğünün durdurulması taleplerinin reddi gerekir.”