OPEC üyelerinin masasındaki beş kritik konu

Petrol Ä°hraç Eden Ãœlkeler Örgütü’nün 13 üyesi rekor seviyede düşen petrol fiyatlarının geleceÄŸini görüşmek üzere 2 Haziran’da Avusturya’nın baÅŸkenti Viyana’da biraraya geliyor.

Yılbaşında 30 dolar altına düşen petrolün beş ayda yüzde 30 değer kazanması, piyasanın endişelerini biraz soğutmuş olsa da üretim fazlası hâlen OPEC ülkelerinin gelirini düşürüyor.

OPEC üyeleri haziran toplantısına aralık toplantısından daha “güler yüzlü” gelecek olsa da piyasa talep-arz dengesi henüz kurulmuÅŸ durumda deÄŸil. Bu atmosferde Viyana’ya gelecek petrol devleri ÅŸu konuları ele alacak:

1. ÃœRETÄ°MÄ°N DONDURULMASI

Suudi Arabistan, Rusya, Kata ve Venezuela’nın ÅŸubat ayında aldığı petrol üretimini ocak ayı seviyelerine çekme kararı hâlâ masanın en önemli gündem maddesi.

OPEC üyesi Ä°ran’ın sert bir dille reddetmesiyle karar, ÅŸimdilik rafa kalkmış olsa da piyasa hâlen uygulanabilir bir anlaÅŸma bekliyor.

“Bu, klasik bir mahkûm dilemması” diyen Atlantik Konseyi Küresel Enerhi Merkezi uzmanlarından Dr. Ariel Cohen, Marketwatch’a yaptığı açıklamada “Ãœretimi durduran kaybedecek, çünkü diÄŸerleri hile yapacak” ifadelerini kullandı.

Oxford Enstitütüsü Enerji Çalışmaları uzmanlarından Dr. Justin Dargin de daha önce ÅŸubat ve nisanda baÅŸarısızlıkla sonuçlanan “üretim dondurma” kararı için “Petrol fiyatlarının önce sabitlenip, sonra kademeli bir ÅŸekilde yükselmesi için petrol üretiminin kısılması gerekli” dedi.

2. PÄ°YASA PAYI

Piyasa payını kaybetme endiÅŸesi üretim dondurmanın önündeki en önemli engel. Ä°ran’ın petrol üretimini durdurmaya bu kadar sert bir dille karşı çıkmasında ki ana neden de yaptırımlar nedeniyle yıllardır kaybettiÄŸi pazar rekabetini geri kazanmak. Uluslararası Enerji Ajansı’nın verilerine göre Ä°ran, nisanda günlük üretimini 300 bin varil daha artırarak 3,56 milyona çıkardı. Bu seviye, yaptırımlar öncesi dönemden bu yana görülmemiÅŸti.

Uzmanlara göre Suudi Arabistan ve Rusya da Ä°ran’ın bu hamlesine karşılık olarak üretimlerini artırabilir.

Küresel Enerji Analisti Thomas O’Donnell, Suudi Arabistan’ın Tahran’ın piyasa payını artıracak herhangi bir harekete izin vermeyeceÄŸini söyledi. Veliaht Prens Muhammed El Salman daha önce Bloomberg’e yaptığı açıklamada Ä°ran’ın üretimi durdumadıkça kendilerinin de üretimlerini azaltmayacağını açıklamıştı.

3. PETROL ÃœZERÄ°NDEKÄ° SUUDÄ° REJÄ°MÄ°

Suudi Arabistan, OPEC toplantısına 21 yıldır görevde olan Ali El Naimi’nin yerine getirilen yeni Petrol Bakanı Halid El Falih ile katılacak. El Naimi’nin uzlaÅŸmacı tavrından sonra Prens Salman’a yakınlığı ile bilinen El Falih’in toplantıdaki tutumu merak konusu.

Northeastern Ãœniversitesi Profesörü Ravi Ramamurti’ye göre yeni petrol bakanı düşük petrol fiyatlarını destekleyecek. Çünkü fiyatlar düşük olmaya devam ettikçe Suudi Arabistan’ın yeni kalkınma projesi kapsamında uygulamaya sokacağı petrol dışı yatırımlara devam edilmesi kolaylaÅŸacak.

Suudi Arabistan, petrole bağımlılığı azaltmak için nisan ayının sonunda “2030 Vizyonu’nu” açıkladı. Bu vizyon kapsamında ülkenin ulusal petrol ÅŸirketi ARAMCO’nun yüzde beÅŸten fazlası halka arz edilecek, Suudi Arabistan-Mısır arasında inÅŸa edilmesi planlanan köprü projesi hızlandırılacak, Müslüman ülkeleri vatandaÅŸlarının Suudi Arabistan'da kalmasını saÄŸlayacak YeÅŸil Kart (Green Card) uygulamasına geçilecek ve baÅŸta Hac olmak üzere turizm yatırımları artırılacak.

4. MEVSÄ°MLÄ°K TALEP

Dr. Justin Dargin’e göre OPEC üyeleri hiçbir ÅŸey yapmayıp, piyasayı kendi hâline bıraksa bile enerji talebinin zirve yapacağı döneme yaklaşılıyor. Bu durum, ihracatı düşürüp, petrol fiyatlarını yükseltebilir.

Dargin, böylelikle üretim dondurulmasa bile piyasada daha az petrol olacağını söylüyor.

5. ORTA YOL Ä°HTÄ°YACI

Tartışılacak birçok konu olsa da OPEC üyeleri hâlâ bir orta yol bulmak zorunda.

En az sekiz OPEC üyesi üretimin dondurulmasını savunsa da bu ülkeler piyasadaki toplam üretimin yarısından azına hâkim.

WTRG Economics’ten James Williams’a göre Kuveyt, Katar, Suudi Arabistan ve BirleÅŸik Arap Emirlikleri, OPEC üretiminin yarısına sahip ancak bu ülkeler finansal açıdan güçlü olsa da zayıf portföyleri var.

Thomas O’Donnell’a göre Doha’da geçen ay gerçekleÅŸen diplomasi fiyaskosundan sonra hazirandaki toplantı petrol üretimi konusunda ortak bir anlaÅŸma beklemek çok rasyonel deÄŸil.

Kaynak: BloombergHT