Anne baba çatışmaları ve arada kalan çocuklar

Tuba Karacan | Psikolog

Aile; çocuğun bedensel, zihinsel, duygusal gelişim süreçlerini destekleyen bir yapıdır. Çocuğun ilk eğitim yuvası olan ailenin ilk öğretmenleri olduğunun farkında olan tüm anne babalar, bu bilinç ve sorumlulukla davranırlar. Çocuklarıyla kurdukları iletişimde, gösterdikleri ilgide, yaptıkları fedakârlıklarda hep bu özenin etkilerini görmek mümkündür.

Ancak iliÅŸkilerde öyle bir nokta vardır ki o süreç baÅŸladığında tüm sorumluluklar unutulabilir. Son yıllarda evliliklerde; kimliklerin birbirine girmesi, sorumluluk alanlarının karışması, eÅŸler arası rekabetin artması ego savaÅŸlarını iyice kızıştırmıştır. Benlik yarışı eÅŸler arasına girdiÄŸinde, çocuklar bile hassasiyet alanından çıkabilir. Nitekim bütün iliÅŸki sorunlarının bir arada kalanı olduÄŸu gibi, anne baba çatışmalarının arada kalan maÄŸdurları da çocuklar olmaktadır.

Evlilik içinde yaşanan problemlerin çıkış noktası ne olursa olsun, vardığı nokta hep aynıdır. İki taraf da, karşıdakinin ne söylediğini anlamaya çalışmaksızın kendi haklılığını bir diğerine ispat etmeye çalışır. Konuşan-konuşan, konuşan-kaçan, kaçan-kaçan eş ilişkileri, birbirinde dinlenme ve anlaşılma karşılığı bulamadığında, haklılık arayışının muhatabı bu kez çocuklar olur. Kimi zaman babalar ama en çok anneler, daha fazla ilişki halinde oldukları çocuklarına eşleriyle aralarındaki sorunları anlatarak, dinlenme, anlaşılma beklentisine girerler. Annelerinin ya da babalarının bir anda dert ortağı olan çocuklar/gençler başta durumun farkında değillerdir ancak zaman içinde diğer ebeveynlerine karşı duygularının değiştiğini ve taraf olduklarını görürler. Psikologların dosyaları, bir ebeveyninin diğerine olan öfkesiyle yetişmiş, yıllarca sebebini bilmezsizin annesiyle ya da babasıyla görüşmemiş kişilerin yaşantılarıyla doludur.

Anne babaların çocukları üzerindeki en temel sorumluluklarından biri, kendi duygusal yüklerini, olumsuz inanç ve kaygılarını çocuklarına yansıtmamaya çalışmaktır. YetiÅŸkinler kendi aralarındaki sorunları çözerken, farkında olmadan yansıttıkları problemlerin, çocuklarının zihinlerindeki ilk eÅŸ ve anne-baba imajını oluÅŸturduklarını da bilmelidirler. Aile içinde çocuk, kadın ve erkek cinsine ait rol model özelliklerini nasıl anne babasından öğreniyorsa, ileride olacağı eÅŸ, ebeveyn rollerini de yine anne babasından miras olarak almaktadır.  

Bir önceki yazımızda gelin – kayınvalide çatışmalarında arada kalan erkekleri yazarken, karısından ÅŸikâyet eden bir babanın ya da kayınvalidesinden yakınan bir annenin çocuÄŸunun ilerideki iliÅŸkilerini nasıl belirlediÄŸine deÄŸinmiÅŸtik.

Yetişkin ilişkilerine ait sorunların, yetişkinlerin dünyasıyla sınırlı kalmadığı durumlarda ortaya çıkan bir başka olumsuzluk, çocuğun yaşadığı duygusal süreçlerde kendisini yalnız ve çaresiz hissetmesidir. Kendisine destek olamayacak kadar güçsüz bir anne, annesinin anlattığı kadar uzak ve anlayışsız bir baba, çocuğun ihtiyacı olan güveni alacağı kaynakların yoksunluğu anlamına gelir. Böyle durumlarda çocukta/gençte kendini değerli hissetme, kendine güven duyma, zorlukların üstesinden gelebileceğine dair kendine inanma duyguları zedelendiğinden, ilişki ve sosyal uyum sorunları yaşaması kaçınılmaz olur. Anne babalarının sorunlarını içselleştirerek büyüyen bireyler, kendi ailelerine de aynı sorunları sürdürürler. Tüm kadın ve erkekleri kendi anne babaları üzerinden genellediklerinden eşlerine karşı objektif olamazlar.

Åžu noktanın da altı önemle çizilmelidir ki bu anlatılanlar çocukların yanında anne babanın hiç tartışma yaÅŸamaması anlamına gelmemektedir. Bilakis zaman zaman tartışma ve fikir ayrılıklarının olması iliÅŸkinin saÄŸlıklı ve dengeli olduÄŸunun iÅŸaretidir. Ayrıca çocukların bunun normal bir durum olduÄŸunu öğrenmeleri, sorunsuz bir evlilik idealize etmelerini engellemesi açısından önemlidir. Tartışma sonrası anne babalarının uyum ve sevgi dolu iliÅŸkilerinin devam ettiÄŸini görmek, kendilerini güvende hissetmelerini saÄŸlayacağı gibi ileriki hayatlarına da doÄŸru beklentiler taşımalarını saÄŸlar. Kaçınılması gereken nokta ise, tartışma esnasında çocuÄŸu hakem tayin ederek, “bak anneni görüyorsun deÄŸil mi bana nasıl da saygısızlık ediyor”, “bak duydun deÄŸil mi baban bana hiç anlayış göstermiyor” ifadeleriyle ÅŸahit tutmaktır. EÅŸiyle kuramadığı iletiÅŸimine, çözemediÄŸi ya da yüzleÅŸemediÄŸi sorununa çocuÄŸunu paydaÅŸ ederek, onun gencecik ruhunu yormaktır.

Anne babaları kendi aralarında sağlıklı bir ilişki geliştirememiş çocukların en büyük talihsizliği, diğer ebeveynlerini, tarafı oldukları ebeveynlerinin izin verdiği kadar sevebiliyor olmalarıdır. Hayatta oldukları halde kendi anne babasının sevgisinden uzak büyüyen bir çocuğun uğrayabileceği en büyük haksızlık olarak bu yetmez mi sizce de?