İki yıl önce bugün Soma'da solan umutlar

Ä°ki yıl önce bugün, Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri Anonim Åžirketi’nin iÅŸlettiÄŸi Eynez Maden Ocağı’nda çıkan yangında 301 işçi yaÅŸamını yitirmiÅŸ, 162’si yaralanmıştı. Facia, Cumhuriyet döneminin en büyük maden kazası olarak kayıtlara geçti.  

Manisa-Soma'nın Eynez bölgesindeki Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž'de 13 Mayıs 2014 sabaha önceki günlerden farklı deÄŸildi. Madenciler her sabah olduÄŸu gibi mesailerine gelmiÅŸ, yerin metrelerce altında kazma sallamışlardı. Kara elması yer üstüne çıkarmak için girdikleri madenden bu kez kömür yerine onların cansız bedenleri çıktı. Elektrik panosundaki patlamanın ardından çıkan yangın, zaten kızışmış olan kömürü alevlendirdi, 301 işçi feci ÅŸekilde can verdi.

Bu elim olayın ardından yine "Facia geliyorum dedi", "Kaçış odası olsaydı bu ölümler olmazdı", "ihmal araÅŸtırılsın" haberleri yapıldı. Bir dizi ihmaller zincirinin bu faicaya yol açtığı yolunda maden çalışanlarının ifadeleri basına yansıdı. Kontrollerin olması gerektiÄŸi gibi yapılmadığını sonradan öğrendik. Ancak bunların hiçbirisi yiten 301 canı geri getirmeyeceğı gibi yetim kalan çocuklar, dul kalan eÅŸler için de çok fazla bir anlam ifade etmiyor.  Soma'da umutlar soldu, çocuklar yetim, eÅŸler dul kaldı...   

SAAT SAAT SOMA FACÄ°ASI 

Saat 15.10 Soma Holding’e ait Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž madeninde elektrik panosunda meydana gelen patlama nedeniyle yangın çıktı. Çıkışa yakın olan işçiler, dışarı çıkmayı baÅŸardı. Geride kalan 300 işçi ise mahsur kaldı. Maden ocağındaki galeriler dumanla dolmaya baÅŸladı. İçeriye oksijen verildi ancak dumandan zehirlenme tehlikesiyle karşı karşıya kalan işçiler için zaman daralıyordu. Elektrikler kesilince madendeki asansörler de durdu.

Her geçen saat umutları tüketiyor, kara haberler gelmeye baÅŸlıyordu. Maden İşçileri Sendikası Genel BaÅŸkanı Nurettin Akçul, saat 18.30 itibarıyla kendilerine gelen bilginin 5 işçinin öldüğü yönünde olduÄŸunu açıkladı. Akçul, kazanın vardiya deÄŸiÅŸimi sırasında meydana geldiÄŸini söyledi.

Saat 20.30 Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž.'den yapılan yazılı açıklamada, “Kazanın nasıl gerçekleÅŸtiÄŸine dair inceleme ve araÅŸtırmalar baÅŸlatılmıştır. Birinci önceliÄŸimiz içerideki çalışanlarımızın bir an önce saÄŸ salim kurtarılmasıdır" denildi.

Saat 23.00 Manisa Belediye BaÅŸkanı Cengiz Ergün ölü sayısını 157 olarak açıkladı. Gece yarısı dönemin Enerji Bakanı Taner Yıldız, "201 işçi kardeÅŸimizi kaybettik. Rakamların yükselmesinden endiÅŸe duyuyoruz" dedi.

Facianın büyüklüğünün ortaya çıkmasıyla, AFAD, Kızılay gibi kurumlarını yanı sıra çeşitli illerin belediyelerinden, kurtarma ekipleri de bölgeye sevk edilmeye başlandı. Ancak bu gecikmiş bir yardım hamlesiydi.

14 Mayıs saat 10.00’da BaÅŸbakanlık, faciadan dolayı 3 günlük yas ilan etti. KırkaÄŸaç'taki soÄŸuk hava deposunda bulunan 146 madencinin cenazesi aile yakınlarına teslim edilmeye baÅŸladı.

Saat 14.00 O dönem BaÅŸbakan olan Recep Tayyip ErdoÄŸan, Soma’ya gelerek facianın yaÅŸandığı yeri inceledi.

Saat 18.30 Facia sürecinin en aktif ismi olarak öne çıkan ve Taner Yıldız, vefat eden kiÅŸi sayısının 282’ye çıktığını açıkladı.

MADEN KAZALARI 3 BÄ°NDEN FAZLA CAN ALDI 1941 yılından bu yana maden kazalarında 3 binden fazla insan hayatını kaybetti. 100 binden fazla insan ise yaralandı. Madenlerde görülen kaza sebeplerinin çoÄŸu grizu patlaması, göçük ve yangın. Kazaların en çok gerçekleÅŸtiÄŸi il ise Zonguldak. Maden kazalarında, 2000 yılında 100 milyon ton başına 710 kiÅŸi hayatını kaybederken, 2008 yılına gelindiÄŸinde bu rakam 722. Cumhuriyet tarihinin en büyük maden faciası, 13 Mayıs 2014’teki Soma faciası, 301 can aldı.

YAÅžAM ODASI’ Ä°HMÂLÄ° NÄ°CE YAÅžAMA MÂL OLDU

Faciadan 2 gün sonra basın toplantısı düzenleyen Soma Holding Patronu Alp Gürkan, madenin ‘yaÅŸam odası’ ve kaçış yollarındaki yetersizliÄŸine dair sorulara geçiÅŸtirici cevaplar verdi.

 Alp Gürkan, yeni yaÅŸam odalarının hazırlandığını söylemiÅŸti ama yeni odalar hazırlanana kadar diÄŸer yaÅŸam odaları kapalı olduÄŸu için yaÅŸanan kaza sonrası işçilerin bu yaÅŸam odalarına sığınamadığı ve bu nedenle can kaybının artışına neden olduÄŸu ortaya çıkmıştı.

Facianın gerçekleÅŸtiÄŸi günden 4 gün sonra 17 Mayıs’ta, hayatını kaybeden tüm madencilerin cesetleri çıkartıldı. Vefat eden kiÅŸi sayısı 301 olarak açıklandı.

18 Mayıs’ta, Soma savcılığının baÅŸlattığı soruÅŸturma dâhilinde Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž. Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Can Gürkan ve kazadan sorumlu olduÄŸu iddia edilen 30 kiÅŸi gözaltına alındı. 1 gün sonra Can Gürkan, Genel Müdür Ramazan DoÄŸru ve ÅŸirketin mühendislerinden 7 kiÅŸi tutuklandı.

6 Haziran’da ölen madenci Mustafa KocabaÅŸ'ın ailesi adına Avukat Hakan Kahraman'ın açtığı tazminat davasından ötürü, Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž.'nin mallarına tedbir konuldu.

DAVA SÃœRECÄ°

Olayın ardından dava önce Soma Cumhuriyet Savcılığı, ardından Akhisar Ağır Ceza Mahkemesince yürütülmeye baÅŸlandı. Adli soruÅŸturmada, 'olası kastla öldürme', 'bilinçli taksirle birden fazla kiÅŸinin ölümü ile birlikte birden fazla kiÅŸinin yaralanmasına neden olma', 'neticesi sebebiyle ağırlaÅŸmış yaralama'suçlarından Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž. Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Can Gürkan, Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž. Genel Müdürü Ramazan DoÄŸru, Ä°ÅŸletme Müdürü Akın Çelik'in de aralarında bulunduÄŸu toplam 46 sanık yargılanmaya baÅŸladı.

301 madencinin hayatını kaybetmesi sonucu 11 ay sonra Akhisar Ağır Ceza Mahkemesinde başlayan ilk duruşmada hâkim erteleme kararı verdi.

301 madencinin yaÅŸamını yitirmesine neden olan facianın ceza davası Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülmeye devam ediliyor. 15 Nisan 2016’da gerçekleÅŸtirilen 7.duruÅŸmada, davanın 14 Haziran 2016’ya ertelenmesine ve Soma Kömür Ä°ÅŸletmeleri A.Åž. Yönetim Kurulu BaÅŸkanı Can Gürkan da dâhil 6 tutuklu sanığın tutukluluk hallerinin devamına karar verildi. Akhisar Ağır Ceza Mahkemesi'nin talimatıyla, ifadesi alınan ÅŸirketin patronu Alp Gürkan hakkında yürütülen soruÅŸturma ise devam ediyor.

SOMA'DA FAALÄ°YET DURDURULDU

Soma’da facianın gerçekleÅŸtiÄŸi Eynez Kömür Madeni’nin faaliyeti durduruldu. Manisa Valisi ErdoÄŸan BektaÅŸ, Soma Åžirketi’nin faaliyeti devam eden diÄŸer maden ocağı olan Işıklar Maden Ocağı’nı 2015’teki ziyareti sırasında, Eynez Kömür Madeni’nin yeniden açılabileceÄŸini söyledi ancak maden henüz açılmadı.

Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, devletin, kaza maÄŸdurlarına vaat ettiÄŸi ‘maddi yardım’ı yerine getirmediÄŸi iddialarına cevap verdi. Bakanlık yaptığı yazılı açıklamada, facia sonrasında madendeki işçilere, hayatını kaybedenlerin ailelerine ve hak sahiplerine toplamda 24 milyon 64 bin 770 TL Ã¶dendiÄŸini ve SGK borçlarının silindiÄŸini açıkladı. 

“İÇERÄ°SÄ° CEHENNEM GÄ°BÄ°YDÄ°”

Faciadan kurtulduktan sonra yaÅŸananları anlatan maden işçileri, kazanın ‘geliyorum dediÄŸini’ söyledi. Ä°ÅŸte o işçilerden bazılarının ifadeleri:

Bayram Çakan: Yer altında olup saÄŸ çıkarılan çok az kiÅŸiyiz. Kurtulanlar listesinin çoÄŸu yer üstü ekibinden. Ama biz yaÅŸarken öldük. Duman arasında sıkışıp kaldığımızda gözümün önünde arkadaÅŸlarım patır patır yere düştü, boÄŸularak can verdiler.

Nefes alamadıkları için can havliyle çırpınıyor, saÄŸa solu tekmeliyor, yakalarını çekiÅŸtiriyorlardı. En ÅŸanslıları gazın etkisiyle bir anda etkilenip gözlerini kapatarak yere yığılanlardı. Kimi eÅŸinin, kimi çocuklarının adını haykırıyordu.ArkadaÅŸlarım acı çeke çeke öldüler, ben nasıl öleceÄŸim acaba derken bir baktım kurtulmuÅŸum. Kömür hep sıcaktı ancak hiç bu son dönemlerde olduÄŸu kadar sıcak olduÄŸuna tanık olmadım. İçerisi her zaman basık ve cehennem gibiydi. Biz bu durumu amirlerimize de ilettik.

Hasan Çelik: Maden 2006'da Park Teknik'ten Soma Kömür A.Åž.'ye geçti. Bu geçiÅŸten önce de zaten maden devletten alınmıştı. Bu geçiÅŸlerin hepsinin yangınlarla baÅŸ edemedikleri için olduÄŸunu biliyorum. Bundan dolayı Soma A.Åž. de çözümü baca açmakta aradı. Özellikle son 1 aydır ısınma olduÄŸu yönünde bizim de tanıklıklarımız vardı. Ocağın bazı bölümlerinde elimizi duvarlara koyduÄŸumuzda dahi içten içe yanma ve sıcaklığı avucumuzda hissediyorduk. Madenin bazı bölümlerine tişörtle inerdik. Ancak bazı bölümlerde atletimizi bile çıkartmak zorunda kalıyorduk.

Ahmet Metan: Yangın sık olur, söndürülürdü. Devir döneminden önce ya da sonra söndürülmeyen yangın yoktu. Biz yangına ÅŸaşırmazdık, kanıksamıştık. Ancak yeni bir tünel deÄŸil yeni bacalar yapıldı.

“ÇİZMELERÄ°MÄ° ÇIKARAYIM MI? SEDYE KÄ°RLENMESÄ°N”

Faciadan kurtulan Murat Yalçın adlı işçi, ambulanstaki sedyeye yatırılırken, "Çizmelerimi çıkarayım mı? Sedye kirlenmesin” demiÅŸti. Yürek burkan bu ifade kısa sürede Soma faciasının sembollerinden birisi haline geldi. Sosyal medyada milyonlarca kiÅŸi bu sözü paylaÅŸtı. Murat Yalçın, bu sözüyle Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi tarafından Toplumsal Fair Play Ödülü'ne layık görüldü.

Tek derdi evine ekmek götürmek olan 301 maden işçisinin yaÅŸamını yitirdiÄŸi Soma faciası; devam eden ceza davasıyla, maddi yardımlarıyla, sembolleÅŸen görüntüleriyle, kamuoyunda tartışılmaya devam ediyor.