Erdoğan'ın oyun planı ne?

Yeni Genel BaÅŸkanı'nı belirlemek üzere OlaÄŸanüstü Kongre'ye gitme kararı alan AK Parti'de yaÅŸanacak geliÅŸmeler ve diÄŸer siyasal geliÅŸmeler, güçlü bir BaÅŸkanlık sistemi isteyen CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan'ın baÅŸkanlıkla igili hamlelerinde önemli bir yere sahip olacak. 

Erdoğan'ın bundan sonraki stratejisinin ne olabileceğini sorduğumuz uzmanlardan Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi Direktörü Fuat Keyman, 5 Mayıs itibarıyla artık Türkiye'nin partili başkanlık sistemine geçtiğini ve alıştığı anlamdaki parlamenter sistemin bittiğini söyledi. Keyman'a göre, Cumhurbaşkanı bu fiili durumu yasal hale de getirmek için erken seçime gitmeyi düşünebilir ama bunu anayasa değişikliğine yetecek garantiler görmeden yapmaz.

Marmara Ãœniversitesinden Yüksel TaÅŸkın ve Metropoll AraÅŸtırma Merkezi BaÅŸkanı Özer Sancar erken seçim olasılığına dikkat çektiler, ancak seçim sonuçları açısından MHP'deki geliÅŸmelerin belirleyeci olduÄŸunun altını çizdeler. 

SETA Genel Koordinatörü Burhanettin Duran ise, erken genel seçimler olabileceğine pek ihtimal vermiyor, ancak yeni fiili durumun yasal hale de gelmesi için MHP'nin tavrının ne olacağının belirleyeci olacağına işaret ediyor.

Uzmanlara sorduğumuz, "Erdoğan'ın stratejisi bundan sonra ne olabilir?' sorusuna aldığımız yanıtlar şöyle:

Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi Direktörü Prof. Fuat Keyman:

5 Mayıs tarihi bir gün, çünkü baÅŸkanlık sistemine fiili olarak geçildi. Türkiye’de bizim alıştığımız anlamdaki parlamenter  sistemin bittiÄŸi gün. Bu olayın sistemsel sonuçları var. Bu partili baÅŸkan sistemine benzer sistemde CumhurbaÅŸkanı yürütmeyi belirleme konusunda tek aktör, BaÅŸbakan da daha çok bakanlar kuruluyla cumhurbaÅŸkanı arasında koordinatör konumunda olacak. Ä°simler önemli ama, bu baÄŸlamda 22 Mayıs’ta seçilecek olan parti lideri alışık olduÄŸumuz biçimde baÅŸbakan olmayacak. Yeni lider, bütün bunları bilerek seçildiÄŸi için de iki baÅŸlılık ortadan kalkacak. Partili baÅŸkanlık sistemi bundan sonra kurumsallaÅŸmış da olacak.

Sayın CumhurbaÅŸkanı bu fiili duruma anayasal güvence isteyeceÄŸi için erken seçime ya da referanduma gidebilir ama, orada HDP ve dokunulmazlık süreci, MHP Kongre süreci önemli.  CumhurbaÅŸkanı referandum ve erken seçimde, baÅŸkanlık sistemi açısından bir garanti görmek isteyecektir. Bunu görmedeÄŸi sürece seçime gideceÄŸini sanmıyorum. 

Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi Öğretim Üyesi Prof. Yüksel Taşkın:

ErdoÄŸan’ın projesi süper baÅŸkanlık olduÄŸu için, üç siyasal rakibinin ikisini yüzde 10 gibi yüksek olan seçim barajının altında bırakacak bir erken genel seçim olabilir. Her üç rakipte de sıkıntılar var. MHP’nin kongre ve liderlik sorunu, CHP gündem belirleyici olamıyor. HDP’nin de sıkıntıları var. HDP için ‘barajı geçemez’ deniliyor ama bence baraj üstü olma olasılığı var. Bu tip ÅŸeyler çok kolay söylenmemeli. MHP’de objektif olarak bakıldığında bir AkÅŸener rüzgarı var. Dolayısıyla MHP’nin ne yapacağı önemli.

SETA Genel Koordinatörü Burhanettin Duran:

Halk tarafından seçildiği için güçlü olan bir Cumhurbaşkanı olması nedeniyle yaşanan bir yapısal sorun vardı. Şimdi güçlü Cumhurbaşkanı, zayıf Başbakan modeli denenecek. Bundan sonra daha çok koordinatör Başbakan profili yürütüleceğini anlıyoruz.

Sistemin dönüşümüyle ilgili olarak da önümüzde iki seçenek var. Ya BaÅŸkanlık sistemine geçilecek ya da yarı baÅŸkanlığın fiili boyutu toparlanacak. Bunun anayasal düzenlemesinin nasıl olacağı da siyasetin geleceÄŸine baÄŸlı. Bu da MHP’nin tavrının ne olacağına.

CumhurbaÅŸkanı’nın ÅŸu zamana kadar olan siyasetine bakınca vesayet ile çok ciddi bir kapışma olmadıkça erken seçimi tercih etmediÄŸini görüyoruz. Erken genel seçim olacağını sanmıyorum. 2019’a kadar güçlü cumhurbaÅŸkanı zayıf baÅŸbakan modelinin devam etmesi beklenebilir.

MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi Başkanı Özer Sancar:

BaÅŸkanlığa giden yolda ErdoÄŸan’ın önünde üç engel var. Ä°lki, parti içi muhalefet. DavutoÄŸlu, Türk tipi baÅŸkanlık sistemine kamuoyunda güçlü bir destek vermiyordu. Fakat bu çözümü kolay bir sorun oldu. Parti içinde DavutoÄŸlu’nu destekleyen kaç milletvekili var, bu kiÅŸiler ileriye yönelik olarak bir sorun olur mu, tam olarak bilmiyoruz ama ErdoÄŸan’ın bir tahmini vardır. BaÅŸkanlık için gerekli Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi gizli oy ile yapılacağından, parti içinde bazı fireler olabilir, bunların vermeyeceÄŸi oyları dengelemek için iki yol var. Birincisi, bazı milletvekillikleri düşeceÄŸi için ara seçimlere gitmek. Ancak bu da Anayasa deÄŸiÅŸikliÄŸi için güvenli bir sayıya çıkmaya yetmeyebilir. Ä°kincisi, MHP milletvekillerinin güçlü bir destek vermesi. MHP Genel BaÅŸkanı Bahçeli’nin bu konuda garanti vermesi.

HDP ve MHP’nin baraj altında kalacağı bir genel seçim de olabilir. Ancak HDP baraj altında kalacağını anlarsa, parti olarak deÄŸil, bağımsız adaylarla seçime gider. HDP’nin Meclis dışına çıkarılması bence MHP seçmenine yönelik bir siyasal operasyon. EÄŸer HDP bir suç iÅŸliyorsa bunu öteden beri iÅŸliyordu. Fakat niye ÅŸimdi? MHP seçmenine, ‘sizin istediÄŸinizi biz yaparız’ diyor.

MHP, eÄŸer Bahçeli Genel BaÅŸkan olmaya devam ederse baraj altında kalır. MHP’nin Kongre yapıp yapmayacağı yargının elinde. Ben Kongre’nin iptal edilmeyeceÄŸini düşünüyorum. MHP’de Genel BaÅŸkan deÄŸiÅŸirse, Meral AkÅŸener gelirse, MHP seçmeninin, milletvekillerinin AKP’ye desteÄŸini engelleyebilir. Fakat parti içinde kendine gelecek görmeyen bir grup, AKP’ye gidebilir.

Dolayısıyla BaÅŸkanlık sistemine giden yolda MHP oyun deÄŸiÅŸtirici. MHP seçmeninin yüzde 82’si bizim yaptığımız araÅŸtırmalara göre Bahçeli’yi istemiyor. Ancak delege ve seçmen aynı ÅŸey deÄŸil. Bununla birlikte MHP kamuoyunda yüksek bir AkÅŸener isteÄŸi varken, delege de farklı davranamaz. AkÅŸener seçilirse, ErdoÄŸan bir süre, yıpranmasını bekleyebilir ama o zaman da baÅŸkanlık sarkmış olur.

Kaynak: Al Jazeera