Rıza Sarraf mahkemeye çıkıyor

Sarraf'ın hakim karşısına çıkacağını, savcı Preet Bharara, Twitter hesabından duyurdu. Bharara, "Sanık Rıza Sarraf, saat 10'da hakim J. Richard Berman'ın karşısına çıkacak" dedi. Yani Rıza Sarraf, Türkiye saati ile 17'de ilk duruşmasına çıkacak.

Ä°ÅŸadamı Rıza Sarraf, tatil için gittiÄŸi Miami’de 19 Mart’ta gözaltına alınmış ve tutuklanmıştı. SoruÅŸturma New York'ta yürütülüyor. Sarraf'a yönelik suçlama, Ä°ran hükümeti ve diÄŸer kuruluÅŸların Tahran'a yönelik uluslararası yaptırımlardan kaçınmak için kurduÄŸu mekanizmanın parçası olarak yüzlerce milyon dolarlık iÅŸlemlere karıştığı yönünde. Sarraf’ın yanı sıra iki Ä°ranlı'ya daha hakkında Manhattan'da bu suçlamalarla dava açılmıştı.

Haklarındaki iddiaların karşılığı 75 yıl hapis cezası

Sanıklar, ABD'yi dolandırmak, Uluslararası Acil Durum Ekonomik Yetkiler Yasası’nı (IEEPA) çiÄŸnemek, banka dolandırıcılığı ve kara para aklama ile suçlanıyor. ABD'yi dolandırma suçlamasının en çok 5 yıl hapis cezası var. IEEPA’yı çiÄŸnemek ve kara para aklama suçları ise en çok 20’ÅŸer yıl hapis cezası getirir. Banka dolandırıcılığı suçlaması, en çok 30 yıl hapis cezasıyla cezalandırılabilir. Sanıkların alacakları cezalar yargıç kararıyla belirleyecek.

ABD Adalet Bakanlığı, kendi sitesinde yayınladığı açıklamada, Türkiye ve İran çifte vatandaşı 33 yasındaki Rıza Sarraf'ın tutuklandığı açıklamasına ek olarak, İran vatandaşları olan 29 yasındaki Camelia Jamshidy ile 65 yasındaki Hüseyin Najafzadeh'nin de aynı suçlamalarla aranmakta olduklarını belirtmişti. Adalet Bakanlığı'nın açıklamasında, Sarraf'ın işlediği suçlar ile ilgili olarak, Kraliyet Holding A.Ş., Durak Döviz , Al Nafees Döviz,; Royal Zümrüt Yatırımlar; Asi Kıymetli Madenler Turizm Otomotiv, ECB Kuyumculuk İç ve Dış Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi, Güneş General Trading LLC. gibi kuruluşların da adı geçti.

Sarraf'ın avukatı Şeyda Yıldırım, müvekkiline yöneltilen suçlamaların ABD'nin kendi koyduğu ve kaldırdığı yaptırımlarla ilgili olduğunu söylemişti. Yıldırım, "2011 ve 2015 arası gibi bir tarih aralığı görünüyor elimize geçen evraklarda. Bu tarihler arasındaki dönemde ambargoyla ilgili birtakım iddialar var ama bu iddiaların hepsi izah edilebilir. Bu ticareti büyük Amerikan şirketleri zaten yapıyor. Zaten sorun da buradan çıkıyor. Rıza Sarraf'ın ticaretinin sorgulanması aslında. Hepsi resmi ve banka üzerinden yapılan kayıtlı işlemler" demişti.

Savcı: Amerikan adaletiyle yüzleşecek

Soruşturmayı yürüten Savcı Preet Bharara, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, "Reza Zarrab, pek yakında Manhattan'daki mahkeme salonunda Amerikan adaletiyle yüzleşecek" ifadelerini kullanmıştı. Sarraf'ın avukatı Şeyda Yıldırım, müvekkiline yöneltilen suçlamaların ABD'nin kendi koyduğu ve kaldırdığı yaptırımlarla ilgili olduğunu söylemişti.

Sistem nasıl işliyordu?

Ä°ran’ın önceki CumhurbaÅŸkanı Mahmud Ahmedinejad, 2005’te Ä°ran ekonomisinin daha saÄŸlıklı yürümesi için bir özelleÅŸtirme hareketi baÅŸlattı. Böylece Ä°ran Devleti’ne ait varlıkların ve iÅŸletmelerin mülkiyet hakkı, Devrim Muhafızları Ordusu mensuplarının kurmuÅŸ olduÄŸu ÅŸirketlere aÅŸamalı olarak devredildi.

Ä°ran’ın nükleer programını sınırlandırması için baskı yaratmak amacıyla Ä°ran’a yönelik alınan BM yaptırım kararları, 2008 – 2010 arası Ä°ran ekonomisini zora soktuÄŸunda, yaptırımlar bu ÅŸirketler aracılığıyla by-pass edildi. ABD tarafından kara listeye alınan Devrim Muhafızları’na baÄŸlı bu ÅŸirketler bir takım aracılar vasıtasıyla kurdukları yeni ÅŸirketler üzerinden, ekonomik yaptırımlara alternatif yollar üreterek Ä°ran’a mal ve para temin ettiler.

Ocak 2010’da ABD, kendi Senatosu’ndan geçirdiÄŸi bir kararla, Ä°ran’ın petrol ve doÄŸalgaz gelirlerinin de nükleer faaliyetlerde kullanılabileceÄŸi varsayımıyla Ä°ran petrol gelirlerini “Kara Para” statüsünde ilan etti. Bu tarihten itibaren ABD, Ä°ran ile ticaret yapan Türkiye’nin de içinde bulunduÄŸu ülkelere bu iÅŸlemleri durdurmaları için baskı yaptı.

Türk bankaları ise dönemin devlet yetkililerinin Türkiye’yi sadece BM kararının baÄŸladığı yönündeki açıklamalarından destek alarak iÅŸlemlerini sürdürdü. Türkiye ile Ä°ran arasında 2002’de 1 milyar dolar olan ticaret hacmi 2010’da 11 milyar dolara çıktı.

Türkiye, ABD yaptırımlarından çekindiÄŸi için Ä°ran’dan aldığı petrolün parasını ödeyemeyen Hindistan’a da ödemeler konusunda aracılık etmeye baÅŸladı. Halkbank’ın aracılığı sayesinde hayata geçen bu ödeme hattı 2011 boyunca kullanıldı. Åžubat 2013’de ise bu iÅŸlemler tamamen sona erdi.

Rıza Sarraf, ABD Adalet Bakanlığı tarafından Ä°ran’a yönelik yaptırımları bu sistem üzerinden delmekle suçlanıyor.

17-25 Aralık operasyonunda tutuklandı

Rıza Sarraf, Türkiye'de 17-25 Aralık soruşturmaları kapsamında gözaltına alınarak 21 Aralık 2013'te tutuklanmıştı. Gerekçe rüşvet ve yolsuzlukluktu.

O dönemde hazırlanan iddianamede, Sarraf'ın bürokraside 4 bakanla geliştirdiği ilişkiler ve rüşvet çarkı sayesinde kara para aklama, altın kaçakçılığı gibi suçlar işlediği öne sürülmüştü.

Hükümet, bu soruşturmayı Gülen Cemaati'nin darbe girişimi olarak nitelendirdi. Hükümete göre savcılar bu soruşturmayı Pensilvanya'da yaşayan Cemaat liderinden aldıkları talimatla açmışlardı, amaç hükümete yönelik bir darbe yapmaktı. Soruşturmaya bakan savcılar değiştirildi.

Sarraf da 28 Şubat 2014'te serbest bırakıldı.

Amerika'da açılan soruşturmanın iddianamesinde Sarraf'a Türkiye ile bağlantılı herhangi bir rüşvet suçlaması yapılmadı.

Kaynak: Reuters, Al Jazeea, DHA