'Güvenli bölge'de ilerleme yok

Almanya BaÅŸbakanı Angela Merkel, son üç günde iki ‘güvenli bölge’ açıklaması yaptı. Ä°lki, Suriyeli mültecilerin kaldığı Nizip Kampı’nı ziyareti sonrasında Gaziantep’teydi. Halep bölgesindeki çatışmalardan dolayı yeni bir mülteci akınından endiÅŸe eden Merkel, ‘güvenli bölge’ demeden yerinden edilmiÅŸ Suriyelilerin ülke içinde kalabileceÄŸi bir yer ihtiyacından söz etti:

“AteÅŸkesin özellikle uygulanacağı ve önemli derecede bir güvenliÄŸin garanti edilebileceÄŸi bölgelerin olması isteÄŸimi tekrarladım.”

‘Klasik anlamda güvenli bölgeyle ilgisi yok’

Merkel, oluşturulmasını istediği bu bölgeyle ilgili detay vermedi. Güvenlikli bölge, güvenli alan gibi tanımlar kullanmaktan da kaçındı.

Bir gün sonra Almanya’da ABD BaÅŸkanı Obama ile görüşen Alman BaÅŸbakan, ortak basın toplantısında konunun detaylarının sorulması üzerine ‘klasik bir güvenli bölgeden bahsetmediÄŸini’ söyledi:

“Dün Türkiye’de söylediklerimi takip ettiyseniz, bu Cenevre’deki barış konuÅŸmalarının sonucu olacak bir ÅŸey; klasik anlamdaki güvenli bölgeyle ilgisi yok. Müzakereyi yürüten taraflar arasında süren konuÅŸmalarda, insanların kendilerini özellikle güvende hissedebileceÄŸi bölgeleri tanımlayıp ateÅŸken söz edebilir. Dışarıdan bir etki deÄŸil, görüşmelerden çıkacak bir sonuç…”

‘UçuÅŸa yasak bölge gibi…’

Merkel, daha önce de Türkiye’nin uçuÅŸa yasak ve güvenli bölge taleplerini destekleyen açıklamalarda bulundu ancak bunlar ÅŸimdilik söylemde kalıyor. Son olarak Åžubat ayında Alman Stuttgarter Zeitung gazetesine verdiÄŸi röportajda uçuÅŸa yasak bölge sorusuna ÅŸu yanıtı vermiÅŸti:

“Åžu anki durumda eÄŸer tarafların hava saldırısı yapma izninin olmadığı böyle bir alan yaratabilirsek, yani bir çeÅŸit uçuÅŸa yasak bölge gibi, faydası olurdu.”

Merkel’in, Türkiye’nin talebi olan bölge konusundaki söylemi son iki ay içerisinde ‘bir çeÅŸit uçuÅŸa yasak bölge’ iken, ‘tarafların aralarında uzlaÅŸtığı ve Suriyelilerin kendilerini güvende hissedebileceÄŸi bir bölge’ oldu.

‘Hangi ülke kara gücü gönderecek?’

Merkel’in kendiliÄŸinden ve taraflar arası anlaÅŸmadan çıkmasını umduÄŸu, ‘Suriyelilerin kendilerini güvende hissedeceÄŸi’ bir bölgeye Obama da destek verdi. Ancak Obama da Merkel gibi, uluslararası mutabakatları ve müdahaleleri gerektirecek bir güvenli bölge fikrine sıcak bakmadığını tekrarladı. Bunun birçok sorunu beraberinde getireceÄŸini söyledi:

“Benim tarafımdan Suriye topraklarında oluÅŸturulacak bir güvenli bölge, ideolojik bir sorun deÄŸil. Bir sürü insana yardım edip korumak istememem deÄŸil sorun. Bunu nasıl saÄŸlayacağınızla ilgili pratik bir sorun. ÖrneÄŸin hangi ülke Suriye içine kara gücü gönderecek?”

ABD, uluslararası anlaşmaları gerektirmeyecek bir bölgenin oluşturulması fikrini uzun bir süredir destekliyor. Ancak bununla ilgili adım, sahadaki gelişmelerden dolayı atılamıyor.

Türkiye, Temmuz 2015’te Ä°ncirlik Hava Ãœssü’nü ABD’nin başını çektiÄŸi koalisyon güçlerinin IŞİD’e yönelik operasyonlarında kullanmaları için açmadan önce, Suriye’nin kuzeyinde uçuÅŸa yasak bölge ve güvenli bölge ilan edilmesini talep ediyordu. Ancak ABD bu fikre sıcak bakmıyor. Mülteci krizi öncesi Almanya da Türkiye’nin talebine ‘uygulaması zor’ olduÄŸu gerekçesiyle destek vermemiÅŸti. Fransa’nın da söylemde kalan ‘Suriyeli mültecilerin güven içinde kalabileceÄŸi bir bölge yaratmaya’ verdiÄŸi destek dışında, Türkiye’nin talebi gerçekleÅŸtirilmedi.

Ä°ncirlik Ãœssü’nün ÅŸartlarından biriydi

Ä°ncirlik Ãœssü açılırken DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu, hava operasyonları sayesinde “IŞİD unsurlarından temizlenen bölgeler doÄŸal olarak güvenli bölge olacak” demiÅŸ; Suriyeli mültecilerin bu bölgelere yerleÅŸtirileceÄŸini söylemiÅŸti.

Aynı sıralarda Washington Post gazetesi ve AFP’ye konuÅŸan ismini vermek istemeyen üst düzey ABD’li yetkililer de, Türkiye ile ABD’nin “IŞİD’den arındırılmış bölgeler konusunda anlaÅŸtığını” söylemiÅŸti.

Ancak aradan bir yıla yakın zaman geçmesine raÄŸmen Suriye’nin kuzeyinde IŞİD varlığını sürdürüyor. Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde, sınıra birkaç kilometre yakınlıkta kurduÄŸu ve Suriyeli mültecileri sınırdan geçirmeyerek yerleÅŸtirdiÄŸi 10 sığınmacı kampı da son haftalarda IŞİD saldırılarının hedefi oldu.

Obama: Kara gücü göndererek Esed rejimini devirmek hata olur

UçuÅŸa yasak bölge için Suriye’deki savaÅŸta taraf olan ülkelerin mutabakata varması gerekiyor. Bu, Esed rejimini ve ona destek veren Rusya’yı da kapsıyor. Mutabakatın ihlâli durumunda müdahale gerekeceÄŸi için sıcak çatışma riski de var.

Güvenli bölge için de kara gücü desteğine ihtiyaç var. Ancak ABD Başkanı Barack Obama bu fikre de karşı.

Obama, hafta sonu BBC’ye verdiÄŸi röportajda kara gücü gönderip Esed’in devrilmeye çalışılmasının da hata olacağını söyledi:

“ABD, Ä°ngiltere ve diÄŸer Batılı devletler için Suriye’ye kara gücü göndererek Esed rejimini devirmek hata olur. Ancak ben Rusya, Esed’i destekleyen Ä°ran, Suriye içinde savaÅŸan muhalif gruplar dâhil tüm taraflara masaya oturmaları ve geçiÅŸ süreci konusunda anlaÅŸmaları için uluslararası baskı uygulayabileceÄŸimize inanıyorum.”

Kaynak: Al Jazeera, Reuters, BBC, AFP, Washington Post