'Aile Sözleşmesi'ni İnsanlık Ailemize Sunabilmek - Doç.Dr. Fethi Güngör

Merkezi Ä°stanbul’da bulunan ve 63 ülkeden farklı alanlarda faaliyet yürüten 312 STK’yı ÅŸemsiyesi altında toplayan Ä°slam Dünyası Sivil Toplum KuruluÅŸları BirliÄŸi’nin (Ä°DSB/UNIW) desteÄŸiyle 3-6 Nisan tarihlerinde Ä°stanbul Gönen Hotel’de gerçekleÅŸtirilen III. Uluslararası Aile Konferansı’nda bir buçuk gün boyunca yirmiyi aÅŸkın tebliÄŸ sunuldu. Bir tam gün sözleÅŸme metni madde madde müzakere edildi. Türkiye, Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt, Yemen, Mısır, Suriye, Ãœrdün, Irak, Çad, Tunus, Moritanya, Malezya, BangladeÅŸ, Afganistan, Lübnan, Sri Lanka gibi otuzun üzerinde ülkeden gelen âlim ve mütefekkirler “Aile SözleÅŸmesi” üzerine kıymetli deÄŸerlendirmeler yaptı, eleÅŸtirilerini ve önerilerin dile getirdi. Konferansta oluÅŸturulan “Hey’etu’s-Sıyâğa: Redaksiyon Heyeti” tüm bu müzakereleri dikkate alarak “Aile SözleÅŸmesi”ne son ÅŸeklini verdi.

Aile; insanın yetişmesi, beşer türünün hayatta kalması ve insanlığın devamının sağlanması için gerekli olan ilk sosyal kurumdur.

Hazırlık aÅŸaması bir buçuk yıl süren “Aile SözleÅŸmesi”nin hazırlık heyetinde yer alan ulemaya, özellikle Dr. Abdülmecid Neccâr ile Dr. Nezihe Meâric’e; SözleÅŸme’nin kurumsal sahibi DMAB üyesi ulemaya ve özellikle BirliÄŸin Genel Sekreteri Prof.Dr. Ali Muhyiddîn el-Karadâğî’ye; konferansa ev sahipliÄŸi yapan Ä°DSB heyeti adına Genel Sekreter Av. Ali Kurt’a; metnin uzun uzun müzakere edilmesi esnasında kıymetli fikirleriyle katkı yapan tüm tebliÄŸci ve müzakerecilere, özellikle Prof.Dr. Rafet Mîkâtî ile Dr. Kâmiliye Hilmi hanım efendiye; konferans boyunca dinleyici, gönüllü, çalışan, mütercim vb. sıfatlarla katkı yapan tüm emek sahiplerine yürekten şükranlarımı sunuyorum.

6 Nisan 2016 tarihinde Ä°stanbul’da dünya kamuoyuna ilan edilen bu SözleÅŸme, Müslüman âlim ve mütefekkirlerin Batı menÅŸeli uluslararası belgeleri eleÅŸtirmekle yetinmeyi bir kenara bırakıp somut bir alternatif ortaya koyması açısından büyük bir önem arz etmektedir. Müslüman âlimler tarafından ortaya konan “Aile SözleÅŸmesi”, insanlığın son adası Ä°slam’ın temel prensipleri çerçevesinde ve mezhepler üstü bir bakış açısıyla hazırlanmış olup sadece Müslümanları deÄŸil, tüm insanlık ailemizi muhatap almaktadır. Din, mezhep, ırk, kültür vb. tüm ayrımların üstünde bir üslupla inÅŸa edilen bu sözleÅŸme metni, büyük ailemizin tüm fertlerini kuÅŸatabilecek bir aile sözleÅŸmesinin ancak Ä°slam dininin özgürlükçü ve kuÅŸatıcı yapısıyla ortaya konabileceÄŸini göstermesi açısından da iyi bir örnek teÅŸkil etmektedir.

Günümüzde aile kurumu, bütünüyle çökertilmek maksadıyla her alanda büyük meydan okumalarla karşı karşıya kalmış bulunmaktadır.

Takdimden sonra sekiz bölüm ve 29 maddeden oluÅŸan “Aile SözleÅŸmesi”nin Arapça aslı ve diÄŸer dillerdeki çevirilerine Dünya Müslüman Âlimler BirliÄŸi’nin ve/ya Ä°slam Dünyası Sivil Toplum KuruluÅŸları BirliÄŸi’nin internet sitelerinden eriÅŸerek, bu pek mühim belgeyi olabildiÄŸince geniÅŸ kitlelere ulaÅŸtırmanın, benzer yeni çalışmalara örneklik edecek bu “Aile SözleÅŸmesi”nin ortaya çıkması için harcanan samimi emeÄŸe saygının bir gereÄŸi olduÄŸunu düşünüyorum.

“Mîsâku’l-Usra” adıyla yayımlanan “Aile SözleÅŸmesi”ni redakte ettiÄŸim Türkçesiyle takdirlerinize sunuyorum:

*******

Bismillahirrahmanirrahim

AİLE SÖZLEŞMESİ

Takdim

Aile; insanın yetişmesi, beşer türünün hayatta kalması ve devamlılığının sağlanması için gerekli olan ilk kurumdur. İnsanlık âleminin, değerlerini aşılamak ve aile bağlarını muhafaza etmek için aile kurumunu dağılmaktan ve yok olmaktan korumasına ciddi anlamda ihtiyaç bulunmaktadır.

Günümüzde büyük tehlikelere maruz kalan aile kurumu, bu yapının artık çökmesine yol açacak boyutta her alanda büyük meydan okumalarla karşı karşıya kalmış bulunmaktadır.

İnsanlar arasındaki kültürel ve medeni ilişkilerin karmaşık bir hal alması yanında uluslararası sözleşme ve anlaşmalar aracılığıyla getirilen yasal düzenlemeler, farklı toplumlarda olumsuz etkiler oluşturabilmektedir. Bu gibi uluslararası belgeler, özellikle İslam toplumlarında dinî kültürün yücelttiği bir kurum olan ailenin gücünü ve fonksiyonlarını muhafaza eden ahlaki değerleri ve hukuki kuralları da olumsuz yönde etkilemektedir.

Bu sözleÅŸme, Ä°slam dininin de teyit ettiÄŸi insan fıtratı, genel ilkeler ve semavi ÅŸeriatler çerçevesinde, BirleÅŸmiÅŸ Milletler SözleÅŸmesi’nin saygı duyulmasını istediÄŸi kültürel çeÅŸitlilikle uyumlu bir belge ortaya koymaktadır.

 

Birinci Bölüm: Aile Kavramı ve Ailenin Hedefleri

1. Madde: Aile Kavramı:

Aile;  bir kadın ile bir erkeÄŸin oluÅŸturduÄŸu, iki tarafı kendi rızalarıyla; adalet, ihsan, dayanışma, istiÅŸare, sevgi ve merhamete dayalı hukuki bir evlilik sözleÅŸmesi ile birbirine baÄŸlayan en temel sosyal birimdir.

2. Madde: Aile; karı, koca ve varsa çocuklardan oluÅŸur.
3. Madde: Ailenin Hedefleri;

3.1. Eşlerin namus, iffet ve ırzının korunması,

3.2. Neslin sağlık, sosyal ve psikolojik açılardan gözetilmesi ve korunması,

3.3. İnsan neslinin devamlılığının sağlanması,

3.4. Huzur, psikolojik istikrar, sevgi ve merhametin temini,

3.5. Güvenli ve istikrarlı bir toplumun inşası ve

3.6. Bir aileye mensup olma ihtiyacının yerine getirilmesidir.

 

Ä°kinci Bölüm: Ailenin Temel Ä°lkeleri ve Görevleri

4. Madde: Ailenin Dayandığı Temel Ä°lkeler:

4.1. Haklar ve görevler açısından eşler arasında adalet, insaf ve ihsanı gözeten bir denge sağlanması,

4.2. Yaratılış, insanlık onuru, toplumsal, hukuki ve mali sorumluluklar konusunda eşitlik,

4.3. Karşılıklı rıza ve istişare.

5. Madde: Ailenin Görevleri:

5.1. Fikrî, sosyal, ekonomik ve siyasi alanları da kapsayan topyekun kalkınmaya katkı yapmak,

5.2. Gerek altsoy gerekse üstsoydan aile fertlerinin maddi ve manevi bakımlarını temin etmek,

5.3. Aile fertlerine huzurlu ve sağlıklı bir ortam sağlamak,

5.4. Aile fertlerinin akli, bedensel, psikolojik ve duygusal yeteneklerini, meşru eğitim, öğretim ve eğlence yöntemleriyle geliştirmek.

 

Üçüncü Bölüm: Çocuk ve Ailedeki Hakları

6. Madde: Ã‡ocuÄŸun Tanımı:

Çocukluk; cenin döneminden, reşit olma dönemine kadar olan dönemi kapsar.

7. Madde: Ã‡ocuÄŸun Ailedeki Hakları:

7.1. Cenin oluşumundan başlayarak; yaşama ve var olma hakkına yönelik hiçbir şekilde zarar ve saldırı görmeme hakkı,

7.2. Yasal anne-babaya soy bağıyla bağlanma ve dinî, kültürel ve toplumsal bir kimliğe sahip olma hakkı,

7.3. Kendisinin veya annenin sağlığına zarar vermediği takdirde emzirilme hakkı,

7.4. Eşler birbirinden ayrılsa bile, maddi ve manevi tüm bakımını kapsayacak şekilde yetiştirilme hakkı,

7.5. Eşler birbirinden ayrılsa bile, beslenme, giyinme, barınma, eğitim, tedavi ve eğlenme masraflarını örf ve adet ölçülerinde kapsayan nafaka hakkı,

7.6. Rüştünü tamamlayana kadar kendisine ve malına velisi tarafından icra edilmesi gereken velayet hakkı,

7.7. Maddi ve manevi saldırı çeşitlerinin tümüne; ezcümle, bedensel istismar, yasadışı çalıştırma, cinsel saldırı, insan ticareti ve zorla sınır dışı edilmeye karşı korunma hakkı,

7.8. Sağlam inanç ve ahlaki değerlerle yetiştirilme hakkı,

7.9. Ruhsal denge, vatanseverlik, yardımlaşma esaslı insani müşterek ve adil barış değerlerine dayalı eğitim görme hakkı,

7.10. Kişilik gelişimi, beden ve ruh sağlığı korunarak yetiştirilme hakkı,

7.11. İffetli olma, sapkın davranışlardan ve evlilik dışı cinsel ilişkilerden kaçınma ve bunların tehlikelerinin farkında olma bilinciyle yetiştirilme hakkı.

 

Dördüncü Bölüm: Geniş Aile

8. Madde: GeniÅŸ Aile:

8.1. Geniş aile diğer akrabalar ve kan bağı olan bireylerden oluşur.

8.2. Geniş aile şu esaslara dayanır:

8.2.1.  Akrabalık iliÅŸkilerini koruyarak onlara ihsan, muhabbet ve merhametle muamele etmek,

8.2.2.  Akrabalar arasında maddi, manevi ve sosyal dayanışmayı tesis etmek, özellikle ihtiyaç sahibi olan aile üyelerini, yaÅŸlıları ve özel bakıma muhtaç olanları ihmal etmemek,

8.2.3.  Özel bakıma ihtiyaç duyanlara onurlu bir hayat ortamı saÄŸlamak,

8.2.4.  Akrabalar arasında bozulan iliÅŸkileri düzeltmek,

8.2.5.  Akrabaların tamamıyla güzel iliÅŸkiler geliÅŸtirmek, anlaÅŸmazlık durumunda aralarını bulmak, iyi ve kötü günlerinde onların yanında bulunmak.

 

Beşinci Bölüm: Aile Düzeni

9. Madde: Evlilik; kadın ile erkek arasında hukuki bir akit olup, aile kurmanın tek yolu budur.
10. Madde: Evlilik akdi, kadın ile erkek arasında özgür seçim, karşılıklı rıza, örfe uygun muamele ve karşılıklı iyi davranışa dayanır.
11. Madde: Evlilik akdinde, eşlerin ehliyeti ve sorumluluk alma kudreti aranır.
12. Madde: Evlilik akdinde, eşlerce yerine getirilmesi gereken karşılıklı haklar ve yükümlülükler bulunmaktadır.
13. Madde: Koca, imkânı nispetinde ailesinin geçimini temin etmekle yükümlüdür. Varlıklı kadının aile bütçesine katkı sağlaması ise kendi iyiliğindendir.
14. Madde: Aile, karı-kocanın ortak sorumluluğuyla yürütülen sosyal bir kurumdur. İstişare, karşılıklı rıza, adalet, sağduyu, sevgi ve iyi geçinme ilkelerine bağlı kalarak aileyi çekip çevirme sorumluluğu öncelikle kocaya aittir.
15. Madde: Ailede işlerin yürütülmesi, rollerde denge ve birbirini tamamlama esasına dayanır.
16. Madde: Aile içinde hakların ve görevlerin dağılımı, üyelerin fıtri farklılıklarından kaynaklanan özellikleri göz önünde tutularak eşdeğerlilik ekseninde, karşılıklı saygı çerçevesinde, eşler arasında herhangi bir aşağılama ya da küçük görme duygusu olmaksızın gerçekleştirilir.
17. Madde: Anne babalarına karşı iyilikle muamele etmeleri, onları saygı ve sevgiyle korumaları, ebeveynlerin çocukları üzerindeki haklarıdır.
18. Madde: Aile fertleri arasında her türlü zulüm, baskı ve zarar verme yasaktır.
19. Madde: Evlilik akdi, hakların garanti altına alınması için belgelendirilmesi gereken bir sözleşmedir.

 

Altıncı Bölüm: Evlilik İlişkisinin Bitirilmesi

20. Madde: Evlilik iliÅŸkisinde asıl olan, süresiz devam etmesi niyetiyle akit yapılmasıdır. BoÅŸanma yoluna, ancak bu iliÅŸkiyi devam ettirmenin artık mümkün olmadığı durumlarda, çözüm aÅŸamaları denendikten ve tüm yollar tüketildikten sonra gidilir.
21. Madde: BoÅŸanmanın kaçınılmaz olması halinde, bunun meÅŸru ve güzel bir surette olması gerekir.
22. Madde: Evlilik ilişkisi sürdürülemez hale geldiği takdirde erkek, karısını iyilikle boşama hakkına sahiptir. Kadının da boşanmayı veya ayrılmayı isteme hakkı vardır.
23. Madde: Eşler arasında anlaşmazlık ve sürtüşme olduğunda, boşanma gerçekleşmeden önce, tarafların ailelerinden iki hakem, eşlerin arasını düzeltmek ve anlaşmayı sağlamak üzere müdahale eder.
24. Madde: Boşanma gerçekleştiğinde, icra edilen boşanma şekline göre, boşanmanın doğurduğu sonuçların yerine getirilmesine özen gösterilir ve aile fertlerinin paylarına düşen haklar korunur.

 

Yedinci Bölüm: Devletin Aileyi Korumadaki Sorumluluğu

25. Madde: Devletin SorumluluÄŸu;

25.1. Aile düzenine yönelik anayasal ve hukuki koruma sağlamak,

25.2. Aile problemlerinin çözümüne sivil toplum kuruluşlarını dâhil etmek,

25.3. Boşanma ve vefat hallerinde kadını ve çocukları ortada kalmaktan koruyacak barındırma tedbirlerini almak,

25.4. Eğitimleri ve maddi-manevi ihtiyaçlarının karşılaması konusunda çocukların yüksek yararını gözetmek,

25.5. Aile saadetini gerçekleştirerek toplumda istikrar ve devamlılığı temin edecek şekilde sağlıklı aile kültürünü yaymak,

25.6. Evlilik hazırlığı içinde olanların ailede sorumluluk alma konusunda eğitilmeleri için sivil toplum kuruluşlarını aktifleştirmek, aile danışma merkezleri ve arabuluculuk kuruluşları kurmak ve

25.7. Evlilik yollarını kolaylaştırmak ve evliliği teşvik etmektir.

 

Sekizinci Bölüm: Miras, Vasiyet ve İddet

26. Madde: Miras; adalet, bütünlük ve sorumluluk esaslarına dayanır.
27. Madde: Ölen kişinin malı hak sahiplerine dağıtılır. Herhangi bir varisi miras ve tasarruf hakkından yoksun bırakmak geçerli değildir.
28. Madde: Vasiyet etmek örfün bir parçası kabul edilir. Dolayısıyla, geçerli kaideler çerçevesinde yerine getirilmelidir.
29. Madde: Boşanan veya eşi ölen kadın, nesebin ve psikolojik hassasiyetlerin korunması için iddet müddetini beklemek zorundadır.

Gayret bizden, muvaffakiyet Allah’tandır.

Dünya Müslüman Âlimler BirliÄŸi el-Ä°ttihâdu’l-Âlemî li Ulemâi’l-Muslimîn International Union for Muslim Scholars

Ä°slam Dünyası STK’ları BirliÄŸi Ä°ttihâdu’l-Munazzamâtu’l-Ehliyye fi’l-Âlemi’l-Ä°slâmî The Union of NGOs of The Islamic World

 Kaynak:

• http://iumsonline.org
• http://iumsonline.org/ar/ndot-o-mtmrt/mythk-aalmy-gdyd-llasr-sdr-lyom-mn-stnbol-btrky/
• http://www.idsb.org
• http://www.idsb.org/PNRDetail/17/uluslararasi-aile-sozlesmesi-konferansi-