'Bir sürü toplantı, çok az sonuç'

Dünyadaki çatışmalar,  tehditler , açlık ve yoksulluk gibi krizler 2. Dünya Savaşı'ndan sonraki en ciddi boyuta ulaşırken, 7 milyar insanın ortak menfaatlerini kağıt üzerinde temsil eden tek bir kiÅŸi var: BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel Sekreteri. 

Mevcut BM Genel Sekreteri Ban Ki Moon'un görev süresi 31 Aralık'ta doluyor. Yerine 9 aday var.  Seçim süreci kapsamında BM tarihinde ilk kez adaylar BM Genel Kurulu üyelerine hitab ederek soruları yanıtlıyor.  Bu yıl ilk kez gerçekleÅŸen kamuoyuna açık konuÅŸmalar ÅŸeffaflık adına önemli bir adım olarak deÄŸerlendirilse de Genel Sekreter, BM Güvenlik Konseyi'nin önerdiÄŸi tek adayın BM Genel Kurulu tarafından onaylanması ile seçildiÄŸi için son karar BMGK'nın veto yetkisi olan üyeleri ABD, Rusya, Fransa, Ä°ngiltere ve Çin'in pazarlığı sonucu verilecek. 

Hafta içinde adaylardan Karadağ Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Igor Luksic, halen UNESCO Genel Direktörlüğü'nü yürüten Bulgar Irina Bokova ile 2006-2015 yılları arasında BM Mülteciler Yüksek Komiserliği görevini yürüten Portekizli Antonio Guterres nasıl bir genel sekreter olacaklarına ilişkin üye ülkelerin sorularını yanıtladı.

Eski Slovenya CumhurbaÅŸkanı Danilo Türk, Moldova BaÅŸbakan Yardımcısı ve DışiÅŸleri Bakanı Natalia Gherman ile Hırvatistan BaÅŸbakan Yardımcısı ve DışiÅŸleri Bakanı Vesna Pusic Genel Kurul üyelerine sunumlarını yaptı. 

 Vuk Jeremic ile daha önce BM Genel Kurul baÅŸkanlığı da yapan Makedonyalı siyasetçi Srgjan Kerim ve 1999-2008 yıllarında Yeni Zelanda BaÅŸbakanlığı görevini yürüten, halen BM Kalkınma Programı Direktörü olan Helen Clark Genel Kurul'un ve basın mensuplarının karşısına çıktı.

Reform çaÄŸrıları 

BM'nin son dönemdeki krizlere yanıt vermedeki çaresizliÄŸi, kuruluÅŸun yapısında reform çaÄŸrılarının artık daha gür bir sesle çıkmasına neden oluyor.  

Åžiddetin ve insani krizlerin dünyayı bu denli sardığı bir dönemde Ban ki-Moon halefinin iÅŸi kolay olmayacak. Åžimdilik  bu 'ateÅŸten gömleÄŸi' giymeye 9 kiÅŸi gönüllü oldu. 

Genel Kurul Sekreteri Mogens Lykketoft, BM Genel SekreterliÄŸi seçimi için "Dünyanın en zor iÅŸi için dünyanın en zor iÅŸ görüşmesi olacak" diyor. 

Adaylar 70 ülkeden 1000'den fazla sosyal medya mesajıyla gelen soruları yanıtladılar.

 Genel Kurul Sekreteri Lykketoft bunun için "Daha önce karşılaÅŸmadığımız bir durum" derken,  televizyon münazaralarının seçimi daha ÅŸeffaf hale getirdiÄŸini söylüyor.

Elbette dünya halklarının karşısında vaadler savurmanın bir bedeli olacak, ilerde bu sözlerin tutulup tutulmayacağının hesabının sorulmasın söz konusu.

 

 

4 kadın aday

Bu deÄŸiÅŸim, tamamen olmasa da BM'de bir tekelin kırılmasının da yolunu açıyor. Dünyanı deÄŸiÅŸtiren kararları veto ya da kabul etme yetkisini elinde bulunduran BM Güvenlik Konseyi'nin 5 daimi üyesi ÅŸimdiye kadar kapalı kapılar ardından BM Genel Sekreteri'nin kim olacağına karar veriyordu. Åžimdi en azından adaylar halkın karşısında çıkıyor. 

1946'dan beri, Genel Sekreterlik koltuÄŸuna 8 erkek oturdu. ÇoÄŸu ülke artık bu koltuÄŸa bir kadının gelmesini istiyor. Ve göreve 4 kadın aday talip olmuÅŸ durumda. 

Seçimde baÅŸka geleneksel parametreler de var. Genel Sekreterler bölgelere göre dönüşümlü olarak seçiliyorlar.   Daha önce hiç Genel Sekreter çıkarmamış olan Rusya ve DoÄŸu Avrupa sıranın kendilerine geldiÄŸi düşüncesinde.  Zaten adayların yedisi de DoÄŸu Avrupa ülkelerinden.  Vaadlere geldiÄŸimizde, OrtadoÄŸu tüm adayların gündeminin başında yer alıyor. 

Ä°srail - Filistin sorunu

Mesela bölgenin en köklü sorunu Filistin - Ä°srail krizini nasıl çözecekler? 

Halihazırda BM Gelişim Programı Direktörlüğü'nün yapan Yeni Zelandalı aday Helen Clark İsrail - Filistin krizine "Hayatım boyunca bu soruna çözüm görememiş olmam benim için büyük bir üzüntü kaynağı" diyor.

Makedonyalı aday Srgjan Kerim ise Filistin halkına destek sözü verip "Çözüm bulamadığımız sürece kendimizi suçlu hissedeceÄŸiz. Ä°ki devletli çözüm hayata geçirilmeli. Ä°srail çözümün deÄŸil de sorunun kaynağı oldukça korkarım bir çözüm bulamayacağız." tavrını koyuyor. 

ÇoÄŸu aday 'terör' sorununun kaynağında çözülmesi konusunda hemfikir, IŞİD ve El Kaide'nin her eyleminden sonra Müslümanların 'günah keçisi ilan edilmesini' eleÅŸtiren Clark, "Müslüman topluluklar sıklıkla marjinalleÅŸtiriliyor ve tektipleÅŸtirilmeye çalışılıyor. Ä°ÅŸte tam bu noktada aşırılıkçılığı neyin körüklediÄŸine bakmamız lazım" önerisini getiriyor. 

Hırvat aday Vesna Pusi ise Suriye kriziyle ilgili yorumlar yaptı. AteÅŸkesin saÄŸlıklı bir ÅŸekilde yürütülmesi için tüm tarafları kapsaması gerektiÄŸini söyledi. 

 

[FotoÄŸraf: AFP]

BM Genel SekreterliÄŸi yarışı bu kez ilginç bir süreçle çakışıyor. ABD de baÅŸkanlık seçimleri var. Genel Sekreter adayları sık sık ABD seçimlerinin sloganlarına atıfta bulunuyor. 

Kazanmasına ihtimal verilmeyen KaradaÄŸlı aday Igor Luksi, Donald Trump'ın "ABD'yi yeniden büyük yapalım" sloganıyla espiri yaparken, "BM'yi yeniden büyük yapmaya ihtiyacımız var mı? diye sordu. 

Luksi, BM'nin yeni yüzlere ihtiyacı olduÄŸunu vurgulayıp "BM ile halk arasında bir kopukluk var" dedi. 

Adayların konuÅŸmalarındaki genel vurgu da bu yönde; BM'nin halkla temasının kesildiÄŸini, BM süreçlerinin hantallaÅŸtığını söylüyorlar. Eski Portekiz BaÅŸbakanı Antonio Guterres bunu kısaca "Bir sürü toplantı, bir sürü insan, çok az çözüm" ifadesiyle özetliyor. 

BM'nin ÅŸu anda iki önemli skandalla başı dertte. 

2010'daki Haiti depremi sonrasında gerekli önlemi alamayan BM, tarihin en büyük kolera salgınından sorumlu tutuluyor. Ãœlkede, deprem sonrası 770 bin kiÅŸi salgına yakalandı, 9 bin 200 kiÅŸi öldü. 

Daha yeni bir skandal ise BM'nin Afrika'daki Barışgücü Misyonları ile ilgili. Nepal'den gelen BM Barışgücü askerleri Orta Afrika Cumhuriyeti'nde tecavüzle suçlanıyor. 

Kaynak: Al Jazeera