BM Genel Sekreteri seçim süreci başlıyor

BM'nin 8. Genel Sekreteri Ban Ki-mun'un görev süresi bu yıl sonunda doluyor. Yıl sonuna kadar seçim sürecinin tamamlanarak BM'nin yeni genel sekreterinin belirlenmesi gerekiyor.

9. genel sekreteri belirleme sürecinde ilk kez farklı bir süreç uygulanacak. Karar vericiler ve seçim yöntemi değişmese de görünürde önemli farklılıklar yaşanacak. İlk kez adaylar BM Genel Kurulu'na nasıl bir genel sekreter olacaklarını anlatma fırsatı bulacak.

Halen 4'ü kadın 8 kişi ülkeleri tarafından bu koltuğa aday gösterildi. Adaylardan Karadağ Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Igor Luksic, halen UNESCO Genel Direktörlüğünü yürüten Bulgar Irina Bokova ile 2006-2015 yılları arasında BM Mülteciler Yüksek Komiseri olan Portekizli Antonio Guterres bugün önce BM Genel Kurul üyeleri ve sivil toplum örgütlerinin ardından da gazetecilerin karşısına çıkıp soruları yanıtlayacak.

Yarın ise eski Slovenya Cumhurbaşkanı Danilo Türk, Moldova Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Natalia Gherman, Hırvatistan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Vesna Pusic nasıl bir genel sekreter olacaklarına ilişkin konuşmalarını yapacaklar.

14 Nisan Perşembe ise, daha önce BM Genel Kurul başkanlığı da yapan Makedonyalı siyasetçi Srgjan Kerim ile 1999-2008 yılları arasında Yeni Zelanda Başbakanlığı görevini yürüten ve halen BM Kalkınma Programı Direktörlüğü yapan Helen Clark, Genel Kurul ve basına hitap edecek.

Asıl belirleyici BMGK'nın daimi üyeleri

BM tarihinde ilk kez bir genel sekreter seçim süreci daha şeffaf biçimde yürütülmeye çalışılsa da süreçte asıl söz sahipleri BMGK'nın daimi üyeleri ABD, Rusya, Fransa, İngiltere ve Çin.

Bu beş üyenin veto yetkisi olduğu için bu üyelerin tamamının onaylamadığı bir adayın bu koltuğa seçilme şansı bulunmuyor.

BMGK'nın temmuz ayında yeni genel sekreteri belirlemek için toplantılara başlaması ve eylül ayına kadar üzerinde anlaştıkları bir adayı BM Genel Kurulu'na göndermesi bekleniyor.

193 üyeli BM Genel Kurulu'nun da belirlenen adayı ekim ayı içinde en az üçte iki çoğunlukla onaylayarak süreci tamamlaması öngörülüyor.

Doğu Avrupalı ve kadın beklentisi

Yeni genel sekreterin Doğu Avrupa ülkeleri arasından seçilmesi ve kadın olması yönünde sivil toplum kuruluşları ve kamuoyunun beklentisi var.

Genel Sekreter, teamüllere göre bölgesel gruplar arasında dönüşümlü olarak seçiliyor. Bunlar "Asya-Pasifik", "Afrika", "Doğu Avrupa", Türkiye'nin de içinde bulunduğu "Batı Avrupa ve Diğerleri" ile "Latin Amerika ve Karayipler" grupları.

Genel sekreterliğin bu bölgeler arasında değişmesi için yazılı bir kural yok. Bu nedenle bir sonraki genel sekreterin hangi bölgeden seçileceği konusunda bir netlik bulunmuyor.

Daha önce sırasıyla Trygive Lie (Norveç-Batı Avrupa ve Diğerleri), Dag Hammarskjold (İsveç-Batı Avrupa ve Diğerleri), U Thant (Myanmar-Asya), Kurt Waldheim (Avusturya-Batı Avrupa ve Diğerleri), Javier Perez de Cuellar (Peru-Latin Amerika ve Karayipler), Butros Butros Gali (Mısır-Afrika) ve Kofi Annan (Gana-Afrika) BM Genel Sekreterliği görevinde bulunmuşlardı.

Halen görevde bulunan Güney Koreli Ban Ki-mun Asya grubundan geldiği için Asyalı bir genel sekreter seçilmesi beklenmiyor.

Mevcut 8 adaydan 6'sı Doğu Avrupa ülkelerinden. Adaylardan 4'ü kadın. Aday gösterme prosedürü için son tarih bulunmuyor ancak BMGK'nın temmuz ayında konuyu değerlendirmeye başlaması öngörüldüğü için bu döneme kadar aday gösterme sürecinin tamamlanması bekleniyor.