Türkiye ve İsrail anlaşacak mı?

Türkiye ile İsrail'in 2010 Mavi Marmara krizinden bu yana normalleşme için yürütülen pazarlıklarda son aşamaya geldikleri, anlaşmanın eli kulağında olduğu söyleniyor. Gelişmeleri, konuyu yakından takip eden Şalom Gazetesi ve Hürriyet Daily News yazarı Selin Nasi, RS FM'de Ceyda Karan'ın hazırlayıp sunduğu 'Eksen' programında değerlendirdi.

Nasi, pazarlıklarda tarafların pozisyonlarının pek çok konuda yakınlaştığını aktarırken, pürüzlere de dikkat çekti.

'GAZZE AMBARGOSU ESNEDÄ°'

Geçen hafta PerÅŸembe günkü görüşmelerde tarafların nihai imzayı atacak ve kameralar önüne çıkacaklarının bile düşünüldüğünü belirten Selin Nasi, gelinen aÅŸamayı şöyle aktardı: 

"Türkiye, İsrail ile normalleşmeyi Filistin sorununa endekslemiş durumda. Her ne kadar iki ülkenin güvenlik ve ekonomik çıkarlar açısından yakınlaşmasını zorunlu kılıyor olsa da Türkiye'nin özellikle Gazze'deki ambargonun kaldırılmasını şart koşması pürüz çıkarmaya devam ediyor. Ama yine de Mavi Marmara sonrasında Türkiye'nin dayattığı üç koşuldan bir nebzede olsa esneklik gösterdi Türkiye. Once ambargo tamamen kaldırılacak deniyordu, daha sonra Gazze'ye girilecek olan malların Türkiye'yle ilgili ayrıcalık tanınmasına doğru gevşetildiğini gördük. 2014'deki operasyon sonrasında İsrail, Gazze'ye mal geçişlerinde, insan geçişlerinde belirgin bir şekilde gevşetme sağladı. Hatta belli sitelerden her gün kontrol dahi edebiliyorsunuz bu giriş çıkışları."

'TAZMÄ°NATLAR TAMAM AMA HAMAS SORUN'

Ä°srail'in de Türkiye'ye Mavi Marmara olayında ölen vatandaÅŸları için 20 milyon dolar tazminat ödemeyi zaten kabul ettiÄŸini anımsatan Nasi, karşılığında Ä°srail askerlerine yönelik tüm suçlamaların geri çekilmesinin istendiÄŸini belirtti. Ayrıca Türkiye'deki Hamas ofislerinin kapatılması ÅŸartını da vurgulayan Nasi, örgütün askeri kanadının lideri Åžeyh Aruri'nin sessiz sedasız Türkiye'den çıkarıldığını da ekledi. Ancak Nasi, yakında bir grup Hamas yetkilisinin Türkiye'ye gideceÄŸinin haber alındığını belirterek, iÅŸin karmaşıklaÅŸabileceÄŸine dikkat çekti. Nasi, pazarlıklar sürerken tarafların yüksek oktavdan konuÅŸmalarının normal olduÄŸunu vurguladı. 

ENERJÄ°DE Ä°SRAÄ°L'DE SIKINTI VAR

Türkiye ile Ä°srail arasındaki yakınlaÅŸmada yeni doÄŸalgaz yatakları ve Ankara-Moskova iliÅŸkilerinin Suriye yüzünden bozulmasının da etkisi varken, bu konuda da bazı pürüzler var. 

Örneğin İsrail'de Yüksek Mahkeme'nin tekelleşme sebebiyle Doğu Akdeniz'deki Leviathan doğalgaz yatağındaki fiyatlandırma için hükümete bir yıl süre tanındı. Bu durumun İsrail ile doğalgaz işbirliğine girecek ülkeler açısından güvensizlik yaratacağına dikkat çeken Nasi, Rusya'nın doğalgaz işbirliği için de 7-10 milyar dolarlık bir yatırım teklifinde bulunduğunu kaydetti.

‘TÃœRKÄ°YE'NÄ°N KUDÃœS EYLEM PLANI'NA BAKILMALI'

Peki Ä°srail ile Türkiye arasındaki normalleÅŸmede, son dönemde Ä°ran tehdidi yüzünden Suudi Arabistan'la Ä°srail iliÅŸkilerinin iyice ısınmasının etkisi olabilir mi? Riyad tıpkı Mısır ile Türkiye arasında olduÄŸu gibi Ä°srail ile de arabuluculuk yapabilir mi? 

Selin Nasi, diÄŸer Arap ülkelerinin Filistin meselesine yeterince hassasiyet göstermediklerine dikkat çekerken, CumhurbaÅŸkanlığı Sözcüsü Ä°brahim Kalın'ın dile getirdiÄŸi ‘Kudüs Eylem Planı'na atıf yaptı: "Kalın'ın bugünkü açıklamasında özel bir yer tutması Kudüs Eylem Planı'nın, biz bunu çözmeye çalışıyoruz demesi dikkat çekici. 10 yıllık bir eylem planı, Ä°srail iÅŸgalini sona erdirilmesi, iki devletin çözümü için çaÄŸrı yapacaklarını belirtmesi, bu açıdan takip edilmesi gerektiÄŸini düşünüyorum."

'NEFRET SUÇUNDA DAHA NET ADIMLAR ATILMALI'

Erdoğan hükümeti son dönemde ABD'deki İsrail lobisi kuruluşları ve Yahudi toplumunun liderleriyle üst üste toplantılar yaparak yakınlaşma yolunu aralamışken, Yahudi toplumundan da demokrasi, basın özgürlüğü, anti-Semitizme dair kaygılar eksik değil. Peki Türkiye'deki anti-Semitizmin iktidarı destekleyen yayın organlarında sıkça gözlenmesi bir sorun yaratmıyor mu?

Selin Nasi, Türkiye'deki Yahudi toplumundaki hissiyata dair izlenimlerini şöyle özetledi:

"Ä°deal olanı Türkiye'nin Ä°srail ile olan iliÅŸkilerini düzeltirken anti-Semitizm konusunda daha net adım atması ama siyasette daha farklı bir ahlak görülüyor. Ä°liÅŸkilerin normalleÅŸmesi için illa anti-Semitizme endeksleyerek atı arabanın önüne koymuÅŸ gibi oluruz diye düşünüyorum. Bunlar eÅŸ zamanlı ilerleyebilir. Uzun soluklu bir süreç olmalı ve siyasi idare gerektiriyor. Siyasi iradenin uygulamaya geçirebileceÄŸi bir ortam görmüyorum. Müzakere sürecine zarar veren söylemlerden uzun bir dönemdir kaçınılıyor. GeçmiÅŸ dönemde ki anti-Semitizm söylemleriyle ÅŸu an ki söylemleri kıyaslayamayız bile. Türkiye'de Yahudi toplumunun yaÅŸadığını onlar bilir yalnızca. Gönlümüzden geçen nefret suçu konusunda daha net adımlar atılması." 

‘ANTÄ°-SEMÄ°TÄ°ZM Ä°NANÇ VE EĞİTÄ°M SORUNU'

Nasi, Türkiye'de bu anlamda güzel şeyler de yapıldığını anımsatırken, ilk kez Hanuka Bayramı'nın kutlanmasını örnek gösterdi, daha etkin adımlar atılması gerektiğine de dikkat çekti.

"Ä°srail-Türkiye arasındaki normalleÅŸmeyi Yahudi toplumu özelde neden benimsiyor veya buna olumlu yaklaşıyor diye bazen eleÅŸtiriler aldığım oluyor" diyen Nasi, şöyle konuÅŸtu: "Anti-Semitizm bizim kültürsel, toplumsal bir problemimiz bunu aÅŸmamız uzun zaman alacak bu inanç ve eÄŸitim sorunudur. Siyasi söylemle de pekiÅŸtiÄŸini düşünüyorum. Ä°ki ülkenin iliÅŸkileri düzelme yoluna giderse Türkiye'de yaÅŸayan Yahudi toplumunda tansiyonun azalacağını düşünüyorum, bu sebepten olumlu deÄŸerlendiriyorum. Bu benim kiÅŸisel görüşümdür." 

Nasi olumlu düşünüp hareket etmeye çalıştığını da vurgulayarak, "İki ülke ilişkilerinin düzelmesinin, diplomatik seviyede normalleşmesinin iki ülke açısından da ortak çıkarlara hizmet edeceğini düşünüyorum. Ve aşılması gereken sorunlar, gerek İsrail-Filistin meselesi gerekse anti-Siyonizm olsun, çözüldüğünde daha verimli sonuçlar elde edileceğini düşünüyorum" dedi.