Yeni BM Genel Sekreteri ne yapmalı?

BirleÅŸmiÅŸ Milletler’in 70 yıllık tarihinde adaylar ilk kez Salı gününden itibaren BM Genel Kurulu’nda vizyonlarını anlatacak ve soruları yanıtlayacak. Bu organizasyonun öncesinde, uluslararası sivil toplum kuruluÅŸları Uluslararası Af Örgütü, Ä°nsan Hakları Ä°zleme Örgütü, Civicus, FIDH, RtoP ve WFM, 1 Ocak 2017’de iÅŸbaşına geçmesi beklenen yeni BM Genel Sekreteri’nden beklentilerini açıkladı. Yeni BM Genel Sekreteri’nin olası tepkilerden korkmaması gerektiÄŸi vurgulandı.

Ortak açıklama yayımlayan sivil toplum kuruluşları 8 noktanın altını çizdi:

1-      BM’nin insan hakları konusundaki gücünün artırılması

2-      Dışlanan insanların haklarının savunulması

3-      Kitlesel zulümlerin durdurulması

4-      Uluslararası hukuka aykırı davrananlarının cezasız kalmasıyla savaÅŸ

5-      Sivil toplumun savunulması

6-      Cinsiyet eÅŸitliÄŸinin saÄŸlanması

7-      Göçmenler ve mülteciler için yeni bir anlaÅŸma

8-      Ä°dam cezasının sonlandırılması

Bu 8 maddenin en önemlilerinden biri, 2. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da yaÅŸanan en büyük mülteci kriziyle ilgili. Açıklamada, mülteci ve göçmenlerin yeniden yerleÅŸiminde yük paylaşımı vurgusu yapıldı.

2014’te Suriye’de iÅŸlenen suçların Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde yargılanmasını öngören karar taslağının BMGK’da Çin ve Rusya tarafından veto edilmesi de açıklamada yer aldı. Bu olay, BM’nin diplomasideki dip noktası olarak nitelendi.

Adaylar

 

[FotoÄŸraf: AFP]

Salı gününden itibaren BM Genel Kurulu’nda kendilerini ve projelerini anlatacak Genel Sekreter adayları fotoÄŸraftaki sırayla ÅŸunlar:

(Soldan sağa üst taraf) UNESCO Genel Sekreteri İrina Bokova, BM Kalkınma Programı Başkanı Helen Clark, Moldova Dışişleri Bakanı Natalia Gherman, Hırvatistan Dışişleri Bakanı Vesna Pusic; (soldan sağa alt taraf) eski Portekiz Başbakanı ve eski BM Mülteciler Yüksek Komiseri Antonio Guterres, eski Makedonya Dışişleri Bakanı Srgjan Kerim, eski Slovenya Devlet Başkanı Danilo Turk ve eski Karadağ Başbakanı İgor Luksiç.

BMGK belirliyor

BM Güvenlik Konseyi üyeleri, yeni genel sekreterin seçilmesi için kendi aralarında çeşitli isimleri gündeme getirerek bunlardan birinde karar kılıyor. Dolayısıyla bu adaylar beş daimi üyeden veya bu üyelerin birisinin pozisyonuna çok yakın duran devletlerin vatandaşları arasından seçilmiyor.

BMGK'da belirlenen aday, onaylanmak üzere BM Genel Kurulu'na teklif ediliyor. BM Genel Kurulu'nda yapılan gizli oylamada ise adayın oyların üçte ikisini alması gerekiyor. Konsey, Genel Kurul'a bir aday gönderiyor ve genellikle bu aday konsensüsle seçiliyor.

Daha önce Trygive Lie (Norveç-Batı Avrupa ve Diğerleri), Dag Hammarskjold (İsveç-Batı Avrupa ve Diğerleri), U Thant (Myanmar-Asya), Kurt Waldheim (Avusturya-Batı Avrupa ve Diğerleri), Javier Perez de Cuellar (Peru-Latin Amerika ve Karayipler), Butros Butros Gali (Mısır-Afrika) ve Kofi Annan (Gana-Afrika) BM Genel Sekreterliği görevinde bulunmuşlardı. Halen Asya kıtasından Güney Koreli Ban Ki-mun bu görevi ikinci dönemde sürdürüyor.

Doğu Avrupa grubunun BM'deki beş coğrafi bölge arasında hiç genel sekreter çıkarmamış olması bu bölge üzerine beklentileri artırıyor. BM tarihinde hiç kadın liderin genel sekreterlik görevine getirilmemiş olması da bununla birleşince Doğu Avrupa ülkelerinden kadın bir genel sekreterin seçilmesi ihtimali yüksek gibi görünüyor. Bu kriterlere Bulgar İrina Bokova ve Moldovalı Natalia Gherman uyuyor.

 

 

Kaynak: AFP ve AA